Bilişim Sanayicileri Derneği (TÜBİSAD) Türkiye iktisadı ve topluluğunun dijitalleşme durumunu inceleyen “Türkiye’nin Dijitalleşme Endeksi Raporu”nu bilişim kolunun temsilcileri ve Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır’ın da katıldığı bir içtimada kamuoyuyla paylaştı. Kişisel bölüm ve kamu temsilcilerinin görüşleri, iş yerküresi mensupları tarafından doldurulan anketler ve 139 devletten alınan olguların tahlil edilmesiyle oluşturulan rapor, dönüşüm, ekosistem, yeterlilik, tasarruf olmak üzere dört ana bileşen ve 10 farklı boyutta Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi’ni ortaya koyuyor.
Türkiye’nin dijital dönüşüm notu
Her sene tekrarlanacak olan bu endeks çalışması, Türkiye iktisadının ve topluluğun dijital dönüşümün hangi noktasında olduğunu, Türkiye’nin dijital dönüşüm performansını, performansı olumsuz etkileyen faktörleri ve performansı yükseltmek için yapılması gerekenleri ortaya koyuyor.
Raporda, Türkiye’nin Dijital Dönüşüm Endeksi 2019’da 2,94, 2020’de ise 3,06 olarak hesaplanıyor. 1 ile 5 arasında bir puanlamanın yapıldığı değerlendirmede Türkiye’nin notu “ortalama” olarak tanımlanıyor. 2019’dan 2020’ye bir güzelleşmenin olduğuna dikkat çeken TÜBİSAD Idare Konseyi Yöneticisi K. Erman Karaca, “Bilgi ve Muhabere Teknolojileri ortamında yaşanan gelişmelerin, ekonomik ve çevre hayatın tüm meydanlarında değerli dönüşümlere yol açtığını hepimiz gözlemliyoruz. Bunun tahminen de en çarpıcı göstergesi, tüm yerküreyle birlikte yaşadığımız COVID-19 salgını süreci oldu. Salgınla savaşta ve eğitimden iktisada hayatın olağan akışının devam ettirilmesinde haber ve muhabere teknolojileri çok kıymetli roller oynadı. Türkiye’nin malumat ve muhabere teknolojileri açısından durumuna baktığımızda, birçok devletin ilerisinde olsa d, en önde giden devletlerle arasında hayli ara olduğunu görüyoruz. Türkiye’nin bu ortalama performansını biraz da ayrıntıda incelersek, devlet içinde yeni teknolojilerden yararlanma kapasitesinin nahiyelere, bölümlere ve firma tiplerine nazaran büyük farklılıklar gösterdiğini görüyoruz” diye konuştu.
“Türkiye’nin önemli bir teknolojik hamle paketine muhtaçlığı var”
Karaca “Ekonomik ve toplumsal hayatın olağana dönmesinde en büyük etken teknoloji olacak. Salgın sonrası ekonomik tertip teknolojinin tasarrufuna eskisinden çok daha bağlı olacak. Salgının ekonomimizde yaratmış olduğu tahribatın telafisinde para ve maliye siyasetleri kadar teknoloji siyasetleri da kıymetli olacak. Bugünlerde Türkiye’nin önemli bir teknolojik hamle paketi açıklaması ile;
- Birinci tesir olarak, finansal piyasalara çok olumlu bir bildiri verilmiş olacak. Bu yolla yatırımcı itimadının oluşmasında kıymetli bir hamle yapılmış olacak.
- 2. olarak, böyle bir paket, salgında sıkıntı duruma düşmüş olan KOBİ’lerimizin ve esnafımızın yaralarını sarmakta kıymetli olacak.
- Üçüncü olarak, teknoloji hamlesi, memleketimizi salgın sonrasında süratle ayağa kaldıracak; hem ekonomik hem toplumsal hayatın olağana dönmesini hızlandıracak.
- Dördüncü olarak, dijital donanım ve yazılım altyapısının güçlendirilmesi hem ekonomik hem de sıhhat sistemini güçlendirerek, salgının yine başlaması üzere istenmeyen durumlar önünde bünyemizi kuvvetlendirecek.
Salgının yol açtığı zararın atlatılmasında haber ve muhabere teknolojileri anahtar rolü oynayacağına nazaran, bu yerdeki performans açığımızı en kısa vadede kapatma çabasında olmamız gerektiği aşikâr. Açıkladığımız bu endeksin, Türkiye’nin dijitalleşme performansına kıymetli ekleri olmasını diliyorum.” dedi.
Içtimanın Panel kısmında konuşma yapan TÜBİSAD Idare Şurası Üyesi Mehmet Ali Akarca “Türkiye’de bireylerin günde ortalama üç saatlerini internet ve çevre medyada geçirdikleri bir ‘bireysel dijital tüketim’ topluluğunda yaşıyoruz. Kişiselde de haber teknolojilerini cihaz yahut içtimaî medya tasarrufunun dışına taşıyarak; iş modellerinde, girişimcilik ekosisteminde dijital teknolojilerin getirdiği yenilikleri hayata geçiren, iktisatta katma paha yaratan, ‘bireysel dijital üreticilere’ geçiş̧ sürecini desteklemeliyiz” dedi. Akarca ayrıyeten memleket nüfusunun yüzde 66’sının e-Devlet Kapısı’nda sunulan 5 bin 180 hizmeti kullandığına ve 2023 de bu yüzdenin 80’e ulaşmasının hedeflendiğini belirterek “Bu, gelecek üç̧ yıl içinde neredeyse erişkin olan tüm bireylerin dijital hizmetleri kullanacağını gösteriyor. Toplumsal güvenlik hizmet dökümünden, dava belgesi, vergi borcu, tapu haberleri sorgulamaya kadar gündelik hayatımızı kolaylaştıran birçok dijital hizmete e-Devlet’ten ulaşabiliyoruz. Bu da bizlere gösteriyor ki kamu kurumlarımızda birçok başarılı ve yerküreye örnek olacak pratik hayata geçiyor. Memleketimizin mahsusen e-Devlet hizmetlerinde kat ettiği ilerleme ve teknoloji tasarrufundaki kabiliyeti yerküre standartlarındadır. Devletimizde kamu kurumlarının dijital dönüşümü takdire kıymettir. Hususî kurumlar başta olmak üzere dijitalleşmede kamuyu yakalamamız gerekiyor” dedi.
Panelde laf alan TÜBİSAD Idare Heyeti Üyesi Serdar Urçar da “Türkiye iktisadı için asıl kritik olan klâsik ve başarılı şirketlerin dijital dönüşümü başarabilmeleridir. Ana omurga dönüşemezse, dijital bir iktisat olabilmemiz ve küresel yarışmada hak ettiğimiz noktaya gelebilmemiz olanaksız. Madalyonun öbür yüzünde de startup ekosistemi var. Büyük bir süratle dijital doğanların sayısını artırmalı ve başarılı olma bahtlarını artıracak iklimi oluşturmalıyız. Adım adım başarılı küresel teşebbüsler doğuracak bir teknoloji ekosistemini oluşturmak, devlet olarak en stratejik amaçlarımızdan biri olmalıdır. Son olarak da tüm bu dijital dönüşüm hamlesini bir teknoloji inisiyatifi olarak görme yanlışlığına düşmemeliyiz. Bu stratejik dönüşümün odağında insan var. Dijital okuryazarlık ve yetkinlik artışı, en kıymetli amaçlarımızdan biri olmalı, eğitim ve talim politikalarımızı buna nazaran güncellemeliyiz” dedi.
Raporu hazırlayan ve sunan Namık Kemal Üniversitesi Talim Üyesi Doç. Dr. Ümit İzmen salgın sonrası yerkürede Türkiye’nin önüne açılan yeni fırsatlardan yararlanabilmesi için dijital dönüşüm konusunda süratle aralık alması gerektiğine dikkat çekti. İzmen, Türkiye’nin Dijital Dönüşümü için raporda öne çıkan kısıtlar ve tahlil teklifleri hakkında aşağıdaki açıklamalarda bulundu:
Haber ve Muhabere Teknolojilerine Yönelik Vizyon Gereksinimi: Firmaların %48’i, hem kamuda hem de hususî kesimdeki vizyon eksikliğini en değerli 5 kısıttan biri olarak görmektedir. Devletin bu mevzuda farkındalığın olması yerinde değil. Tüm topluluk olarak bu sürece hazır olmak gerekiyor.
Teklifler:
- Dijital dönüşümün gerekliliğinin en üst seviyede sahiplenilmesi ve dijitalleşme siyasetlerinin yalnızca kamu değil tüm devlet için tasarlanması
- Düzenlemelerin milletlerarası standartlara entegrasyonlu olması
- Düzenlemelerin sektörel farklılıklar dikkate alınarak oluşturulması
- Kamu kurum ve kuruluşlarının girişimlerinde bir bütünlük içerisinde hareket etmesi
- İnternete erişim konusunda mümkün olduğunca özgürlükçü bir yaklaşım benimsenmesi
Teşebbüsçü Ekosisteminin Geliştirilmesi: Bölümün %33’ü teşebbüsçü ekosistemin gelişkin olmayışını dijitalleşmenin önündeki değerli kısıtlardan biri olarak görmektedir.
Teklifler:
- Yarışma ortamının, bilhassa kamu alımlarında, uygunlaştırılması
- Firmaların kurumsallaşmalarının desteklenmesi
- Teşvik sisteminin canlı olarak kullanılması ve vergi indirimi ve muafiyeti ile kesimin desteklenmesi
- Teknoloji ve Ar-Ge desteklerinin dizaynında odaklanmış bir Ar-Ge siyaseti izlenmesi
- Yüksek teknolojili eser ve hizmet geliştirme konusunda muvaffakiyet olasılıkları yüksek girişimlerin desteklenmesi
- Düzenlemelerde ve vergi nispetlerinde milletlerarası eğilimlerin dikkate alınması
Altyapının Uygunlaştırılması: Fiber altyapının gelişmesi tüm ekonomiyi dönüştürecektir
Teklifler:
- Devletin ortak altyapı konusunda kolaylaştırıcı ve hızlandırıcı bir rol oynaması
- Farklı bakanlıklara bağlı kamu kurumlarının altyapı imkanlarının optimize edilmesi
- Olgu saklama ve sürece maliyetlerinin düşürülmesi için firmaların platformlar aracılığıyla hareket etmesinin sağlanması
- Altyapının geliştirilebilmesi için yarışma ortamının iyileştirmesi
Nitelikli İşgücü Kaynağının Geliştirilmesi: Firmaların %73’ü nitelikli işgücü eksikliğini en değerli beş kısıttan biri olarak görmektedir
Teklifler:
- Dijital okuryazarlığı artırmaya yönelik çalışmaların yapılması
- Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın dijital yetkinliklerin geliştirilmesi, üniversite-sanayi işbirliği, Ar-Ge ve TÜBİTAK destekleri çerçevesinde yürüttüğü faaliyetler değer kazanmaktadır
- Eğitim ve insan kaynağı iyileştirmelerinin yalnızca Türkiye’nin değil nahiyenin de gereksinimleri göz önünde bulundurularak yapılması
- Lise ve üniversitelerde müfredatın kolun gereksinimleri dikkate alınarak değiştirilmesi, güncellenmesi ve yeni programların açılması
- BİT sahasında bayan istihdamının teşvik edilmesi
- Dijital yetkinlikleri yüksek kimselerin memlekette kalmasını sağlayacak ve yurtdışından insan kaynağını çekecek fiyat ve göç siyasetlerinin geliştirilmesi
Ekonomik ve Toplumsal Dönüşümün Sağlanması: Son yıllarda yaşanan ekonomik zorluklar, mahsusen TL’nin kıymetindeki düşüş teknoloji yatırımları üzerinde olumsuz tesir yaratmıştır. Salgının firmalar üzerinde yarattığı finansman baskısı, teknoloji yatırımlarının istense de ertelenmesine neden olabilecektir.
Teklifler:
- Farklı bölümlerin gereksinimleri ve öncelikleri farklı olsa da öncelikli olarak makro çerçevenin güzelleşmesi ve yarışma ortamının sağlanması
- Yerli tedarikçileri güçlendirmek ve dijital dönüşümü süratle yapmak seçenekleri arasında her iki yerde da eş vakitli hareket etme gereksinimi
- Data ölçeğinin büyütülmesi ve ağ tesirinden yararlanmak için şirketleri bir araya getiren modellerin geliştirilmesi
- Dijital dönüşüm ile tüketim kalıpları, alışkanlıkları ve biçimleri değişmektedir. Dijital eserlere talep için dijital okur yazarlığın yaygınlaştırılması
- Tüm topluluğu kucaklayacak kapsamlı bir eğitim ve farkındalık seferberliği başlatılması
- Bu seferberlikte Sivil Topluluk Örgütlerine de değerli hizmetler düşmektedir.
KOBi’lerde Dijital Dönüşüm Süreçlerinin Desteklenmesi: Dijital dönüşümün olumlu tesirleri kadar tahripkâr tesirlerinin de en ağır hissedileceği kesim KOBİ’lerdir.
- Dijital dönüşümün gereklilikleri ve süreçleri konusunda KOBİ’lerin bilgilendirilmesi
- Klâsik iş yapış biçimlerinin değiştirilmesi için KOBİ’lere dijitalleşme için destek verilmesi
- KOBİ’lerin ölçek iktisadından yararlanabilmesi için KOBİ’leri bir araya getirecek iş modellerinin geliştirilmesi ve teşvik edilmesi
