Doktoramı bitirip Türkiye’ye döndükten sonra askerlik vazifemi Artvin’de yedek subay olarak yaptım. Başka meslektaşlarımla birlikte Mehmetçik Dershanesi kurup bir sene boyunca Artvin’deki ortaokul ve lise öğrencileri ile birlikte çalıştık. Hayatımdaki en hoş yıllardan birisidir diyebilirim. Artvin’in tabiatı farklı bir içine alıyor insanı. Renklerin en hoş halini bir Artvin sonbaharında gördüm diyebilirim.
Bu sonbahar, COVID-19 birtakım hoşlukları görmemizi engelliyor lakin onu da insanlık tarihinin şiddetli sayfalarına kaydetmeye az kaldı üzere. Lakin çaba devam ediyor ve bu uğraşta gevşemeye yer yok. Bu sene COVID-19’dan bağımsız olarak okullara sonbahar devrinde bir hafta orta verilmeye karar verilmişti. Bu verilen orta salgın için de kıymetli bir çaba aracı olacaktır lakin ben bu ortayı eğitim açısından kıymetlendirmek istiyorum.
Bir haftalık verilen bu ortaya bilhassa “tatil” demek istemedim. Türk Lisan Kurumu’nun sözlüğündeki manalarından birisi “eğlenmek, dinlenmek emeliyle çalışmadan geçirilen süre” olarak geçiyor. Eğlenmek ve dinlenmeye itirazım yok fakat “çalışmadan” geçirilen müddete itirazım var. Öğrenmek ile eğlenmek birbirinden ters kavramlar değil. “Eğlenirken öğrenmek” yahut ”öğrenirken eğlenmek” tabirleri de bana daima itici gelmiştir. Öğrenmek, bir insanın hayatının vazgeçilmez bir modülüdür. Öğrenme, can vücutla buluştuğunda başlar; çıktığında da biter. Öğrenmenin kendisi zevkli bir iştir. O denli, onu sevimli yapmak için oyunlaştırmaya, cümbüşler eklemeye gerek yoktur. Kâfi ki, öğrenme isteği bireyin kendi isteği ile ortaya çıksın. Biz eğitimcilerin vazifelerinden birisi de bu arzuyu harekete geçirmek. Bu istek harekete geçerse gaz tanelerinin bir kabın içinde deveran etmesi üzere devamlı devinir durur.
Dinlenmek ise birçok vakit bir şey yapmamakla ilişkilendirilir. Halbuki, beynin dinlenmesi için yapılması gereken şeylerden birisi yapılan aktifliğin halini değiştirmektir. Bu prensip, aslında çok uygun bildiğimiz bir prensip. Eğitim dizaynlarında da dikkat edilmesi gereken konulardan da birisidir. Çeşitli biçimlerde karşımıza çıkabilir. Örneğin, 7/20 kuralı eğitimlerde kullanılan bir tekniktir. Her 7 dakikada bir iştirakçilerin yaptığı şeyleri, her 20 dakikada eğitmenin yaptığı şeyleri değiştirmesi gerekir temeli üzerine kurgulanmıştır. Buradaki 7 ve 20 sayıları elbette değişiklik gösterebilir lakin temel bakış açısı şudur: Ataletin önüne geçmek için belli vakit aralıklarında değişikliğe gereksinimimiz vardır. İşte dinlenmek de bu türlü yapılırsa çok daha verimli bir hayata geçiş yapma bahtımız olur. Kitap okumaktan yorulduğunuzda fizikî bir aktifliğe geçiş yapabilirsiniz. Okuduğunuz kitap stilini değiştirmek de öteki bir değişiklik önerisi olabilir.
Gün sonunda öğretmenler ve öğrenciler bir haftalık güz ortasına çıkıyorlar. Bu orta “çalışmadan” geçirilecek bir hafta olmaması gerekiyor. Öğretmenlerimizin bu haftada katılacakları seminerler var. Lakin bu hafta, kendi belirledikleri alanlarda da kendilerini geliştirmeye devam edebilecekleri bir hafta olabilir. Sinema, tiyatro üzere etkinliklere bu sene gidemeyeceğiz lakin bunları yahut birçok aktifliği sanal ortamda yapma talihimiz var. Teknoloji bize bu imkanları sunuyor. Bu hafta sınıf olarak izleyeceğiniz sinemaları belirleyin, okuyacağınız kitapları seçin ve haftanın ortasında öğrencilerinizle yarım saat de olsa görüntü konferans yapın. Ancak bu sefer ortak belirlediğiniz, öğrenmenin bin bir yolunu keşfedeceğiniz bir görüntü konferans olsun. Öğrenmenin bir yolu olmadığını gösterin onlara. Bir hafta sonra buluştuğunuzda da herkes öğrenmenin bir yolunu paylaşsın sınıfta. Kışın da kartopu misali öğrenmenin yeni yolları çığ olsun hayatınızda.
Eğlenerek, dinlenerek, öğrenerek ve çalışarak bir tatil yapın bu sefer.
Doç. Dr. Serkan Özel
Boğaziçi Üniversitesi
@serkanozeltx
