Koronavirüs salgını ile birlikte dünyada dijital dönüşüm süreci daha da hızlandı. İş yapış biçimleri internete kayarken, eğitim de bu gelişmelerden üzerine düşeni aldı. Uzaktan eğitim ile birlikte çocuklar, salgın tehdidinden uzakta eğitimlerini sürdürme imkanına kavuştu.
İnternet üzerinden yapılan eğitimlerde birinci kural konutlarda süratli bir internet kontağının bulunması zaruriliği. Bilhassa de görüntü içerikleri tüketen çocukların bu manzaraları takılmadan izlemeleri ve aradıkları bilgiye süratlice erişebilmeleri için süratli internet irtibatı kural.
TABLETLER ÖNEMLİ
Öbür yandan kullanılacak aygıtlar da ehemmiyet arz ediyor. Yeni jenerasyon teknoloji standartlarıyla tam uyumlu bir tablet, uzaktan eğitimde çocuklar için kıymetli bir araç olabilir. Tabletler gün geçtikçe taşınabilir bilgisayarlara yakın özelliklere sahip olduğundan ve daha uygun fiyatlarla edinilebildiğinden akıllarda kesinlikle olmalı. Elbette tablet alırken de donanım özelliklerine ve ekran büyüklüğüne dikkat edilmesi. Bugün için 12.9 inç’lik dev ekranlı tabletler olduğu üzere 10.1 inç üzere standart ekran büyüklüğünde tabletler de ziyadesiyle iş görebilir.
Taşınabilir uygulamalar da eğitim de hayat kurtarıcı bir role sahip. Google Meet, Zoom, Microsoft Teams, Skype dahil pek çok görüntü konferans uygulaması, uzaktan manzaralı görüşme yapılmak istendiğinde topluca çocukların bir ortaya gelmesini sağlıyor.
Bilgisayarlarda Word üzere bir söz istemci gerekebilir. Windows şurası bilgisayarlarda WordPad fiyatsız olarak kullanılabiliyor. Başka yandan Google Docs ve Google Sheets üzere online tahliller de tercih edilebilir; üstelik bu servisler fiyatsız erişim imkanı sunuyor.
‘BAĞLANMA’YI GÜZEL ANLAMAK KAIDE
“Uzaktan eğitimde çocukların muhtaçlık duyduğu/duyabileceği teknolojileri belirlemek ve bunlar ile ilgili konuşabilmek “bağlanma”yı uygun anlamaktan geçmektedir.” diyen Bahçeşehir Üniversitesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Öğretmenliği Öğr. Üyesi Prof. Dr. Tufan Adıgüzel, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Asıl olan öğrenmeye olan uzaklığı azaltmak yani öğrenmeye bağlanmaktır. Münasebetiyle öğrenmeye bağlayan, öncesi ve sonrasıyla okula ve ilgili derse bağlayan ve elbette hayata bağlayan altyapı ve teknolojiler acilden olağana geçiş sürecindeki uzaktan eğitim ve öğretim için çok ülkü olacaktır. Bunun için öncelik; bağlanmanın gerçekleşmesi kapsamında etkileşerek öğrenmeyi destekleyen, öğrenmenin yönetilebileceği, denetlenebileceği, irtibat ve etkileşim araçlarını içeren, sınıf içi ve okul sonrasını birbirine bağlayan ve öğrencinin kendi suratında ve tercihinde öğrenmesine fırsat veren öğrenme odaklı geliştirilmiş “öğrenme idare sistemlerine” kurumsal kimlikle sahip olmaktır. Yapılan çalışmalar, “öğrenciyi ekrana nasıl daha fazla bağlayabilirim” üzerine odaklanırken, hatta aileler bu bağlanmalardan şikâyet ederken, asıl olan bu bağlanmanın öğrenme odaklı olması ve bağlanmanın sürdürülebilir olması için öğrenciye sunulan dizaynın ve takviyenin buna yönelik olmasıdır.
Bu doğrultuda, öğrencinin kendi bilişsel konforunda ve teknoloji imkanları esnekliğinde hareket edebileceği teknolojiler (e-öğrenme platformları, öğrenme idare sistemleri vb.) ve öğrenmeden uzaklaşmaması için teknoloji imkanları doğrultusunda canlı ders ve dayanakların verilebileceği teknolojiler (Sanal Sınıflar, Sanal Odalar vb.) üzerine odaklanılmalı ve planlamalar yapılmalıdır. Bu teknoloji stratejisi doğrultusunda kurguyu bozmadan bu kurguya entegre olabilecek her türlü web-temelli ve taşınabilir küçük dijital uygulamalar ve içerikler öğrenme sürecini zenginleştirecek ve denetim etme imkânı verecektir. Unutmayalım ki, en değerli boyut öğretmenin yetkinliği ve dizaynıdır. Hem öğrenmeden uzaklaşılmasını engelleyen hem de yaş kümesine nazaran duyuşsal boyutu yani daha çok eğitim tarafını işin içine katarak sürecin içinde etkin, denetleyen ve destekleyen bir varlık olduğunu gösteren yeniden öğretmen olacaktır.”
BİRLİKTE ÜRETMEYE İMKAN VERECEK YAZILIMLAR TERCİH EDİLMELİ
Microsoft Türkiye Kamu Bölümü ve Yatırımlarından Sorumlu Genel Müdür Yardımcısı Dr. R. Fazilet Erkul manzaralı görüşmelerin ötesinde birlikte çalışmaya imkan verecek yazılımların ehemmiyetine dikkat çekti ve şu kelamları kaydetti:
“UNESCO bilgilerine nazaran; pandeminin doruk noktasında 194 ülkede okullar eğitime orta verdi ve 1,5 milyar öğrenci bu durumdan etkilendi. Dünya genelinde gerekli imkanlara sahip şanslı bir azınlık, uzaktan etkileşimli eğitim imkânı sayesinde tahsil süreçlerine aksama olmaksızın devam edebiliyor. Geniş bant temas hizmeti olmaksızın uzaktan etkileşimli eğitimi sağlamak mümkün olmuyor. Münasebetiyle uzaktan eğitimi mümkün kılacak en kıymetli teknoloji internet altyapısıdır diyebiliriz. Türkiye’de geniş bant internet abone sayısı 77 milyon. Nüfusumuzun birçoklarına internet altyapısını ulaştırabilmiş durumdayız. Lakin bu abonelerin 63 milyonu taşınabilir internet abonesi. Türkiye’de internet erişimi daha çok taşınabilir aygıtlar üzerinden sağlanıyor ve yeni jenerasyonun teknoloji alışkanlıkları da taşınabilir aygıtlar üzerinden şekilleniyor. Münasebetiyle, uzaktan eğitim modelini adapte ederken, okullarımızın taşınabilir kullanıma imkân verecek tahlillere yönelmelerinin kıymetli olduğunu düşünüyorum. Bu sayede, daha çok öğrencimizin, daha kolay bir biçimde eğitimin yeni normaline alışması mümkün olacaktır.
Kısa müddette hayatımızın büyük bir kısmını kaplamaya başlayan manzaralı görüşme hizmetleri, uzaktan etkileşimli eğitimin de bel kemiğini oluşturmakta. Fakat etkileşimli eğitim, öğrencilerin ve öğretmenlerin birbirlerini görüp duyabilmelerinden ibaret değil. Nasıl çocuklarımızı defter, kitap, kalem olmaksızın okula göndermiyorsak, uzaktan eğitimde de öğrencilerin eğitim malzemelerini okumaları, fikirlerini yazabilmeleri ve bir şeyler üretebilmelerini sağlayacak araçları da sağlamak durumundayız. Bu noktada manzaralı görüşmenin yanında, birlikte çalışabilmeye, üretebilmeye ve paylaşabilmeye imkân verecek yazılımların tercih edilmesi epey kıymetli.”
ÜRETKENLİK ARAÇLARININ KIYMETI
Boğaziçi Üniversitesi lakin Vanderbilt Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olan Doç. Dr. Serkan Özel, üretkenlik araçlarının kıymetine dikkat çekiyor ve şu kelamları kaydediyor:
“Eğitimin fizikî olarak okullarda yapıldığı günlerde, öğretmenler kadar bulunan fizikî ortam da öğrenme hareketini devamlı hatırlatan unsurlardı. Fakat, bu alışılagelmiş bu nizam değişince, yani formel öğrenme ortamı konutlara taşınınca, uyaranların tesiri doğal olarak değişti. Her vakit öğrenenlerin sorumluluğu olan öğrenme, bugünlerde daha da değerli hale geldi.
Öğrencilerin, bu sorumluluklarını yerine getirmelerine yardımcı araçlar kullanmaları hayatlarını bir nebze olsa da kolaylaştıracaktır.
Bu araçların bir kısmı direkt akademik bilgilerin öğrenilmesi ile ilgiliyken bir kısmı da benim üretkenlik araçları diye söz ettiğim kişinin hayatını düzenlemesine yardımcı olacak kolay lakin tesirli araçlardır. Üretkenlik araçları listesinin başına takvim uygulamalarını koymak akla yatkın olacaktır. Kendi programını kendi takip etmesi gereken bir bireyin neyi ne vakit yapması gerektiğini hatırlatan, istenilen vakitlerde uyaran bir araç. Derslerinin çevrimiçi yapıldığı vakitlerde ders başlamadan evvel hangi derse hangi irtibat ile katılacağını hatırlama ve onu bulmak her vakit kolay olmayabilir. Fakat takvim uygulaması hem vakti hem de ilişkiyi kendi özel notları ile vakti geldiğinde öğrencinin karşısına çıkaracaktır.
Üretkenlik araçları listesinin ikinci sırasına bulut sistemlerini kullanmayı ekleyebiliriz. Bulut sistemleri, hayat kurtaran özelliklerle karşımıza çıktığı kadar temel paylaşım ve her platformdan ferdî evraklara erişim sağlaması ve paylaşım kolaylığından ötürü vaz geçilmez araçlardır. Herkes hayatında en az bir defa çalıştığı belgeyi ezkaza silmiş yahut öbür bir evrak üzerine kaydetmiştir. Saatler, hatta günlerce harcanan emek bir anda ortadan kaybolmuştur. İşte bulut sistemleri otomatik olarak art planda bir belgenin farklı sürümlerini kaydetmekte, silinen belgeleri belli bir müddet saklamaktadır.
Bir öteki kıymetli özelliği ise ortak çalışma imkanını eş vakitli hale getiren bulut tabanlı sistemlere erişimin hem kolay hem de fiyatsız olmasıdır. Öğrenciler, küme arkadaşları ile birlikte birebir anda yahut farklı vakitlerde birebir belge üzerinde çalışıp bir sunum hazırlayabilirler. Hazırladıkları belgeleri öğretmenleri ile paylaştıklarında öğretmenlerin yorumları anlık olarak öğrencilere ulaşabilir ve öğrenciler bu yorumlara yanıt yazabilirler. Bu etkileşim, verilen dönütlerin yalnızca kağıt üzerinde kalmamasını ve öğrenme sürecine etkilemesine imkan tanır. Bu usulü eğitim-öğretim yüz yüze olduğu vakitlerde da öğretmenlere öneriyordum. Lakin şimdilerde ehemmiyeti daha da artmış oldu. Listenin üçüncü sırasında yapılacaklar listesinin tutulabildiği bir uygulamayı koymak isterim.
Bu üslup uygulamalar, hangi gün neyin yapılması gerektiğini hatırlatacak ve güne yeni bir listeyle başlama imkanı vermektedir. Bu uygulamalara da hesabınızla rastgele bir yerden erişim sağlayabilirsiniz. Listeyi uzatmak mümkün lakin şimdilik bu araçları kullanmayı alışkanlık haline getirelim.”
MESKENIN BİR ODASI SINIF ORTAMINA ÇEVRİLMELİ
Uzaktan eğitim sistemine 2000’li yıllarda MBA ile başlayan İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin Uzaktan Eğitim Merkezi (UZEM) Müdürü Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali Tuğtan, husus ile ilgili şu bilgileri veriyor:
“Öğrenciler için kesinlikle meskenin bir odası sınıf ortamına çevrilmeli, odaklanabilmeleri için uyaranların azaltılması ve konsantre bir ortam yaratılması çok değerli. Bilgisayar ve internet kontağı en kritik iki nokta. Dersler başlamadan ebeveynlerin konutlarındaki internetin gücünü denetim etmeleri, çocuklarının rastgele bir kesintiyle dersten kopmalarının böylelikle önüne geçmeleri gerekiyor. Kulaklıkla dersi dinlemek de bir seçenek olabilir fakat sessiz ortamda öğretmenin sesinin yankılanması sınıf tesiri yaratabilir. Hatta sesin çok yüksek olmaması kaydıyla, hoparlörlerden yararlanılabilir.
Cep telefonu da online dersler için bir diğer teknolojik aygıt olarak görülüyor fakat bilgisayar online derslerin işlenmesinde çocukların dikkatlerini vermeleri açısından öne çıkıyor. Geniş ekran öğrencilerin odaklanmalarını kolaylaştırıyor. Hatta tam zıddı okul ile online eğitim başlamadan evvel meskendeki tüm cep telefonlarının sessize alınması kritik kıymet taşıyor. Velilerin online eğitim sistemini kuran okulun teknik işçisiyle irtibatta olmaları ve ilgili şikayetleri çabucak iletebilmeleri gerekiyor.
Tam bu noktada online eğitime başlayan okullar online eğitimin literatürünü yakında takip etmeli. Bu bahiste uzmanlaşmış teknik bir takım kurmalı, takım pedagojik olarak online eğitime hazır olmalı hatta geri bildirimlerle daima kendisini güncellemeli. Son olarak da konutta ders takip edecek öğrencilerin toplumsal olarak da sınıf arkadaşları ile haberleşmeye devam etmesi sağlanmalı, günlük aktiviteleri tıpkı okulda olduğu üzere ders programına nazaran düzenlenmeli.”
Yeditepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Lideri Prof. Dr. Sezer Gören Uğurdağ ise çocukların muhtaçlık duyabileceği aygıtları şöyle sıraladı:
er yaştan öğrenci artık meskenden öğrenmeye geçmekte olduğu bir devirdeyiz. Hakikat araçlar büyük fark yaratabilir. Uzaktan eğitim tertibini donatmak ve konutta eğitim için hem donanım hem de yazılım gereçlerine ihtiyaç vardır.
Meskende sessiz bir çalışma odasının yanı sıra, en kıymetlisi Internet erişiminin bulunması, data indirme ve yükleme suratının yüksek olması kıymet arz etmektedir.
Sırasıyla, donanımsal gereçler
1. Güçlü bir dizüstü bilgisayar
2. Dokunmatik ekran tablet
3. Tablet standı
4. Gürültü kesmeli kulaklık
5. Mikrofon
6. Kablosuz fare
7. Kablosuz klavye
8. Akıllı kalem
9. Imtihanlarda gerekli olabilecek ayrıyeten bir usb WebCam
10. Webcam tutucu (tripot)
ve yazılımlar:
1. Uzaktan eğitim yazılımları: Google Classroom, Pear Deck, Blackboard, Coursera, Canvas, Edpuzzle, Khan Academy, Edmodo
2. Telekonferans yazılımları: Zoom Meetings, Google Meet, Microsoft Team, Go ToMeeting, RingCentral Görüntü, U Meeting
3. Ekran kaydedici yazılımlar: ShareX, ScreenCast-O-matic, AceThinker
