Bu çalışmalar son hız devam ederken öteki yandanda insanın ve çalışma hayatının geleceği tartışılıyor. O vakit şu soruyu sormak gerekiyor.
Kendimizden yola çıkarak bize has birtakım özellikleri aktardığımız, birbirleri ile haberleştirdiğimiz ve yapay zeka ile akıllandırdığımız objeler, sistemler artarken bizim durumumuz ne olacak?
İşte bu meseleye yanıt arayışı çoğumuzun yakından tanıdığı bir isimden geldi.
Tesla Motors ile elektrikli araba üretimi, SpaceX ile uzay seyahati, kara ulaşımında ses suratına yakın Hyperloop üzere birçok projenin sahibi Elon Musk, Neuralink şirketi ile yapay zekanın insanoğluna hükmetmesini engellemek için yola çıktı.
2016 yılında kurulan ve geçtiğimiz günlerde Elon Musk tarafından son gelişmelerin aktarıldığı Neuralink , nöroteknolojiyi kullanarak insan beyni ile bilgisayarın birleştirilmesini amaçlıyor. Bu proje, bilgisayarla insan zihnini en yakın noktaya taşıyarak, insanın bilişsel gücününün artırılmayı alzheimer, depresyon, uykusuzluk ve felç üzere hastalıkları çip teknolojisi sayesinde çözme üzere uygun niyetlere sahip. Bu mevzu daha evvelki yazılarında bahsettiğin “artırılmış zeka” kavramı ile de paralellik gösteriyor.
Projeye dair son çalışmalarda domuzlar üzerinde kullanılan çipler 23 mm çapa ve 8 mm kalınlığa sahip. Bu çip Neuralink operatörleri tarafından özel bir robot matkap ve dikiş makinesiyle kafatasını delerek beyin kabuğuna 30 dakika içinde takılabiliyor. Hatta gelecekte bu süreç için lazer kullanılması planlanıyor. Böylelikle Neuralink son derece disiplinlerarası bir yapı ile biyoteknoloji, yapay zeka ve robotbilimi bir ortaya getirmiş bulunuyor. Tüm bu ayrıntılar projenin ne kadar ilerlediğini gözler önüne seriyor.
NEURALİNK NASIL ÇALIŞIYOR?
2005 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Denetim ve Otomasyon Mühendisliği’nde Yüksek Lisansımı yaparken ders olarak aldığım ve o vakitten beri araştırmalarımı sürdürdüğüm bir mevzu olan yapay hudut ağları, insan beyninin bilgiyi öğrenme ve saklama özelliğinden esinlenerek, öğrenme sürecinin matematiksel olarak modellenmesi sonucunda ortaya çıkmıştır. Öğrenme, hatırlama, düşünme üzere tüm insan davranışlarının temelinde hudut hücreleri bulunmaktadır. Beyinde bilginin öğrenilmesi ve saklanması bu hudut hücreleri ortasında gerçekleşen elektriksel ve kimyasal sinyaller sayesinde gerçekleşir. İnsan beyni tıpkı bu sistemle çalışan milyonlarca nöronun bir ortaya gelmesinden oluşur. YSA’lar biyolojik hudut sisteminin çalışma haline benzetilerek tasarlamış, nöronların çeşitli biçimlerde birbirlerine bağlanmasıyla oluşmuş ağlardır. Bu ağlar bilginin öğrenilmesi, saklanması ve bilgiler ortasında ilgi kurulmasını ortaya çıkarma yeteneğine sahiptirler. Musk’ın şirketinin geliştirdiği aygıt da, üzerinde bulunan 3 binden fazla elektrot ile 1.000 nöronun aktivitesini izleyebiliyor. “Yapay öğrenme” sayesinde nöron aktivite kaydı tahlil edilerek beynin hangi bölgesine nasıl bir ikaz verileceği belirleniyor. İlaveten gerekli durumlarda bu çipten birkaç tane de takılabileceğini belirtiliyor. İşte bu halde beyinde oluşan sinyalleri algılayan tahlil eden bilgisayar tabanlı sistemler beyin-bilgisayar arayüzü ya da beyin-makine arayüzü olarak tanımlanıyor.
NEURALİNK’İN GELECEĞİMİZE TESIRLERI
Etrafımızdaki cansız objeler bile yapay zeka ile akıllanırken Elon Musk’ın biz insanların da bu teknolojiden faydalanmamız gerektiğini ve yapay zeka ile bütünleşebileceğimizi düşünmesi akla epey mantıklı geliyor. İlaveten gelecekte Neuralink’in akıllı protezler, akıllı telefonlar ve bilgisayar dışında sanal ve artırılmış gerçeklik aygıtlarına, 3 boyutlu yazıcılara da bağlanması mümkün olabilir. Bir düşünün tahminen zihninizde tasarladığınız bir eseri 3 boyutlu yazıcıdan direk olarak basabileceksiniz. Bu türlü bir durumda da insanların beyinleriyle de dijital dünyalarda yer alması hatta tahminen beyinlerimiz akıllı telefonlarımızın yerini alması mümkün olabilecek. Tahminen de niyet transferi ile insanlığa dair kollektif bir bilgi tabanı oluşturulabilecek.
Uzun vadede ise bu çalışmalarla “süper insan bilişselliği”ne uzanan bir yol var önümüzde. ”Benzer halde Transhümanizm” olarak tanımlanan insanın fizikî ve bilişsel yeteneklerinin artırılması, yaşlanma ve hastalanma üzere istek edilmeyen yahut gereksiz görülen istikametlerinin ortadan kaldırılması maksadıyla teknoloji ve bilimden faydalanılması gerektiğini öne süren yaklaşım ile de bir kesişim noktası yaşanıyor.
Elon Musk toplantıda, bahis ile ilgili çeşitli tasaların önüne geçmek için “Bu aygıtı takanlar bir anda insanların beynini ele geçirecek değil” diye vurguladı. Lakin natürel ki her vakit için olumlu tesirler yanında olumsuz tesirleri de düşünmek, madalyonun öteki tarafındaki riskleri de gözardı etmemekte yarar var.
Pekala beyin-bilgisayar irtibatını sağlayacak platform internet olduğunda bizim beynimiz ile bir şeyleri denetim etmemiz birebir vakitte onun da dışarıdan bir müdahaleye açık hale gelmesine yol açabilir mi? Bu sorunun yanıtı ne yazık ki evet. Şöyle ki insanların algılama, düşünme ve öğrenme usulleri ortasında kıymetli farklar vardır. Bunun sebebi her kişinin beyin yapısının farklı bir algılama ve öğrenme sisteminde yaratılmış olmasıdır. Neuralink’in etik dışı kullanımının bu noktada da sorun yaratması ve niyet farklılıklarının engellenmesi, beynin dışarıdan müdahaleye açık hale gelmesi üzere bir sonuçta ortaya çıkabilir.
Elon Musk, gerçekleştirdiği yayında bu yılın sonuna kadar beşerler üzerinde deney yapılabilmesi için ABD otoritelerinden gerekli müsaadelerin alınacağını söyledi. Ben buradaki en kıymetli mevzunun uygulamalara dair yasal düzenlemelerdeki “Etik” konusu olduğunu düşünüyorum. Teknoloji konusundaki ilerleyişimiz, kaydettiğimiz etaplar hakikaten takdir edilecek düzeyde. Fakat bu teknolojilerin insan hayatına katma kıymet ve fayda sağlayacak formda kullanılması tarafında kesinlikle uzlaşılmalı. Aksi takdirde tıpkı mitolojideki Ikarus’un taktığı kanatlar ile gökyüzüne yükselirken epeyce başarılı performans sergilemesi ancak yanma riskini göremeyip güneşe çok yaklaşınca kamatlarının yanması üzere insanlık için acıklı sonuçlarla karşılaşabiliriz. Denetim gücümüzü artırmak isteyen kendimizi denetim etme gücünden yoksun kalmayacağımız bir geleceğimizin olması dileğiyle.
Ecehan Ersöz
Teknoloji ve Marka Danışmanı
