YÜ Polimer Gereç Mühendisliği Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Atilla Taşdelen ile araştırma vazifelisi Cenk Kurtuluş’un yer aldığı “Görünür Bölge Işınları ile Süratli Kürlenen Epoksi Matrisli Elyaf Destekli Kompozitlerin Geliştirilmesi” projesi kapsamında kompozit materyallerin üretimi üzerine reçine geliştirildi.
TÜBİTAK’ın Süratli Takviye Programı kapsamında desteklediği proje ile rüzgardan elektrik gücü sağlayan rüzgar türbini kanatlarının 10 dakika üzere kısa müddette tamiri hedefleniyor.
Taşdelen, yaptığı açıklamada, kompozit materyallerin, en az iki farklı bileşeni bir ortaya getirerek elde edilen yeni bir gereç tipi olduğunu ve günlük hayatta ağır formda kullanıldığını söyledi.
1930’lu yıllardan itibaren kullanılan kompozitlerin artık birçok farklı uygulamada tercih edildiğine dikkati çeken Taşdelen, bilhassa de güç, ulaşım ve otomotiv dallarında sıklıkla kullanıldığını tabir etti.
Bu gayeyle sertleşme sistemini geliştirdikleri reçineyi proje kapsamında teknolojiye kazandırmak istediklerini aktaran Taşdelen, şöyle konuştu:
“İlk uygulamayı hedeflediğimiz alan rüzgar türbini kanatlarının tamiratı noktası. Bildiğiniz üzere bu türbin kanatlarının montajı epey zahmetli bir süreç gerektiriyor ve yaklaşık 30 metre uzunluğunda bir kanadı bir noktadan öbür bir noktaya taşımak epey vakit alan ve personellik gerektiren bir operasyon. Uyguladığımız sertleşme metoduyla türbin kanatlarındaki rastgele bir hasarı, yerinde ve kısa müddette çözmek istiyoruz. Çevresel şartlar yahut yırtıcı hayvanlar tarafından hasar gören türbin kanatlarını geliştireceğimiz bu reçine ile yerinde tamir etmeyi düşünüyoruz.”
Taşdelen, 30 metrelik bir kanadın sökülüp tamirinin yapılması ve tekrar yerine takılmasının iş gücü, vakit ve fazla sarfiyat kaybına neden olduğuna dikkati çekerek geliştirdikleri reçine ile söküm yapılmadan tamir sürecinin tamamlanabileceğini aktardı.
“Bu teknoloji ile öncelikle tamir yapılacak bölgeyi temizliyor, akabinde hasar gören bölgeye elyafı serdikten sonra üzerine reçineyi uygulayıp yaklaşık 10 dakikalık bir ışıklandırma ile reçinenin sertleşmesini sağlayıp türbin kanadını tamir etmiş oluyoruz.” diyen Taşdelen şunları kaydetti:
“Bu proje için üç ay evvel TÜBİTAK’ın Süratli Takviye Programı’na başvurduk ve desteklenmesi uygun görüldü. Bildiğiniz üzere Türkiye’de rüzgar türbinleri 2005’te uygulamaya koyuldu ve 2015 yılında da devletimizin dayanağıyla çok farklı bölgelerde rüzgar türbinleri kuruldu. Bu türbinler sayesinde elektrik üretimi gerçekleştiriliyor ve birçoğu yerli üreticiler tarafından temin edilmekte. Biz de bu üreticilerin işlerini kolaylaştırmak için geliştirdiğimiz proje ile ışıkla sertleşen epoksi reçineli kompozit materyalleri yerli üreticilerin kullanımına kazandırmak istiyoruz. Böylece rüzgar türbini kanatlarındaki hasarları çok pratik bir formda çözmek istiyoruz. Kompozit materyallerin raf ömrü 50 yıl üzere bir müddet ile belirlenmiş. Natürel vakitle hem çevresel şartlar hem yırtıcı hayvanlardan kaynaklı hasarlar kelam konusu olabiliyor. Birinci başta küçük hasarlar üzere gözükmesine karşın daha sonra bu hasarlar o kanadın kullanılmasını engelleyebiliyor. Biz bu noktada iken küçük hasarı kısa müddette çözmek istiyoruz.”
Taşdelen reçinenin uygulanma kademelerini şöyle anlattı:
“Elyafları serdikten sonra reçineyi elyaf üzerine uyguluyoruz. Akabinde düşük güç tüketen bir ışık kaynağı kullanarak reçinenin sertleşmesini sağlıyoruz. Fakat günümüzde kullanılan klasik sertleşme metodunda ısı gücü de kullanılıyor ve bu süreç 24 saat sürebiliyor. Geliştirdiğimiz reçine sayesinde hasarlı bölgeyi yaklaşık 10 dakika aydınlattığımızda tıpkı özelliklere sahip tahlilleri getirebiliyoruz. Ayrıyeten bizim gayemiz yalnızca rüzgar türbini kanatları değil, büyük tekne ve yatların tamiratında da söküm yapmadan yerinde tamiratı planlıyoruz. Buradaki kolaylık, istediğiniz vakit reçineyi uygulayıp tamiri yapabiliyor olmanız. Bu ultraviyole ışığın bize sağladığı bir kolaylık.”
Araştırma vazifelisi Cenk Kurtuluş ise 10 dakika üzere kısa bir müddette reçinenin ışıklandırılması ile elyaf destekli kompozitin hazır hale geldiğini belirterek, “220 voltluk kolay bir ışık kaynağı ile süreci gerçekleştirebiliyoruz. Klâsik metotlarda epoksi reçinenin sertleşmesi sıcak preslerde 150 derece üzere yüksek sıcaklıkta gerçekleşiyor ve epey önemli bir güç tüketimi oluyor. Lakin biz geliştirdiğimiz bu reçine sayesinde çok kısa müddette ve çok düşük güç tüketimi ile sertleşme sürecini gerçekleştiriyoruz.” dedi.
