Görüntü oyun sanayisi, son yılların en süratli büyüyen kesimleri ortasında yer alıyor. Bilhassa de çevrim içi oyun sanayisi, çok süratli bir ivme kazanmış durumda. Yıllık yaklaşık 150 milyar dolarlık ticaret hacmine sahip olan ve 2,5 milyar kişinin yer aldığı oyun sanayisi, ruhsal ve pedagojik tesirleriyle de gündemden düşmüyor. 2019 yılında Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), görüntü oyun bağımlılığını ruhsal sıhhat bozukluğu sınıfına almıştı. Hatta WHO, ICD’de görüntü oyun bağımlılığını ‘sürekli yahut tekrarlayan oyun davranış modeli’ tanımlamasıyla bunu literatüre geçirmişti. WHO’da uzman olarak misyon yapan Sexena birtakım olaylarda uyku ve yemekten bile feragat edilerek günlük oyun müddetlerinin 20 saate kadar çıktığını belirtmişti.
Koronavirüs nedeniyle de gençler ortasında görüntü oyunlarda geçirilen müddette değerli bir artış yaşanıyor. Telekom şirketi Verizon tarafından yayınlanan bir rapora nazaran, ABD’de karantinanın birinci haftasında çerim içi oyunlarda yüzde 75 artış yaşandığını gösteriyor.
Ahlak anlayışımız ve ahlaki kararlar alma halimiz, yaşımız ilerledikçe ve daha geniş toplumlarda yaşama karıştıkça değişiyor. Örneğin, doğrunun yahut yanlışın ne olduğu hakkındaki niyetlerimiz, cezaların yahut mükafatların neler olabileceğini düşünmemize dayanıyor. Bu da ahlaki kararlarda toplumsal faktörlerin ve şartların ne kadar değerli bir rol oynadığını gösteriyor. Görüntü oyunların ahlaki gelişim üzerindeki tesirleri hakkında uzun müddettir devam eden tartışmalar var. Görüntü oyunların, oyuncuları bir dizi ahlaki seçimler yapmaya zorlaması, bu durumu daha karmaşık hale getiriyor. Örneğin BioShock isimli oyunda oyuncular, küçük kız kardeş olarak bilinen küçük kız karakterini öldürmek yahut kurtarmak ortasında seçim yapmak durumunda bırakılıyor. Burada devreye giren ahlaki muhakeme, kişi davranışlarını ve kişinin vakalar karşısında hissettiklerini direkt etkiliyor.
Bournemouth Üniversitesi psikoloji kısmı tarafından yapılan ve sosyo-moral bağları ele alan bir araştırmada 11-18 yaş aralığında 166 ortaokul öğrencisi ve 17-27 yaş ortası 135 üniversite öğrencisinden oluşan bir kümeyle anket çalışması gerçekleştirildi. 11 sorudan oluşan ankette, iki kümenin yanıtları ortasında büyük farlılıklar görüldü. Anket sonuçları, bilhassa de orta öğretim öğrencilerinde görüntü oyunların ahlaki gelişim üzerinde tesirli olabileceğini gösterdi. Kız çocuklar ahlaki akıl yürütmeye sahipken, daha uzun oyun müddeti olan erkek çocuklar daha fazla akıl yürütme eğilimi gösterdi. Ayrıyeten farklı çeşitlerde görüntü oyunu oynayan bireylerde daha gelişmiş bir mantık olduğu görüldü.
Sonuçlar 14 ila 17 yaş aralığındaki bireylerin şiddet içeren görüntü oyunları oynamalarının şiddete yönelme olasılıklarını artırdığını gösterirken, 18 ila 21 yaş aralığında bu türlü bir tesir gözlemlenmedi. Bu durum 18 yaş itibariyle gençlerin işe yahut yükseköğrenime başlama üzere yeni tecrübelerin, gençlerde bu tesirin ortadan kalkmasına neden olduğunu gösteriyor. Tüm bunlar göz önüne alındığında çocuklarda oyun oynama müddetlerinin ve hangi oyunların oynandığı konusunda ebeveynlerin denetimi ellerinde tutmalarında büyük yarar var.
Burak Kesayak
twitter.com/BurakKesayak
