Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) tespitinde kullanılan PCR testlerinden daha kaliteli sonuç alınması maksadıyla TÜBİTAK Ulusal Metroloji Enstitüsünce (UME) RNA tabanlı referans gereçler üretildiğini belirterek, “Böylece, PCR testlerinin doğruluk oranı yükselecek. Ayrıyeten üretilen materyaller PCR kitlerinin iç kalite denetiminde de kullanılacak.” tabirini kullandı.
Bakanlıktan yapılan açıklamaya nazaran Varank, Kovid-19 virüsünün tespitinde kullanılan PCR testlerinin artık daha kaliteli sonuç vereceğini bildirdi.
“PCR testlerinden daha kaliteli sonuç alınması hedefiyle TÜBİTAK UME tarafından RNA tabanlı referans gereçler üretildiğine” işaret eden Varank, “Böylece, PCR testlerinin doğruluk oranı yükselecek. Ayrıyeten üretilen materyaller PCR kitlerinin iç kalite denetiminde de kullanılacak.” değerlendirmesinde bulundu.
Bakan Varank, muadil enstitülerden karşılaştırma yapmak emeliyle bu referans materyalleri istediklerini aktararak, şunları kaydetti:
“Ancak sudan mazeretler öne sürdüler. Bu da doğal araştırmacılarımızı daha fazla motive etti. Ülkemiz laboratuvarları ve kit üreticilerinin kullanımı için bu referans gereçleri kendimiz üretmek için proje başlattık. Üç ay üzere kısa bir müddette çalışmalarımızı tamamladık. Bize karşılaştırma için bile verilmeyen RNA tabanlı referans gereçlerden farklı olarak da daha inovatif formda toz ve sıcaklığa sağlam yerli ve ulusal materyallerimizi ürettik.”
PCR testi nasıl çalışıyor
Kovid-19 virüsünü tespit etmek için tüm dünyada yaygın olarak kullanılan PCR testlerinde ölçüm iki farklı basamaktan oluşuyor. Birinci kademede bir enzim aracılığıyla virüsün RNA’sı, cDNA’ya çevriliyor. İkinci basamakta da çevrilen cDNA (eşlenik DNA) öbür bir enzim ile çoğaltılarak PCR testinde müspet sinyal oluşuyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilgili kuruluşu TÜBİTAK bünyesinde faaliyet yürüten UME, Türkiye’de Kovid-19 tanısı için kullanılan PCR testlerindeki ölçüm kalitesini artırmak emeliyle yeni bir referans materyal geliştirdi. Bu yeni RNA tabanlı referans gereçler PCR testinde yer alan her iki basamağın da denetimini mümkün kıldığından ölçümlerin kalitesi teminat altına alınıyor.
TÜBİTAK UME tarafından üretilen RNA tabanlı referans gereçler, laboratuvarlarda yapılan ölçümlerde her iki enzim basamağının denetimi için iç kalite denetim materyali olarak kullanılabilecek. Ayrıyeten, üreticiler bu malzemeyi, PCR kitlerine RNA tabanlı müspet kalite denetim materyali olarak ekleyerek kitlerinin güvenilirliğini de sağlayabilecek.
“Soğutma sürecine muhtaçlık duymuyor”
Açıklamada sözlerine yer verilen TÜBİTAK UME Müdürü Dr. Mustafa Çetintaş da yerli ve ulusal imkanlarla üretilen referans gereçlerle yapılan PCR testlerinin kalitesini teminat altına aldıklarına dikkati çekerek, “Bu gerecin en kıymetli katkısı, rastgele bir soğutma sürecine muhtaçlık duymaması. Gerecin ülke içindeki paydaşlara dağıtımını soğutma sürecine maruz bırakmadan rahatlıkla yapabiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
TÜBİTAK UME laboratuvarlarında yapılan çalışmalar, bir altyapı oluşmasını ve teknik tecrübe elde edilmesini de sağladı. Laboratuvarlar, Kovid-19 virüsünün mutasyona uğraması yahut öbür bir virüsün ortaya çıkması durumunda yeni RNA referans gereçlerinin üretimini çok kısa bir müddette gerçekleştirebilecek kabiliyete ulaştı.
Doğu Marmara Kalkınma Ajansı destekledi
Referans gereçler, “COVID-19 ile Gayret ve Dayanıklılık Programı” kapsamında “TR42/20/COVID/0035: 2019-nCoV Virüsünün Süratli ve Sağlam Halde Teşhisine Yönelik Teşhis Kiti Referans Materyali Üretilmesi” başlıklı projeyle Doğu Marmara Kalkınma Ajansından dayanak aldı. Üç aylık proje sürecinin akabinde “donuk” ve “liyofilize” olarak 2 farklı formda bin 250 referans materyal üretildi.
