Maske takıyor, önlük ile üç kat eldiven giyiyor, karanlığa dalıyor, halat merdivenlerden aşağı iniyor ve mağaranın dar odalarında ilerliyor.
Yarasaların kokusu her yere sinmiş, beden dışkıları mağaranın tabanına kat kat yayılmış durumda. Bu, yeni yağmış bir karda, ağır ağır ilerlemek üzere.
Orta sıra, bir yarasa uykusundan uyanır üzere oluyor, uçmaya hazırlanır üzere kanatlarını açıyor.
Zimbabve’nin bu bölümünde beşerler yarasaları “kanatlı ejderha”, “uçan fare”ya da kısaca “kötü olan” halinde isimlendiriyor.
Dünyanın geri kalanında olduğu üzere, uçabilen memeliler yanlış anlaşılıyor. Meğer bu hayvanlar, yabanî hayat ekoloğu Bourgarel için, hoş ve inanılmaz varlıklar:
“Çok etkileyiciler” diyen Bourgarel devam ediyor: “İnsanlar bilmedikleri şeyden korkuyorlar.”
Bourgarel, Fransız araştırma enstitüsü CIRAD için virüsleri inceliyor. Zimbabve Üniversitesi’nden meslektaşlarıyla birlikte, örnek toplamak için yarasaların olduğu mağaraları ziyaret ediyor.
Laboratuvarda, bilim insanları yarasalardan kaynaklanan virüsleri ayrıştırıyor ve genetik dizilimini çıkarıyor. Bilim insanları çoktan farklı koronavirüsleri keşfetmiş durumdalar, bunlardan bir tanesi Sars ve Covis-19 ile tıpkı aileden.
Bu araştırma, insanların hasta olması halinde çabucak müdahale edebilmek için, yarasaların taşıdığı virüslerin genetik yapısını ve çeşitlerini inceleyen dünya çapında yürütülen çalışmaların bir kesimi.
Zimbabve Üniversitesi’nden Dr. Elizabeth Gori, “Yerel halk, tarım yerlerinde gübre olarak kullanabilmek için dışkılarını toplama hedefiyle bu yarasaların hayat alanlarını sık sık ziyaret ediyor. İnsanlara bulaşabilir, bu nedenle bu yarasaların taşıdığı patojenleri bulmak hayati” diyor.
Yarasalarla ilgili gerçekler:
Yarasalar, sahiden uçabilen tek göğüslü
Böcek yiyen yarasalar, eserlere verilen ziyanı azaltarak ABD’deki çiftçileri her yıl 3,7 milyar dolarlık masraftan kurtarıyorlar
500’den fazla bitkinin döllenmesi yarasalara bağlı
Yarasalar, ömür alanlarının daraltılması, iklim değişikliği, avlanma ve başka nedenlere bağlı olarak tehlike altındalar
Dünya çapında bu kadar sıkıntıya yol açan yeni tip koronavirüsün kesin kaynağı bulunamadı. Lakin bilim insanları, insanlara bir hayvan aracılığıyla, bu muhtemelen bir yarasa, bulaştığı konusunda hemfikir.
Bu, yarasaların suçlanması gerektiği manasına gelmiyor, sorunun kökeninde bizim bu hayvanlarla giderek artan etkileşimimiz yatıyor.
Pek çok salgın, insanların doğayı tahrip etmesiyle alakalı.
Büyükbaş hayvan beslemek, soya fasulyesi yetiştirmek ya da yollar ve konutlar inşa etmek için ormanlar ya da çayırlar yakıldığında, yırtıcı hayvanların, beşerler ve çiftlik hayvanları ile temas ihtimalleri artıyor. Bu da virüslere bulaşmaları için fırsat sağlıyor.
Porto Üniversitesi’nden Ricardo Rocha, “Yarasaların, öbür göğüslü hayvanlar üzere, tehlikeli hastalıklara karşı gerçek bir risk taşıdıkları reddedilemez” diyor.
Fakat yarasa çeşitlerindeki (1400 ya da üzeri) insanları enfekte eden virüslerin sayısı, kuşlar, kemirgenler ya da evcil hayvanlar üzere öteki hayvanlardaki insanlara bulaşabilen virüslerin sayısı ile benzerlik gösteriyor.
Bilim beşerler yeni ortaya çıkan her dört bulaşıcı hastalıktan üçünün insanlara hayvanlardan bulaştığını varsayım ediyor.
Bu husustaki ihtar, 2002 yılında Çin’de Sars virüsü ortaya çıktığında ve dünya çapında 800 kişinin vefatına yol açtığında yapıldı.
Rocha, bir tipi ya da oburunu suçlamak yerine tabiat ile bağlantımızı gözden geçirmemiz gerektiğini söylüyor. Rocha, yarasaların sağlıklı bir ekosistem ve insan hayatı için vazgeçilmez olduklarını belirtiyor.
Yarasalar, tarım eserlerine üşüşen böcekleri denetim altına alıyor. Tropik bölgelerdeki kakao ve vanilya üzere bitkiler, döllenme için onlara gereksinim duyuyor.
Yağmur ormanlarındaki ağaçların tohumlarını etrafa yayıyorlar ki bu da iklim değişikliği ile uğraşa yardımcı oluyor.
Glasgow Üniversitesi’nden David Robertson, insanlardan hayvanlara bulaşan hastalıkların yayılımının, insanların bu hayvanların ömür alanına tecavüzünden kaynaklandığını söylüyor ve yarasaların şeytanlaştırılmasının “korkunç sonuçları olacağını” kaydediyor.
Robertson, Covid-19’un öncüllerinin yarasalarda muhtemelen on yıllardır var olduğunu kaydediyor.
Peru, Hindistan, Avustralya, Çin ve Endonezya’dan Covid-19 nedeniyle yarasaların öldürüldüğüne ya da öldürülmeye çalışıldığına ait haberler geliyor.
Bilim insanları, bu tıp aksiyonların yarasa çeşitlerinin tehlikeye girmesine hatta hastalığın daha da yayılmasına sebep olabileceği ihtarında bulunuyor.
Yarasalar yüz yıllardır beşerlerle birlikte yaşıyor, bu her iki tıbbın de uygunluğu içindi.
Portekiz’deki Coimbra Üniversitesi’nin 18’inci yüzyıldan kalma kütüphanesinde yarasalar 300 yıldan fazla müddettir yaşıyor ve böylelikle el yazmalarını böceklerden koruyor.
Burayı alacakaranlıkta ziyaret ederseniz, kütüphanenin pencerelerinden dışarı süzülerek sokaklarda uçtuklarını görebilirsiniz.
Ricardo Rocha, yarasaların ekosistemin sağlıklı olmasını sağlayan karmaşık doğal yapının bir modülü olduklarını hatırlatıyor, “Tarihteki bu bahtsız andan çıkarılacak bir ders varsa o da şu ki doğayı hasta etmek, bizi hasta eder” diyor.
