Bu sayede bizlere atomların ve atom altı parçacıkların dünyasının kapıları açılmış ve kuantum teknolojisinin yarattığı birinci ihtilal ile hayatımızdaki değişim başlamıştır. Günümüzde kuantum kuramı artık akıllı telefonumuzu akıllı yapmaktan tutun da etrafımızdaki tüm teknolojinin temelinde yatıyor.
Kuantum mekaniği denince akla, husus ve gücün tıpkı anda hem dalga hem parçacık özelliklerini sergileyebileceğini gösteren “Young Deneyi” ile Ernest Schrödinger’ın tanımladığı, birebir anda iki durumun olma olasılığından bahseden “Schrödinger’in Kedisi Fikir Deneyi” gelir.
Bu iki deneyin bahsettiği halde kuantum mekaniği, her şeyin klasik fizikle açıklanamayacağını, kuantum fiziğinin değişik dünyaya açılan bir kapı olduğunu gösterir. İşte kuantum mekaniğinin bu özelliklerinin elektronik ve bilgisayarlar üzerinde kullanılması ile klasik bilgisayarlardan çok farklı bir işleyiş elde edilebilmiştir. Klasik bilgisayarlar ile kuantum bilgisayarlar ortasındaki fark büsbütün çalışma prensiplerinden kaynaklanır.
Klasik bilgisayarlar hesaplamaları lineer halde, yani 1 ve 0 ile tanımlanan bitleri kullanarak yaparlarken, kuantum bilgisayarlar klasik 1 ve 0’lar yerine kuantum bitlerini yani kubitleri (qubit) kullanırlar. İşte burada Schrödinger’in kedisi deneyinde bahsedilen süperpozisyon durumunun yani 1aynı anda her iki durumda olabilme” yaklaşımının tesirini görüyoruz.
Şöyle ki Kubitler birebir anda 1 ve 0 olabilmeleri nedeniyle epeyce fazla sayıda olasılığa müsaade verirler. Bu artan sayıdaki olasılıklar sayesinde kuantum bilgisayarlar, tüm olasılıkları tek seferde hesaplayarak, klasik bilgisayarlardan çok daha süratli süreç yapma gücüne sahip oluyorlar. Bu özellikleri vesilesi ile kuantum bilgisayarlar, bilhassa birbirinden bağımsız çok sayıda değişken içeren kompleks sorunları çözmek için bir saniye üzere kısa müddette 10 binlerce yanıt üretebilecek kadar büyük bir potansiyel taşıyorlar.
Kuantum Teknolojilerinin Yapay Zeka’ya Katkısı
Çok kısa müddette devasa bilgi yığınını sürece kapasitesine sahip olan kuantum bilgisayarların kullanımı ile büyük data setlerini sürece almanın yolu açılıyor. Bu durumun büyük data tahlilinde kullanılan yapay zeka ve makine tahsili çalışmalarını destekleyeceği ve gelişimlerinde hayati rol oynayacakları elbet. İşte böylelikle ikinci kuantum ihtilalinin ayak seslerini duymaya başlıyoruz.
Bu bilgisayarlar sayesinde gelecekte, insan oğlunun tüm iş yapış sisteminin çok farklı boyutlara taşınacağını, bilhassa savunma sanayi, bankacılık bölümü ve şifreleme üzere alanlarda kullanımın büyük oranda artacağını düşünüyorum.
Yakın gelecekte insansız hava araçların, konutların, otonom araçların, IoT yani objelerin interneti aygıtlarının n internete bağlı olacağını düşünürsek, artan bilgi hacmini tahlil için cloud yani bulut bilişim alanında da bu teknolojiye önemli manada muhtaçlık duyulacak. Örneğin sıhhat dalındaki çalışmalar ilaç üretimi, hastalıkların teşhisi, güç virüslerin sisteminin çözülmesi üzere alanları da kapsayacak.
İşte tüm bu sebeplerden ötürü kuantum bilgisayarlar üzerindeki çalışmalar her geçen gün sürat kazanıyor.
Ülkelerin Kuantum Ekosistemi Yatırımları
Son yıllarda dünya çapında hem kuantum bilgisayar üzerindeki çalışmaların hem de bu alana yapılan yatırımların çok büyük oranda artması, bu teknoloji ile ilgili değerli bir ekosistemin oluşumuna işaret ediyor. Bir çok ülke yayınladıkları programlarla bu alandaki projelere ayrılan fonları ve takviyesi artırıyor.
QURECA, Quantum Resources &Career araştırması ülkelerin bu husustaki yatırımlarının boyutunu gözler önüne seriyor.
Araştırmaya nazaran;
Kanada, geçtiğimiz on yıl içerisinde araştırmalara 1 milyar dolardan fazla yatırım yaptı.
İngiltere’de 2018 yılında National Quantum Computing Centre kuruldu. Bu alandaki çalışmaların birinci fazı 2015-2019’da tamamladı ve şu an ikinci faza geçmiş bulunuyor. Şu ana kadar toplamda 1 milyar dolardan fazla yatırım gerçekleşmiş durumda.
2019 yılında kuantum teknolojisi çalışmalarına yönelik ulusal bir ajanda yayınlayan Hollanda’nın birçok üniversitesinde ise kuantum internet, kuantum algoritmaları ve şifreleme alanında çalışmalar sürüyor.
Almanya 2018 yılında açıkladığı Kuantum Teknolojileri Programı için 650 milyon Euro tahsis etti ve 2028 yılına kadar 1 milyar Euro yatırım planlandığını duyurdu.
Kuantum teknolojisi alanındaki çalışmalarına 90’lı yılların sonunda başlayan Çin, 2030 yılına kadar kuantum irtibat altyapısını genişletmeyi hedefliyor. Kesin olmayan sayılara nazaran ise Çin Hükümeti’nin bu alana 19 milyar dolara yakın yatırım yaptığı düşünülüyor.
Rusya ise 2019 yılında yaptığı açıklamada, laboratuvar çalışmaları için önümüzdeki 5 yıl zarfında 663 milyon dolar ayrılacağını açıklamış.
Japonya’nın bu alanda gerçekleştirdiği yatırım fiyatı ise 280 milyon dolar düzeylerinde.
Bu araştırmanın sonuçlarına bakıldığında, sayısal pahalar çerçevesinde bir çok ülkenin ikinci kuantum ihtilalinin gerçekleşmesine katkı sağlamaya kıymetli ölçüde odaklanmış olduğunu daha da net bir formda görebiliyoruz.
Ecehan ERSÖZ
Teknoloji ve Marka Danışmanı
