Geçtiğimiz hafta Environmental Science and Technology Letters’da yayınlanan araştırmayı yapan bilim insanları, Kanada’nın uzak göl ve akarsularında sentetik bir materyallerden oluşan mikrofiberlerle karşılaştılar. Araştırma için alınan örneklerde bu mikrofiberlerin yaklaşık yüzde 12 ila 23’ünün indigo denim (lacivert kot kumaşı) olarak tanımladılar.
Araştırmanın ayrıntısına geçmeden evvel ülkemizin dünyadaki en kaliteli denim kumaşı üreticilerinden biri olduğunu belirtmek isterim. Geçmişte ülkemizin ve dünyanın önde gelen jean üreticileriyle çalışma bahtım olduğundan, severek giydiğimiz kot kıyafetlerin hangi süreçlerden geçtiğine şahit oldum. Kumaşın kesiti, dikimi bir yana o eskimiş, beyazlatılmış görünümüne ulaşana kadarki süreç de epey zahmetli.
Kumaşın rengini ayarlayabilmek için pek çok kimyasal kullanılıyor ve bunların içerisinde ağartıcıların değerli fonksiyonları bulunuyor. Kimyasal yıkama, taşlama, kumlama derken kumaş farklı bir görünüme kavuşuyor. Yıkama süreçleri özel maskelerle, kıyafetlerle korunan işçi tarafından yapılıyor ve giysinin sevilen renklerinin oluşması sağlanıyor.
Çok uzak sulara kadar yayılıyor
Araştırma muharrirleri topladıkları örneklerde rastladıkları microfiberlerin koyu mavi (indigo) denim kumaşlara ilişkin olduğunu fark ediyorlar. Kıymetli nokta ise bulguların kot giyen nüfustan uzaktaki su havzalarında bulunması. Araştırmacılar, mikrofiberlerin insan nüfusundan bu derece uzak sularda bulunmuş olmasının telaş verici olduğunu belirtiyorlar.
Araştırmayı yapan grup, iki adet kullanılmış kotun yıkama başına yaklaşık 56.000 mikrofiber salabildiğini belirtiyor. Üretimi esnasında fazla su tüketen akabinde etrafa fazla ölçüde mikrofiber salan kotlarımızı daha az ziyanlı kılmak içinse yıkamadan evvel yeterlice eskitmemiz öneriliyor. Yapılabilecek bir öbür yanlışsız uygulama da eserin yıkama talimatlarına uymak olarak gösteriliyor.
Şimdilik deniz ve başka sulardaki canlı hayatına ne kadar ziyanlı olduğu tam olarak bilinmeyen lacivert kotlarımızı bu kolay uygulamalara dikkat ederek giymeye devam edebiliriz. Doğal sıra denim pantolonlarımıza gelinceye kadar önümüzde etraf için daha büyük sorun oluşturan fosil yakıtlar, plastik eserler bulunuyor. “Benim bir iki atığımdan ne olur” dememek lazım. Dünyadaki yaklaşık 6 milyar insan her gün yalnızca kendi atıklarına dikkat etse, etraf sıkıntılarının çözülmesi kolaylaşacaktır.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
