İnşaat Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erkan Çelebi, Almanya Karlsruhe Teknoloji Enstitüsünde karbonfiber ve cam elyaflarının yer aldığı güçlendirme süreçlerinde kullanılmak üzere üretilen zelzele kumaşının Türkiye’de uygulanabilirliği üzerine çalışma başlattı.
Kumaşın uygulanacağı duvar tipleri ve kaplanacağı sıvanın özellikleri üzerine Düzce Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Kısmının yanı sıra yerli bir sıva üreticisiyle çalışmalarını genişleten Çelebi, kompozit bir materyal oluşturdu.
“Deprem bölgelerini laboratuvar üzere inceledik”
Çelebi, Türkiye’de son 20 yılda Marmara, Van, Elazığ üzere büyük sarsıntıların meydana geldiğini, zelzeleler sonrasında Sakarya Üniversitesi olarak bu bölgeleri bir laboratuvar üzere incelediklerini söyledi.
İncelemeler neticesinde yapılardaki hasarın, daha çok 1975-2000 yıllarında mühendislik hizmeti alınmaması ve uygulamada makûs personellik nedeniyle oluştuğunu gözlemlediklerini aktaran Çelebi, yapı inşasında kullanılan materyallerin tercihinde de yanlışlık yapıldığını kaydetti.
İç ve Doğu Anadolu’da yığma yapı stokunun yüzde 70 seviyesinde olduğuna dikkati çeken Çelebi, bu yapıların tekrar gözden geçirilmesi ve uygunlaştırılması gerektiğini tabir etti.
Çelebi, yapılardaki hasarın uygunlaştırılması ve zelzele güvenliğinin artırılması için yol haritası araştırmaya başladıklarını anlattı.
Almanya’da Karlsruhe Teknoloji Enstitüsünde yaklaşık 10 yıllık çalışma sonucu zelzele kumaşı geliştirildiğini lisana getiren Çelebi, bu kumaşın karbonfiber ve cam elyafının ortak çalışımına dayalı güçlendirme sistemini içerdiğini belirtti.
Güçlendirme faaliyetleri Almanya’da üretilen zelzele kumaşıyla sentezleyerek bir proje hazırladıklarını aktaran Çelebi, “İşçilik açısından çok kolay uygulanabilir bir kumaş. Yığma yapıların hasar görmüş duvarlarına başka bir süneklik ve dayanım katarak sarsıntı performansını arttırdığını gördük. Bunun yanında sarsıntı kumaşını nasıl bir sıva kullanıldığında hem zelzele tesirini artırabiliriz hem de birebir vakitte ısı, nem, ses ve yangın yalıtımını bir ortada sağlayabiliriz diye çalışma yürüttük. Düzce Üniversitesi ile önemli bir çalışma yaptık.” diye konuştu.
Kumaşla kullanılacak sıva için yerli imkanları harekete geçirdiklerini anlatan Çelebi, camların geri dönüşümünden elde edilen genleştirilmiş cam kürecikler ve özel bir reçine vasıtasıyla sıva geliştirildiğini kaydetti.
Sıvanın deneysel çalışmalarının uzun müddettir yürütüldüğünü ve sıvanın yüzeye kuvvetli bir biçimde yapıştığını belirten Çelebi, şöyle devam etti:
“Bu sıvanın en değerli özelliği suya karşı önemli bir yalıtım özelliği göstermesi, tıpkı vakitte yanmaz bir materyal olması ve ısı yalıtımına katkı sağlaması. Yerli üreticimizin elde ettiği bu sıvayı sarsıntı performansıyla birlikte değerlendirebilmek için proje geliştirdik. Sarsıntı kumaşıyla sıvanın ortak çalıştığını düşündüğümüzde bu sefer yapıların yangın ve sarsıntı güvenliğiyle birlikte su, ısı, nem, ses yalıtımı da sağlanmış olacak. Bir paketle 5 güvenliği bir ortada sağlayacak projeyi çalışıyoruz. Bu gereç üzerinde 5 yıldan beri bizler çalışıyoruz. Ön çalışmalarını yaptık, epey başarılı sonuçlar elde ettik. Bu hususta Avrupa Birliği projesi de hazırladık. Bunun da kıymetlendirme evresindeyiz.”
“Uzun müddette elde edeceğimiz ekonomik yarar daha büyük”
Bu uygulamayla yapıların uzun vadede sarsıntı performanslarını ve güç verimliliğini artırabileceğinden bahseden Çelebi, “Böyle bir karma materyalden uzun müddette elde edeceğimiz ekonomik yarar daha büyük olacaktır. Tahminen kısa vadede yapılan ünite alandaki maliyeti yüksek görülebilir. Yığma yapıların yalnızca zayıf duvarlarında güçlendirme temel alınırsa bu da maliyeti bir nevi azaltacaktır.” sözlerini kullandı.
Çelebi, kumaş ve sıvadan oluşan kompozit malzemeyi gazbeton, delikli ve bims denilen tuğlaların yer aldığı üç farklı duvarda test ettiklerini, hepsinde olumlu sonuçların görüldüğünü ve bu duvarların sarsıntı performanslarını özel sıvayla birlikte artırdığını gözlemlediklerini tabir etti.
Kumaş ve sıvanın uygulamasını anlatan Çelebi, şöyle devam etti:
“Kolay uygulanabilirliği var. Bir duvar kağıdı üzere uygulanabilir. Konut sahiplerinin konforlarını bozmadan uygulanabilir. Bunun yanında uzun vadede sağlayacağı yarara baktığımız vakit yapının güç verimliliğini artıracak bir sıva üzerinde çalışıyoruz. Bu güç verimliliğini artıracak sıva, cam kürecik temelli unsurdan meydana gelmiştir. Almanya’da geliştirilen kumaşla bizim geliştirdiğimiz sıvanın birlikte değerlendirilmesini düşünüyoruz. Böylelikle yapının hem güç verimliliğini artırmış olacağız hem de sarsıntı güvenliğini sağlamış olacağız. Güç verimliliği içerisinde yangın, ses, nem ve ısı yalıtımıyla birlikte kıymetlendiriyoruz. Gayemiz bu türlü bir kompozit malzemeyi elde etmek ve bunların birlikte kenetlenerek çalışması için önemli faaliyetler yürüttük. Değerli etaplar kaydettik. Hedefimiz bunu ülkemizde yaygın hale getirmek. Bilhassa yerli üretim olan cam temelli sıvanın yapıların ısı kimliğini de artırabilecek bir işlevi olması bizim açımızdan çok değerli.”
Çelebi, geliştirilen kumaş ve sıvanın özellikle anıtsal ve tarihi bedeli olan yapılarda kullanılabileceğini kelamlarına ekledi.
