Türkiye’nin havacılık ve uzay çalışmaları son yıllarda yeni bir boyuta taşınırken, Türk bilim insanlarının da bu alandaki araştırmaları ağırlaştı.
Bu kapsamda, Japon Uzay Ajansı’nın 2003’teki Hayabusa misyonu ile dünyaya getirdiği Itokawa asteroidinin modüllerinden 4 tanesi, Lüleburgaz Havacılık ve Uzay Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Mehmet Yeşiltaş’ın proje müracaatının kabul edilmesi üzerine Türkiye’ye getirildi. Böylelikle Türkiye’de birinci defa uzaydaki bir asteroidin yüzeyinden getirilen kesimlerin incelemesi için imkan sağlandı.
2010’da dünyaya ulaştı
Daha evvel Antarktika’da gerçekleştirilen Türk Antarktik Meteorit Arama seferlerini de yürüten Yeşiltaş, AA muhabirine, kelam konusu asteroit modüllerinin nasıl getirildiğini anlattı.
Japon Uzay Ajansı’nın (JAXA), Itokawa isimli asteroidi ayrıntılı bir biçimde incelemek için 2003’te Hayabusa isimli uzay aracını fırlattığını anımsatan Yeşiltaş, kelam konusu uzay aracının 2005’te Itokawa asteroidine ulaştığını ve planlanan müşahedeleri yaptığını aktardı.
Yeşiltaş, bu misyonun en kıymetli özelliklerinden birinin birinci kez bir asteroidin yüzeyinden toplanan modüllerin incelenmek üzere dünyaya getirilmesi olduğunu belirterek, toplanan parçacıkları barındıran kapsülün 2007’de uzay aracından ayrıldığını ve yaklaşık 3 yıl süren uzay seyahatinin akabinde 2010 yılında dünyaya ulaştığını kaydetti.
“Uzayı anlamak ismine epey yarar sağladı”
Asteroitlerin güneş sisteminin epeyce kıymetli ögeleri olduğunu ve kimilerinin birinci oluştukları vakitten bu yana fazla değişikliğe uğramadığı için geçmişleri hakkında değerli bilgi verdiğine dikkati çeken Yeşiltaş, bilim insanlarının hem yeryüzünden teleskoplarla hem de uydular aracılığıyla asteroitleri ve onların fizikî ya da kimyasal özelliklerini araştırdığını lisana getirdi.
Itokawa asteroidinin yüzeyinden getirilen parçacıkların 2010’dan beri bilim insanları tarafından incelendiğini aktaran Yeşiltaş, şunları kaydetti:
“Yapılan araştırmalarda kimi parçacıklarda su ve organik husus üzere beklenmeyen moleküler yapılar tespit edilmiştir. Tıpkı vakitte bu asteroitin uzay ortamında maruz kaldığı uzay aşınımı tesirleri hakkında da ayrıntılı bilgiler edinilmiş ve bu bilgiler hem uzay ortamını anlamak ismine hem de sonraki asteroit misyonlarını planlama ismine epey yarar sağlamıştır.”
Parçacık talep etmek için birtakım kriterleri sağlamak gerekli
Itokawa asteroidinden parçacık talep etmek için kimi kriterlerin sağlanması gerektiğini belirten Yeşiltaş, Hayabusa misyonu kapsamında getirilen asteroit parçacıklarını ne halde, hangi tekniklerle, hangi sorulara karşılık aramak için araştırmak istendiğini ayrıntılıca belirten bir araştırma projesiyle Japon Uzay Ajansı’na müracaat yapılması gerektiğini ve 2010’dan bu yana toplamda 67 projenin kabul edildiğini kaydetti.
Yeşiltaş, “Hem meteoritler üzerinde uzun yıllardır araştırma yaptığım ve elde ettiğim bulguları bilimsel yayın olarak paylaştığım için hem de çok küçük parçacıkları denetim etmede bilgi birikimi ve deneyime sahip olduğum için, biri organik tarafından varlıklı olan toplam 4 adet Itokawa parçacığını incelemek üzere JAXA’ya yaptığım müracaat 68. proje olarak kabul edildi ve parçacıklar bize gönderildi.” dedi.
“Uzay aşınımının daha evvel irdelenmeyen bir yanını inceleyeceğiz”
Parçacıklar üzerinde yapacağı araştırmaya ilişin bilgi veren Yeşiltaş, “JAXA’dan temin ettiğimiz bu parçacıklarda, uzay aşınımının daha evvel irdelenmeyen bir yanını yüksek çözünürlüklü spektroskopik tekniklerle inceleyeceğiz. Araştırmalarımız sonucunda bu hususta yeni bulgular edinmeyi, hasebiyle uzay aşınımını ve sonuçlarını daha uygun anlamayı amaçlıyoruz.” diye konuştu.
Yeşiltaş, parçacıklardan birinde mevcut olan organik unsurun büyük olasılıkla daha evvel Itokawa asteroidine çarpan bir öbür asteroit tarafından getirildiğini belirterek, temin edilen parçacıktaki organik maddeyi karakterize ederek yapısını ve içeriğini belirlemeyi, bu bilgilerden ise Itokawa’ya çarpmak suretiyle organik unsur getirmiş olan ana asteroit hakkında bilgiler edinmeyi planladıklarını anlattı.
Gelecek araştırmalara katkı sunacak
Asteroit parçacıklarının araştırılması ve incelenmesinin büyük kıymet taşıdığını vurgulayan Yeşiltaş, şöyle devam etti:
“Daha evvel Türkiye’de bu cins örneklerin hiç incelenmediğini biliyoruz. Bu çalışmayla ülkemizde de asteroit kesimleri birinci kez incelenmiş olacak. Hem asteroitler ve onları daima direkt olarak etkileyen uzay aşınımı hakkında yeni bilgiler edinecek hem de asteroit parçacıkları hakkında deneyim kazanacağız.”
Yeşiltaş, araştırmalarda edinecekleri deneyim ve kazanımları öteki Türk araştırmacılarla da paylaşacaklarına işaret ederek, “Türk Uzay Ajansı’nın kurulması ve gelecekteki muhtemel misyonlarını şimdiden planladığı göz önüne alındığında, asteroitler ve meteoritler üzerinde yapmakta olduğumuz araştırmaların bu planlamalara ve araştırmalara katkıda bulunacağına inanıyoruz.” diye konuştu.
