İklim krizi ile yaygın ulaşım tercihleri ortasında sıkı bir irtibat var. Memleketler arası Güç Ajansı, karbon salımının yüzde 24’ünün ulaşım kaynaklı olduğunu vurguluyor.
Scooter ve elektrikli bisikletler genelde “çevre dostu” görülse de bu karmaşık ve tartışmalı bir mevzu. Bunun nedenlerinden biri, elektrikli scooterların kullanım ömrünün genelde düşük olması.
Geçen yıl Kuzey Carolina Eyalet Üniversitesi’nin yaptığı araştırmaya nazaran, kullanım ömrü boyunca elektrik scooterlar otobüslere nazaran yolcu başına daha çok karbon emisyonu yaratıyor.
Bölümün en büyük aktörü Lime’ın CEO’su Wayne Ting ise şirketin yeni kuşak scooterları için artık bunun geçerli olmadığını söylüyor. Bunun nedeni, yeni scooterların kullanım ömrünün artması.
Ting, insanları otomobillerinden inmeye davet ederek, “Ortalama bir scooter ya da elektrikli bisiklet kullanımı, otomobil kullanımındaki karbon ayak müsaadeden çok daha azına sahip” diyor ve bunu daha da azaltmak zorunda olduklarını ekliyor.
Ting’e nazaran “iklim krizinin ulaşıma dayalı tesirini azaltmakta ciddiysek” elektronik bisikletler ve scooterlar değerli bir rol üstlenebilir.
2020 ‘zorlu yıl’
Elektrikli bisiklet ve scooterların şirketler için yararlı olup olmadığı da bir başka tartışma konusu.
Koronavirüs salgınının yarattığı büyük kesintiye karşın Lime’a nazaran elektrikli scooterlar birinci kere kârlı olmaya başladı.
Lime CEO’su Ting, “Bazı kentlerde şimdiye kadarki en çok kullanıcı sayısına ulaştık” diyor.
Bunlar ortasında Güney Kore’nin başşehri Seul, İngiltere’nin başşehri Londra ve ABD’nin Utah eyaletinin merkezi Salt Lake de var.
Örneğin Londra’da evvelden günde ortalama iki kere kullanılan bir scooter artık günde ortalama 4,5 defa kullanılıyor.
Öte yandan bu şirketlerin önemli masraf tasarruflarına başvurdukları biliniyor. Salgın şartları ve tüm dünyadaki ekonomik durağanlık kesime de yansıdı.
Lime resmi sayıların tamamını açıklamasa da 2020’de şirketin toplam çalışan sayısının yüzde 14 azaltıldığı ve 12 kentteki hizmetlerin nakit yetersizliği nedeniyle durdurulduğu biliniyor.
Ting, “Lime için güç bir yıl oluyor ancak birçok şirket için durum aynı” diyor. Bahar ayında salgının ortaya çıkmasıyla ülkeler birbirine arkasına sokağa çıkma kısıtlaması uyguladığında, şirketin gelirlerinde yüzde 95’e varan düşüşler görülmüş.
Şirketin var olduğu 120’yi aşkın ülkede bir ayı aşkın müddet hizmet verilememiş.
Öte yandan iktisadın çarkları tekrar dönmeye başladıktan sonra Lime’ın “geri dönüşü” beklenenden daha süratli ve kapsamlı olmuş.
Bunda, birçok kişinin aklında “Nasıl daha inançlı dolaşabilirim?” sorusu olmasının da tesiri var. Açık havada, tek yolculu bir ulaşım yolu, avantaja dönüşmüş.
Scooter atağa kalktı
Berlin, Londra ve Paris’te toplanan bilgilere nazaran elektrikli bisiklet ve scooter seyahatlerinin sayısında, Şubat’tan Haziran’a kadar yüzde 15 artış yaşandı.
Artışların bir kısmı mevsimsel olsa da seyahat edilen aralıkların yüzde 68 artmış olması dikkate bedel.
Deloitte araştırma şirketi ismine dalı takip eden Justine Bornstein, “Koronavirüs kaynaklı kısıtlamalar her şirket için olmasa da dalın bütünü açısından faydalı oldu. Bisiklet ve scooter kullanımında besbelli bir artış var” diyor.
Salgın kaynaklı olarak yeni ulaşım yolları benimseyenlerin salgından sonra da tıpkı ulaşım biçimini sürdüreceği konusunda optimistlik hakim.
Öte yandan scooterların artmasıyla yollardaki güvenliğin sağlanması yeni düzenlemeler gerektirebiliyor.
Fransa’da scooter kaynaklı vefat oranlarını düşürmek ve scooter kullanıcılarının kaldırımları kullanmasının önüne geçmek ve yanlış yerlere park etmelerini durdurmak için yeni yasalar yürürlüğe girdi.
Londra ve New York’ta da gibisi problemlere nasıl tahlil üretilebileceği tartışılıyor.
İngiltere’de, kısa periyodik kiralanan scooterların yollarda kullanılabilmesi maddelerle düzenlendi. Kaldırımda scooter kullanmak ise yasaklandı.
Öte yandan Londra polis yetkilisi Simon Ovens, elektrikli scooterların “oldukça tehlikeli olmaya devam ettiğini” söyleyerek, kullanıcıların kask takmamasına ve gereğince trafik tecrübesine sahip olmamalarına işaret etti.
Scooter üreticisi şirketler bu nedenle inançlı kullanım için çevrimiçi eğitimler düzenliyor ve yaygın kask dağıtımı için operasyonlara girişiyor.
Türkiye’de elektrikli scooter düzenlemesi gündemde
Türkiye’de bilhassa yaz aylarıyla birlikte yaygınlaşmaya başlayan elektrikli scooterların kullanımı bu hafta TBMM Genel Heyeti gündemine gelecek.
Scooter kullanımını düzenlemeyi amaçlayan tasarıya nazaran, scooterlarda yolcu taşımak yasaklanacak. İki elle kullanmak zarurî tutulacak.
Kara yollarındaki bisiklet yollarında, bisiklet ve scooter kullanabilmek için 15 yaşını bitirmiş olmak gerekecek. Otoyol, şehirlerarası kara yolları ve azami sürat hududu saatte 50 kilometrenin üzerinde olan kara yollarında scooter kullanılamayacak.
Scooterların teşvik edilmesi ve kullanımının yaygınlaştırılması hedefiyle paylaşımlı elektrikli scooterdan alınacak işgal harcı bedeli en az tarife üzerinden hesaplanacak. Belediyelerce bir scooterdan günlük 16 lira 66 kuruş işgal harcı alınacak.
Belediyeler, elektrikli scooter ve bisikletler için farklı yol, şerit ve şarj istasyonu yapmakla yükümlü olacak. Motosikletlerin bu yolları kullanmasına ise kısıtlama getirilecek.
Türkiye’de yaklaşık 3,5 milyon elektrikli scooter kullanıcısı bulunuyor.
