Prof. Dr. Hasan Bayram, yaptığı açıklamada, yapılan araştırmaların, kapalı ortamlarda öksürük, sesli konuşma, gülme üzere hareketler sırasında açığa çıkan damlacıkların ortama yayılabildiği ve muhakkak bir mühlet havada asılı kalabildiğini gösterdiğine dikkati çekti.
Bu istikametteki araştırmaların açık alanlar için de yapıldığına değinen Bayram, bu çalışmalarda havadan toplanan partiküllerde çeşitli mantar, bakteri, virüs ve antijenlere rastlandığının altını çizdi. Tayvan’da 2010’da yapılan bir çalışmada, çölden gelen toz fırtınalarının olduğu periyotta partiküllerde Influenza-A virüsü olduğunun saptandığını kaydeden Prof. Dr. Bayram, “Son olarak İtalya’da yapılan bir çalışmada araştırmacılar, muhakkak merkezlerden hava kirleticisi partikülleri topladı ve o partiküllerin koronavirüs taşıdığını gösterdiler.” dedi.
Bu partiküllerin hastalığa yol açabileceği konusunun şimdi kanıtlanmadığının altını çizen Prof. Dr. Bayram, şöyle konuştu:
“Şimdi bilim insanları bunu göstermeye çalışıyorlar. Zira partiküllerde virüsün olması, hastalığın o yolla yayılabileceği kuşkusunu doğuruyor. Virüs havada partikül üzerinde bir yerlere taşındığında şayet güneşe maruz kalırsa ya da uzun müddet havada asılı kalırsa aktivitesini yitirebilir lakin partiküllerin yüzeyine yapıştı, o sırada rüzgarın tesiriyle süratle yayıldı ve 10 dakika içinde canlılığını yitirmeden birileri o partikülleri teneffüs ettiyse o vakit hastalık bulaşabilir. Hele dış ortamda, insanların kalabalık, toplu dolaştıklarını düşünürsek, bilhassa İstanbul üzere kalabalık kentlerde, durakta beklerken, sokakta yürürken, caddelerde, parkta bu bulaşma tipi ihtimal dahilinde. Bütün bunlardan şöyle bir net sonuç çıkarılabilir: Dış ortamda risk iç ortama nazaran daha düşük lakin bu, riskin sıfır olduğu manasına gelmiyor. Hele toplu hareket edilen, aranın yakın olduğu yerlerde bu risk çok daha yüksek. Dış ortamda da kesinlikle iç ortam üzere maske takmak lazım.”
“Hava kirliliği virüs ve bakterilerin yapışmasına yer hazırlıyor”
Kovid-19’un ağır seyrettiği ve birebir vakitte hava kirliliğinin de ağır olduğu Çin’in Wuhan kenti ve İtalya’nın Lombardia bölgelerini örnek gösteren Prof. Dr. Hasan Bayram, hava kirliliğinin koronavirüsün yayılımına katkı sunabildiğini söyledi.
Partiküler unsur, ozon, azot dioksit, kükürt dioksit, ağır metaller üzere hava kirleticilerinin bedene alındıklarında akciğerler yoluyla tüm bedene yayılabildiğini kaydeden Bayram, “Hava kirleticileri yalnızca birinci temas ettikleri akciğerler ve teneffüs yolları değil, kana karışarak başta kalp ve beyin olmak üzere bütün sistemleri etkileyebilmekte.” sözlerini kullandı.
Hava kirleticilerinin akciğerler ve teneffüs yollarının savunma ve temizlenme kapasitesini de olumsuz etkileyebildiğine işaret eden Prof. Dr. Hasan Bayram, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Hava kirleticiler, hava yolları ve akciğerlerde bir tıp iltihaplanma ve hücre hasarına yol açıyor. Hasarlanan yüzeylere virüsler ve bakteriler daha kolay yapışabiliyor. Deneysel olarak yapılan çalışmalarda, hava kirliliğine maruziyet sonrasında bu hücrelerin yüzeyinde bir ekip virüslerin tutunabildiği reseptör dediğimiz yapılar ortaya çıkıyor. Bu reseptörler, virüslerin yapışma bölgesi olarak rol oynuyor. Münasebetiyle hava kirleticileri, hava yollarında hücre seviyesinde yaptıkları değişikliklerle virüslerin, bakterilerin yapışmasını kolaylaştırıyor.”
“Kirliliğin ağır olduğu saatlerde dışarı çıkmayın”
Hava kirliliğinin mikrobik ve viral hastalıklara karşı eğilimi artırıcı tesiri olduğunu vurgulayan Hasan Bayram, havadaki kirliliği azaltmak için ülke olarak bir grup tedbirler alınması gerektiğini kaydetti.
Yenilenebilir güç kaynaklarına yönelmek gerektiğini belirten Bayram, kişi bazında da bilhassa kronik hastalığı olanlara hava kalitesi düzgün olan yerlerde yaşamayı önerdi.
Hava kirliliğinin, sabah ve akşam saatlerinde ağır olduğunu, bu nedenle meskenlerini havalandırmak isteyenlerin gün ortasını tercih etmeleri gerektiğini söz eden Prof. Dr. Bayram, “Özellikle KOAH, astım, kalp üzere hassas kronik hastalığı olanlar, yaşlılar ve çocukların hava kirliliğinin ağır olduğu saatlerde dış ortamda fazla vakit geçirmemelerini öneriyoruz. Pencereleri hava kirliliğinin ağır olduğu saatlerde kapalı tutmalarını tavsiye ediyoruz.” diye konuştu.
