Son periyotlarda yaşanan olaylar ve pandemi süreci gösterdi ki artık hayatta daima yeni “sürpriz”lerle karşılaşacağız. Bu olayların en kısa müddette atlatılabilmesi ve tahlil bulunabilmesi için bilgi biliminin şimdikinden çok daha süratli hareket etmesi gerekliliği kaçınılmaz bir gerçek. Fikir liderlerinin ortak söylemi ise; işte bu yüksek sürate, teknoloji dünyası Kuantum ile ulaşılacak.
“TEKNOLOJİDEKİ DEĞİŞİM, GELECEK 10 YILDA TÜRKİYE’DE 3.1 MİLYON İŞ ARTIŞI SAĞLAYACAK”
Bilişim Zirvesi’20’nin açılış programında ülkemizi bekleyen dijital geleceği tanımlayan T.C. Cumhurbaşkanlığı, Dijital Dönüşüm Ofis Lideri Dr. Ali Taha Koç “Dijital Gelecek” başlıklı konuşmasında şu bilgileri paylaştı;
“30 ton tartısındaki birinci bilgisayardan bugünün bilgisayarlarına geldiğimizde, değişimin suratının ne derece dayanılmaz olduğunu görmekteyiz. Bugün de kuantum teknoloji ile gelecekte neler olacağını hayal bile edemiyoruz. 1950 yıllarında ortaya çıkan Kuantum kavramı, yeni bir kavram ve teknoloji arayışı ile karşımıza çıkıyor. Bu arayış, sağlıktan eğitime, finanstan sanayiye kadar tüm alanlarda objelerin interneti, büyük bilgi, yapay zekâ, bulut bilişim ve robotik üzere alanlarda tepeye seyahatini sürdürüyor. Kuantum da bu listeye girmeye başladı. Geldiğimiz süreçte makineler düşünmekten daha fazlasını yapmaya başladı. Bu noktada sınırsız üretilen datayı anlık olarak işleyebilecek yeni bir teknolojiye gereksinim duyuyoruz. Karşımıza çıkan bu yeni teknoloji Kuantum bilgisayarları, kuantum teknolojisi.
Yanında günümüzün en süratli bilgisayarlarının abaküs üzere kaldığı kuantum kavramı ile hayatımız yine şekillenecek. Hem 1 hem de 0 pahasını alabilen kübikler sayesinde, yüzyıllar sürecek sıkıntı sorunların tahlili günler ya da saatler düzeyine inecek. Bu durum bankacılıkta, e-post hizmetlerinde, internet alışverişlerde kullandığımız şifreleme tekniklerinin yine tanımlanmasına, bizlerin alıştığımız inançlı bağlantı sistemlerinin sil baştan değişmesine neden olacak.
Tıpkı vakitte bu yeni teknolojileri kullanacak yeteneğe gereksinimimiz var. İşimizin geleceğinde otomasyon, yapay zekâ ve dijital teknolojilerin yaratacağı ekonomik yarar sonucunda gelecek 10 yıl içerisinde Türkiye’de 3.1 milyon iş artışı yaşanacak. Bunu başarabilmek için yetkinlik dönüşü gerçekleştirmek gerekiyor.
Ülkemiz dijital dönüşümün memleketler arası endekslerinde büyük başarılara imza atıyor. Ülkemiz en son temmuz ayında yapılan e-devlet Gelişmişlik Endeksi’nde 193 ülke ortasında çevrim içi hizmette 22. sıraya, e-katılım endeksinde 23. sıraya yükselmiştir. Avrupa Birliği 2020 e-devlet endeks çalışmalarında da 36 ülke ortasında 4. sıradadır. Hedefimiz teknolojiyi kullanarak birinci 10 sırada yer almaktır.
Datanın bedele dönüşmesinde kullanılan değerli araçlardan birisi de yapay zekâ. Evvel bilgiyi üreteceğiz, sonra bilgiyi kıymete dönüştüreceğiz. Yapay zekâda olmazsa olmazımız; Türkiye’nin verisinden bedel üretebilmek, yerli ve ulusal yazılımlar geliştirerek topluma ve iktisada katkıda bulunabilmektir.
Yapay zekâ, kuantum teknolojisi bir tercih sorunu değildir. Teknoloji atağımızda kalkınma amaçlarımızın en büyük taşıyıcılardır. Dijitalleşen dünyada teknolojik dönüşümün tesiri ile üretilen bilgi ölçüsü epeyce artmaktadır. Bu devasa bilgiler yapay zekâ teknolojileri için eşsiz bir güç ögesine dönüşmüş, yapay zekâ alanındaki gelişmelere ivme kazandırmıştır. Yapay zekâ sistemlerinde en kıymetli noktalardan biri de bu büyük datanın işlenme suratıdır. Kuantum bilgisayarlar, büyük bilginin işlenmesi sürecini çok süratli düzeye getirecektir. Daha evvel gerçekleştirilmesi mümkün olmayan işleri mümkün kılacak ve kolaylaştıracaktır. Yapay zekâ modelini güçlü kılan şey de beslendiği bilginin ölçüsü ve çeşitliliğidir. Kuantum bunu sağlayacaktır.
İçerisinde bulunduğumuz yüzyıl bilgiyi dünya iktisadına taraf veren petrol kadar kıymetli hala getirmiştir. Haberleşme sistemlerinde iletilen toplam data ölçüsünün haberleşecek can sayısının daima artış oluyor oluşu, bilgi akışı ve tahlil suratının da kaldıracak yüksek düzeyde kuantum teknolojisine yatırım yapılmasını zarurî kılmıştır. Yalnızca yapay zekâ değil alt yapımızı da ayakta tutabilmek için kuantum teknolojilerine yatırım yapmamız gerekir.
Kauntum teknolojilerinin şifreleri kolay kolay kırabileceği öngörülmektedir. Kuantum akınlarına karşı sistemlerin savunulabilir olması için daha büyük şifreleme anahtarlarına gereksinim duyulabileceğini beklemekteyiz. Kauntum teknoloji sonrası yeni kriptografik sistemlerinin hayatımıza gitmesi artık kaçınılmazdır. Bu bizim için hem baht hem büyük bir tehdittir. Şu an inançlı dediğimiz her teknolojimiz, Kauntum teknoloji ile inançsız hale gelecektir.
Siber güvenliği yabancı tahliller ile sağlamanın hudut güvenliğini yabancı askere emanet etmek ile eş pahadır. Siber güvenliğin en zayıf halkasını insan oluşturur. Siber güvenlik alanında ekosistemin geliştirilmesi, insan yetiştirilmesi ve uygunlaştırılması konusunda da tüm paydaşlarla çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu alanda da Bilgi güvenliği rehberini çıkarmış olduk. Yeni versiyonda bilhassa kriptoloji konusunda kuantum şifrelemeleri ve uygulamaları konusunu ele alıyoruz. Kuantum teknolojisi rehberde kıymetli bir yer edinecek.
Türkiye’nin birinci yerli ve ulusal baz istasyonu projesinde verdiğimiz takviye, Sayın Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan’ın dijital dönüşüm ve bu dönüşümü destekleyecek irtibat alt yapılarında yerleşme ve ulusallaşma uğraşlarına verdiği takviyenin değerli bir göstergesidir. Birebir dayanağı biz kuantum bilgisayarlara da vereceğimizi taahhüt edebiliriz. Yerli ve ulusal üretilen her türlü yeni teknoloji, başta Cumhurbaşkanlığı olmak üzere kamu kurumlarında uygulamaya yönelik çalışmalarımıza her vakit devam edecektir. Kuantum teknolojileri alanında bugün bilgi sahibi olmazsak, gelecekte büyük zorluklar yaşarız. Bu teknolojilerin sürekliliğinin olması ve daima desteklenmesi gerektiğinin de altını çizmek isterim.”
“KUANTUM TEKNOLOJİSİNİN OLGUNLAŞMA SÜRECİNDEYİZ”
Ülkemizin gözdesi İstanbul Havalimanı’nın Memleketler arası Havalimanları Kurulu (ACI) tarafından düzenlenen 16. ACI Europe Awards kapsamında, “Dijital Dönüşümde Avrupa’nın En Uygun Havalimanı” mükafatına layık görüldüğü bilgisini paylaşan T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Bakan Yardımcısı Dr. Ömer Fatih Sayan, “Geleceğin Teknolojisi” başlıklı konuşmasında “Teknolojik dönüşüm ve gelişim günümüzde rekabeti belirleyen bir faktör haline geldi. Teknolojiyi geliştirmeyi başarabilen ve geliştirdiklerini faal kullanabilen ülkeler rakiplerini geride bırakırken, bunu başaramayan ülkeler biraz daha dışarıya bağımlı hale geliyor. Günümüzde klâsik bağımsızlık anlayışı değişti ve teknoloji odaklı oldu. Tam manasıyla bağımsız olmanın en değerli koşulu ise teknolojiyi tasarlayan, geliştiren, üreten ve ihraç eden pozisyona ulaşmak. Teknolojik egemenlik başka ülkelere olan bağımsızlığın azaltılmasıyla mümkün olacak ve bu sayede biz bakanlık olarak yerli ve ulusal ekosistemin geliştirilmesini öncelikli gayemizi hâline getirdik. Bakanlık olarak bilim, teknoloji ve yenilikte yetkinleşmiş, üreten, kendi beyin gücü ile katma bedelini arttıran bir Türkiye maksadı doğrultusunda ebediyen insanı amaç alan bir anlayışla çalışmalarımızı sürdürüyoruz ve 11. Kalkınma planında da bildiğiniz üzere yapay zeka, kuşakların interneti, arttırılmış gerçeklik, büyük data, robotic, kuantum, fiber güvenlik ve sensor teknolojileri üzere alanların geliştirilmesini öncelikli kritik teknoloji alanları olarak belirledik. Maksadımız bu yenidünya sisteminde ülkemizin pozisyonunun daha da güçlenmesi ve vatandaşımızın teknolojinin nimetlerinden en üst düzeyde faydalanmasını sağlaması.
Teknolojinin perdesi yüksek süratle üreten data ve işlenmesini gerektiriyor. Bu noktada da Kuantum teknolojisi önümüzdeki yıllara damga vuracak. Kuantum teknolojisinin haberleşme alanında ayak seslerini duyurmaya başladık. Şimdi bu teknolojinin olgunlaşmasının tam eşiğindeyiz. Bu teknolojileri geliştirmek kritik ehemmiyet taşıyor. Yatırımlarımızı geleceğe nazaran şekillendiriyoruz. Kuantum için 5G ve ötesi teknolojilere muhtaçlığımız olduğunun şuurunda olarak, dönüşümün anahtarı olduğunu bilerek çalışıyoruz. Bu süreçte gençler yatırımın kural olduğunun şuurundayız. Teknolojinin ortaya çıkardığı riskleri de biliyor, riskleri fırsatlara dönüştürmek için çalışıyoruz” diyerek kuantum teknolojilerine verilen değeri belirtti.
“KRİPTOGRAFİ KUANTUM TEKNOLOJİSİNE DÖNÜŞÜMDE BİRİNCİ SONUÇLARINI GÖRECEĞİMİZ ALAN OLACAK”
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Bakan Yardımcısı Mehmet Fatih Kacır “Türkiye’de Teknoloji” başlıklı konuşmasında “Dünyanın 100 yılda bir karşılaştığı bir devirdeyiz. Virüs insanlığın hayatını tüm dünyada değiştiriyor, dönüştürüyor. Evvelki salgınlar ile kıyasladığımızda insanlığın güçlü istikametinin dijital dönüşüm alanında geliştirdiği dijital kabiliyetler olduğu ortada. Bu devir bir kavram daha öne çıktı. Öz yeterlilik kavramı. Biz de Türkiye olarak hem bu çabada hem de aslında Türkiye’yi 2023, Cumhuriyetimizin 100.yılı 2023 ve ötesine taşımaya dair amaçlarımızda kendi öz yeterliliğimizi en güçlü biçimde hayata geçirmeye uğraş ediyoruz. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı olarak son devirde hayata geçirdiğimiz bütün siyasetleri Ulusal Teknoloji Atılımı başlığıyla yapılandırmış durumdayız. Bilhassa stratejik paha taşıyan alanlarda tam bağımsızlığın ortaya konması gerekir.
Stratejik alanlardan bahsettiğimizde aklımıza birinci savunma sanayi geliyor. Ülkemiz bu alanda son 15 yılda hem yerlilik oranlarını artırarak hem kritik teknoloji eserlerini yerli ve ulusal geliştirmeyi başararak bu alanda büyük bir muvaffakiyet kıssasına imza attı. Lakin bugünün dünyasında tam bağımsızlık yalnızca savunma endüstrinde elde edilen muvaffakiyet ile sağlanamaz. Finans teknolojilerine, sıhhat ve eğitim teknolojilerine tüm alanlara benzeri bakış açısı ile yaklaşmamız gerekir.
Kuantum Teknolojisi, önümüzdeki devirde, önümüzdeki 10 yılda dünyayı büyük süratle dönüştürecek teknolojiler ortasında gösteriliyor. Bütün bu sürecin Kuantum bilgisayarlar eli ile çok daha büyük sürate erişecek. Şoförsüz araçlardan, objelerin internetinin yaygınlaştığı bir dünyadan, üretim alt yapılarının büyük bir süratle dönüştüğü dünyadan bahsettiğimizde muhtemelen önümüzdeki 10 yıllar, bütün bu süreçlerin kuantum teknolojiler eli ile çok büyük bir sürate kavuşacağı, tahminen de bugüne kadar ki yaklaşımlarımızın dramatik olarak değişmek zorunda kalacağı bir süreç yaşayacağımızı bize söylüyor.
Kauntum teknoloji ile çok farklı yeniliklerin hayatımıza gireceği öngörülüyor. Kriptografi bu alanda tahminen de birinci sonuçlarını göreceğimiz alan olarak ortaya çıkıyor. Mevcut bilgisayar ile oluşturulan şifrelerin Kauntum bilgisayar, yazılımlar ile çok kolay kırılabileceği ön görülüyor. Hasebiyle bütün bu güvenlik alt yapılarının şifreleme süreçlerinin yine ele alınması gerekeceği öngörülüyor.
İlaç bölümünde çok daha gazla parametrenin dâhil dediği, uzun vakit alan sorunların daha süratli tahlil edilmesi, çözümlenmesi kuantum teknolojilerinin hayatımıza getireceği en kıymetli değişimler olarak gösteriliyor. Kuantum teknolojisinin sunacağı süratli optimizasyon hesapları ile hava ve kara trafiğinin çok daha akıcı hala gelebileceği, hava durumu tespitleri çok daha net hala geleceği, İklim değişikliği modellemesi konusunda da tesirli olunarak hakikat tedbirlerin insanlık tarafından daha süratli ve faal formda ele alınmasını sağlayacağı öngörülüyor” dedi.
“TÜRKİYE MODELİNİ GELİŞTİRMELİYİZ”
T.C. Cumhurbaşkanlığı, İktisat Siyasetleri Heyet Üyesi Dr. Hakan Yurdakul İş Ekosisteminde Kuantum Kavramı başlıklı konuşmasında; “Kuantum teknolojisinin işlemci gücünün çok yüksek artışı, nerdeyse eş vakitli hesaplamaları ya da mümkünsüz görünen sıkıntıların tahlilini mümkün kılacak. İşletme ve iktisat tarafından baktığımızda, yaptıklarımız tercihlerimiz bizden bağımsız değişmez kurallara bağlı değil. İçinde bulunduğumuz iktisat evrimini hem etkiliyor hem de ondan etkileniyoruz. İktisat kozmosun kesimi olan şirketlerin, işverenlerin kendi tercihleri muvaffakiyetini sağlıyor. Muvaffakiyet tercihinin gerekliğini yapmaları ile mümkün oluyor. Türk iş dünyasının müşteri kümelerini hedeflemesi, gelecekte ortaya çıkan muhtaçlıkları anlaması ve eserleri ona nazaran tasarlaması gerekiyor. Sorumluluk dış dünyaya havale edilmemeli. Eser fiyatında da pazarın rakiplerden farklılaştırarak, pazarı anlayarak belirleme yapılması gerekir. Kanalda herkes bunu kullanıyor dememeli, dağıtım kanallarını anlamamız gerekir. Tutundurmaya ehemmiyet verilmeli. Diğer modelleri kopyalamak yerine Türkiye modelini geliştirmememiz, ileri noktaya taşımamız gerekiyor. Firmaların kamu takviyeleri ve teşvikleri dışında kendi aksiyonlarını da belirlemeleri ve hayata geçirmeleri önemli” diyerek kuantumun iş hayatına tesirini belirtti.
İş Dünyası ‘Kuantum’u Konuştu
Konusunda uzman dünyadan isimleri konuk eden Bilişim Zirvesi’nde, Kuantum teknolojisinin bilgisayarlarla yakın münasebetini anlatan Boğaziçi Üniversitesi Bilgisayar Bilimleri Profesörü Cem Say “Teknoloji sayesinde dünya pandemiyi daha az hasarla atlatıyor. Pandemi gösterdi ki, yapay zekâ daha ilerde olsaydı üretim, iş yapış daha kolay olacaktı, üretimi robatlar yapacaktı. Bu nedenle pandemi kuantum bilgisayarlar üzere teknolojilerin kıymetini bir kere daha ortaya koydu. Kuantum seyahati bu nedenle kaçınılmaz bir süreç ve bizim de matbaada yaşadığımızı yaşamamız, kuantuma geçişini hızlandırmamız, bunun için alana dair insan yetiştirmemiz gerekiyor. Türkiye hem yapay zekâ hem de kuantum hesaplamada treni kaçırmış değil. Bilhassa yazılım tarafı ülkemiz için çok değerli. Bu alanda değerli eğitim kurumları ve eğitim gören öğrenciler var bunu da süratle artırmalıyız, geç kalmamalıyız” diyerek kuantuma ve kuantum konusundaki eğitime dikkat çekti.
