Semptom göstermeye başladıktan kısa bir müddet sonra yapılması planlanan bu test şu anda hastanelerde deneniyor. Hastanelerdeki deneyler, testin doğruluk oranını ölçecek.
Guardian gazetesinin haberine nazaran hekimler bu test sayesinde ağır bakıma gereksinim duyacak hastaları tespit edip onlara evvelce daha fazla dayanak vererek hayatta kalma talihlerini artırabilir.
Tabipler hastane kapasitesinin dolmaya yaklaştığı durumlarda palyatif bakım yahut ağır bakım ünitesine hasta kabul etme konusundaki güç kararları da bu test sonucuna nazaran daha rahat bir halde verebilir.
Bilim insanı Markus Ralser’in grubuyla geliştirdiği testte Covid-19 hastalarının kanlarındaki 27 farklı protein cinsinin ölçüsü inceleniyor.
Bugüne kadar 160 hastanın durumunu inceleyen ve protein oranlarıyla vefat oranı ve ağır bakıma gereksinim duyma oranlarını inceleyen takım, hangi proteinin ne düzeyde bulunduğuna bakarak bu oranların anlaşılabileceğini ortaya koydu.
Böylelikle tabipler, bir hastanın dış görünüşünden anlayamasa bile test yaparak hastalığı ne kadar önemli geçirebileceğini anlayabilecek.
Guardian’a konuşan Londra’daki Francis Crick Enstitüsü’nden Prof. Ralser, kimi Covid-19 hastalarında “mutlu hipoksi” denen bir olgunun görüldüğünü, genel olarak güzel durumdaki bu hastaların birdenbire kötüleşebildiğini anlatıyor ve ekliyor:
“Bu cins hastaların Covid-19’a karşı erken bir yangı yansısı verdiğini anladık. Bu reaksiyonun ürettiği proteinlerin kandaki ölçüsünü ölçerek hastaya ’40 gün sonra şu halde olma ihtimalin bu kadar’ diyebileceğiz.
“Covid-19’da birinci günler çok kıymetli. Ağır bakıma gereksinim duyacak şahısları ne kadar erken ağır bakıma alırsak hayatta kalma bahtları o kadar artıyor.”
Guardian’a nazaran hastaların ağır bakıma geçirilip geçirilmeyeceği konusundaki karar yalnızca bu test üzerinden alınmayacak olsa da test sonucu hekimlerin kararında kıymetli bir etken olabilir.
Şu ana kadar 24 hasta üzerinde denetim deneyi süren test, hayatını kaybeden beş hastanın tamamını gerçek kestirim etti.
Hayatta kalmayı başaran 19 hastadan da 18’i yanlışsız varsayım edildi.
Araştırmasının taslak hali yayınlanan ancak şimdi başka bilim insanlarının kontrolünden geçmemiş olan Ralser, “Hangi hastanın oksijen yahut teneffüs aygıtı takviyesine gereksinim duyabileceğini oldukça başarılı bir formda tespit edebiliyoruz. Misal bir halde, başlangıçta durumu makûs olmayanlar ortasından da süratle kötüleşme ihtimali olanları muvaffakiyetle tespit edebiliyoruz” dedi.
Deneyin bir sonraki evresinde test Almanya, İngiltere ve ABD’deki 10 hastanede denenecek.
‘Yeni tedavi yollarıyla de denenmesi lazım’
Önümüzdeki haftalarda başlaması beklenen son deneyin akabinde datalar sıhhat alanındaki düzenleyici kurumlarla paylaşılacak ve her şey yolunda giderse deney daha yaygın bir formda erişilebilir olacak.
Araştırmayı dışardan kıymetlendiren British Hearth Foundation (Britanya Kalp Vakfı) profesörü Manuel Mayr bunun değerli bulgular verebileceğini söylüyor. Ama Mayr’ın bir uyarısı da var:
“Bu araştırmada örnekler pandeminin başında toplanmıştı. O vakitler hastalar bağışıklık sistemi reaksiyonunu baskılayan dexamethasone üzere ilaçlar almıyordu.
“Bu ilaç artık önemli Covid-19 olaylarında stadart bir biçimde uygulanır oldu. Bu yüzden en aktüel tedaviyi alan hasta kümelerinden örnekler alınarak protein düzeylerinin baştan incelenmesi gerekir.”
Birebir teknik ‘başka alanlarda da kullanılabilir’
Mayr kendilerinin de misal bir test geliştirmekte olduklarını, o testte proteinlerin yanı sıra kandaki virüs RNA’sı oranını da inceleyerek bir sonuca vardıklarını söyledi.
Guardian’ın özgür bilim muhabiri Linda Geddes, proteom (bir organizma yahut sistem tarafından üretilen yahut modifiye edilen proteinlerin tamamı) temelli bu testler onaylanana kadar koronavirüs pandemisinin hafiflemiş olabileceğini ama birebir tekniklerin kanser, diyabet ve Alzheimer üzere beyindeki ilerleyen nöron kaybıyla ilgili hastalıklarda işe yarayabileceğini söylüyor.
