Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Yapay Zeka ve Büyük Bilgi Birimi ile Gazi Üniversitesi (GÜ) Tıp Fakültesi ve Mühendislik Fakültelerinin iş birliğiyle “Yapay Zeka Temelli Teşhis Takviye Sistemi” hayata geçirildi.
Grupta, Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisinden bilgisayar mühendisleri Umut Demirezen, Miraç Atıcı, Ramazan Terzi ve Alican Aşan ile GÜ’den Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu, Doç. Dr. Alp Özgün Börcek ve Dr. Emrah Çeltikçi yer aldı.
Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi Lideri Ali Taha Koç, AA muhabirine, Türkiye’de birçok uygulamanın önünü açacağı kestirim edilen yapay zeka algoritmalarının Türk tıp dünyasının hizmetine sunulmasıyla bir karar takviye sistemi görevi göreceğini söyledi. Kelam konusu çalışmanın Türkiye’de birinci olmasının yanı sıra alanda kullanıma geçilmesiyle kıymetli bir adımın atıldığını belirten Koç, “Türk Beyin Projesi kapsamında, beyin tümörü olan hastaların MR’ları incelenerek yapay zeka algoritmalarının eğitilmesi ve geliştirilen bilimsel teknikler yardımıyla beyinde bulunan olağandışı bölgelerin tespiti ve devamında sınıflandırılması yapılabilmektedir.” dedi.
Çalışmanın, sıhhat kuruluşundaki hastane sistemine entegre edilerek radyologlara dayanak vermesinin sağlandığını vurgulayan Koç, şöyle konuştu:
“Geliştirilen algoritma artık gerçek hastaların tetkik ve teşhislerinde kullanılabiliyor. Bu tarafıyla hayata geçmiş ülkemizdeki birinci proje olup, tabiplerin yerini almak yerine hekimlerin işlerini kolaylaştırmak ismine hizmete sunulmuş karar takviye sistemi görevi görmesi planlanmıştır. Projenin ikinci evresinde ise yurt genelindeki hastanelere kurulumların yapılması planlanıyor.”
“Türkiye’de yeni bir devir açıldı”
Gazi Üniversitesi Beyin ve Hudut Cerrahisi Anabilim Kolu ve Mühendislik Fakültesi akademisyenleri ile Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi çalışanı akademisyenlerden oluşan grubun bir yıllık ağır çalışmalarının eseri olan yapay zeka algoritmasının sıhhat alanında kullanımıyla Türkiye’de yeni bir periyodun açıldığına dikkati çeken Koç, şunları kaydetti:
“Algoritma geliştirilirken şahsî dataların saklılığı unsuruna uyularak ve gerekli etik konsey müsaadeleri alınarak, 50’si yüksek dereceli glial tümör hastası olan toplamda 100 bireye ilişkin 8 bin kesitte oluşan beyin MR imajları olağan ve olağandışı yapıları içeren 12 farklı etiketle tıbbi profesyoneller tarafından etiketlendi. Bu ulusal ve küresel eserimiz sayesinde sıhhat işçilerimizin iş yükünü azaltarak en az yanılgı prensibiyle MR tetkikinde çok uzun müddet alan sonuç etabı 5 ile 10 saniye içinde tamamlanmaktadır. Yani hastanın MR çekimi bittikten çabucak sonra hasta daha MR aygıtından çıkmadan yapay zeka algoritması sayesinde sonuçlar radyoloğun değerlendirmesine ve karar takviye sistemi içinde kullanılmasına hazır hale gelmektedir.”
“Yapay zeka hiçbir vakit tabibin yerini alamayacak”
GÜ Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Çeltikçi de birçok alanda kullanılan yapay zekanın tıpta uygulamalarının da başladığını söyledi.
Yapay zekanın hiçbir vakit tabibin yerini alamayacağını vurgulayan Çeltikçi, “Yakın gelecekte yapay zekanın hedefi, hekimlerin iş yükünü hafifletmek, tanıya yardımcı olmak, karar vermede yarar sağlamaktır. Münasebetiyle yapay zeka illa tıpta yerini alacak.” tabirlerini kullandı.
Çeltikçi, geçen yılın sonlarında üniversitelerinde Mühendislik Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şeref Sağıroğlu, Beyin ve Hudut Cerrahisi Anabilim Kısmı’ndan kendisiyle birlikte Doç. Dr. Alp Özgün Börcek tarafından Yapay Zeka Temelli Teşhis Sistemi geliştirme fikri üzerinde çalışmalar yapmaya başladıklarını anlattı. Bu müddet içinde kendilerine Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisinden telefon geldiğini lisana getiren Çeltikçi, “Bir telefon geldi, teveccüh ettiler, projemize dayanak verdiler ve bizi çok memnun ettiler.” değerlendirmesinde bulundu.
Çalışma kapsamında dataların etiketlendiğini, sistemin mevcut hastane altyapısına uygun haline getirildiğini belirten Çeltikçi, şöyle devam etti:
“Üniversitemizde etkin halde çalışan Yapay Zeka Temelli Teşhis Takviye Sistemi var. Şu anda yalnızca beyin MR’ları için çalışma yapılıyor. Birinci planımız, sistemin beyin hastalıkları geçiren hastalara yönelik bir yardımcı tetkik olması. Bu ne demek? Örneğin Kars Devlet Hastanesinde bir MR çekildi ve olağanda MR raporu muhakkak bir gün sonra çıkıyor. Sistemle rapor gününe kadar beklemek yerine, yaklaşık 5 saniye içinde ‘anormal bir MR’ ya da ‘normal bir MR’ diye sonuç alınabiliyor. Sistemi daha da geliştirerek, hastanın MR’ı çekildiğinde bir anormallik tespit edilmesi halinde doktora bir ikaz bildirisinin ulaştırılarak tabibin daha dikkatli olması, radyoloji uzmanın önüne bu MR’ın daha erken ulaşması, tetkiki isteyen tabibe kısa bildiri gönderilerek hastada bir anormallik belirlendiğinin ve hastaya da kısa bildiriyle hastaneye başvurması gerektiğine ait haber verilmesi istikametinde bir uygulamaya dönüştürmek istiyoruz.”
Dr. Çeltikçi, sistemin şu anda hastalığa teşhis konulması ve tedaviye başlanmasında tabibe ve hastaya kıymetli bir sürat kazandıracağına dikkati çekerek, “Normalde yaşanılan yere, hastaneye nazaran değişmekle birlikte bir MR sonucu 3-15 günde alınabiliyor lakin uygulamaya giren bu sistemle, bu mühlet yaklaşık 5 saniye içinde zıt bir durum olup olmadığını belirliyor.” dedi.
Şu an pilot olarak uygulamaya giren sistemin, evvel Türkiye’nin her yerindeki devlet hastanelerinde hayata geçirilmesini amaçladıklarını lisana getiren Çeltikçi, daha sonra ise dünyada yaygınlaştırılmasını hedeflediklerini bildirdi. Çeltikçi, “Nijerya’da her 566 bin kişiye bir radyolog düşüyor, 14 Afrika ülkesinde hiç radyolog yok. Münasebetiyle sistem, hekim sayısı ve niteliğinin az olduğu, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde de iş yükünü kaldırmada yardımcı olacaktır.” diye konuştu.
“Sistemin muvaffakiyet oranı şu an yüzde 90’larda”
Sistemden yararlanacak hasta kümelerine ait de bilgi veren Dr. Çeltikçi, şunları kaydetti:
“Sistem geliştirilirken bilhassa iki hasta kümesini aldık. Birinci hasta kümesi, beyin kanaması üzere acil müdahale gerektiren bir hastalığı bulunanları oluşturdu. Bu şahısların süratlice ikaz sistemine düşerek 2 saatlik rapor mühletini beklemeden çabucak acilde teşhis alması. İkinci hasta kümesi da beyin tümörü olan, MR’ı çekilen ve yaklaşık 2 hafta sonra raporu çıkacak olan küme. Şayet MR’da beyinde bir anormallik saptanırsa bu sistem sayesinde saniyeler içinde anormallik, hatta anormalliğin beynin neresinde olduğu gösteriliyor. Adeta, sistem otomatik bir triaj uyguluyor. Şu an etkin çalışan sistem, beyninde rastgele bir kanama, tümör ya da ödem olan hasta kümelerini çok başarılı bir biçimde otomatik olarak tespit ediyor. Muvaffakiyet oranı şu anda yaklaşık yüzde 90’larda. Çok küçük bebek ve çok yaşlı şahısların MR’larında yanılgı olabiliyor. Daha çok datayla çalışılarak, daha çok yükleme yapıldığında sistem daha da güçlendirilebilir.”
Çeltikçi, sistemden her yaş kümesinin yararlanabileceğine işaret ederek, “Ancak MR çekilemeyecek olan hasta kümeleri var. Bedeninde metal implantı olanlar, saçma, mermi üzere metal bulunanlar MR’a giremedikleri için bu sistemden yararlanamıyor.” dedi.
