ODTÜ Psikoloji Kısmı araştırmacıları, dokunmatik ekranlara objelerin hangi materyalden yapıldığını da manaya yeteneği kazandırarak “hissetmatik” ekran teknolojilerinin geliştirilmesine katkı verecek yeni proje başlattı.
“Akışkan Gereçlerin Haptik Algısındaki Çok Boyutluluk” isimli projesiyle, L’Oreal Türkiye ve UNESCO Türkiye Ulusal Komitesi iş birliğinde yürütülen “Bilim Bayanları İçin” programının Türkiye ayağında “2020’nin Bilim Kadınları” ortasında yer almayı başaran ODTÜ Psikoloji Kısmı’ndan Hekim Öğretim Üyesi Dicle Dövencioğlu, projenin ayrıntılarını AA muhabirine anlattı.
Doktorası sırasında İngiltere’de sinirbilim ve beyin görüntüleme üzerine araştırmalar yaptığını bildiren Dövencioğlu, akabinde Türkiye’ye dönerek ODTÜ’de “Algı Laboratuvarı”nı kurduğunu belirtti.
Yumuşak gereçleri dokunarak algılamanın günlük hayatta kritik bir yetenek olduğuna işaret eden Dövencioğlu, elma satın almaktan gömlek seçmeye kadar çeşitli kararlar verilirken objelerin algısının dokunarak yapıldığını vurguladı.
Yumuşak materyal denilince akla ipek kumaş yahut krem gibi gereçlerin geldiğini lakin bunların tabiatları gereği büyük ölçüde farklılık gösterdiğini aktaran Dövencioğlu, “Daha evvel yaptığımız çalışmada, insanların farklı yumuşak materyalleri dokunarak keşfederken farklı el hareketleri kullandıklarını göstermiştik. Örneğin beşerler genelde süngeri deforme etmek için basınç uygularken, ince kumları tarayarak yahut parmaklarının içinden akıtarak yumuşaklık değerlendirmeleri yaparlar.” bilgisini verdi.
“Malzemeleri nasıl algıladığımızı anlamayı amaçlıyoruz”
Yeni çalışmada ise hissetmatik ekran teknolojilerinin geliştirilebilmesi için algısal yumuşaklık konusunu ortaya çıkarmaya dönük araştırmalar yaptıklarına değinen Dövencioğlu, araştırmalarının disiplinlerarası olduğunu kaydetti.
ODTÜ Algı Laboratuvarı’nda bilhassa yumuşak gereçlerin algılanması konusunda araştırmalara başladıklarına işaret eden Dövencioğlu, “İnsan algısı çok karmaşık. Laboratuvarımızda insanların görmedikleri materyallere dokunurken elleriyle yaptığı hareketleri modelleyeceğiz. Bu hareketleri yapay zeka ile bilgisayarlara öğreteceğiz. Bu kapsamda farklı insan kümeleriyle deneyler yapacağız.” dedi.
Her yerde bulunan akıllı sistemlere dikkati çeken Dövencioğlu, telefonların insan yüzünü tanıyabildiğini, insansız araçların obje tanımayı az çok öğrendiklerini lakin bu objelerin hangi gereçten yapıldığına ait tahlillerin şimdi üretilemediğinin altını çizdi.
“Yürüttüğümüz proje ile dokunulan dünyayı ekrana taşımayı hedefliyoruz.” diyen Dövencioğlu, şöyle devam etti:
“Yumuşaklık algımızdaki boyutları tanımlama amacı taşıyan projemizle materyalleri nasıl algıladığımızı anlamayı amaçlıyoruz. Materyalleri nasıl algıladığımızı anlamamız, yakın gelecekte robotların yalnızca sert metallerle otomobil yapmamasını, yumuşak gereçlerle de çalışabilmelerini sağlayabilecek. Dokunmatik ekranların yerini hissetmatik ekranların alması istikametinde pek çok araştırma laboratuvarında çalışmalar yürütülüyor. Hatta bilgisayar ekranlarından kokunun da algılanabilmesi tarafında çalışmalar var. Bir çalışmada, bahçeden elma toplayabilen yani elma algısını dokunarak anlayabilen yapay zekalı robotlar geliştirildi. Bizim yürüttüğümüz çalışmalar, robotların daha yumuşak gereçlerle etkileşime girmesine de katkı sağlayacak.
İnternet alışverişlerinde de yakın vakitte görselliğin yanında dokunma bilgisine de gereksinim duyulacağını öngörüyoruz. Bu hususta çalışan laboratuvarlar hissetmatik ekranların geliştirilmesi için çalışıyorlar. Psikoloji ve sinirbilim alanında yaptığımız çalışmaların, hissetmatik ekran teknolojilerinin gelişmesine katkı vereceğini düşünüyoruz. Dokunmatik ekranların yerini hissetmatik ekranların almasıyla internetten sipariş ettiğimiz gömleğin kumaşına dokunmak mümkün olabilecek.”
Algısal ve reolojik yumuşaklık ortasındaki alakalar tanımlanacak
Dövencioğlu, çalışmalarında insanların gündelik akışkan gereçleri dokunarak algılarken davranışlarını inceleyeceklerini, materyallerin reolojik karakteristiklerini laboratuvar ölçümleriyle sınıflandıracaklarını, algısal ve reolojik yumuşaklık ortasındaki münasebetleri modelleme ve makine öğrenme sistemleriyle tanımlanacak.
Dicle Dövencioğlu, çalışmalarının özgün istikametini açıklarken, “Dünyanın farklı laboratuvarlarında algı araştırmaları yürütülüyor. Bizim çalışmamız, memleketler arası yayınında da gösterdiğimiz üzere insanların büsbütün kendi özgür hareketlerini modellemeye dayanıyor. Yani insan algısı sırasında el hareketlerini büsbütün özgür bırakıyoruz.” diye konuştu.
