Dünya Ekonomik Forumu’nun 2020 İstihdamın Geleceği Raporu, çalışma dünyası için çok önemli bir noktada geliyor. Şu anda üçüncü baskısında olan rapor, dünyanın dört bir yanından iş liderleri ve insan kaynakları stratejistlerinin anketlerine dayanarak değişimin hızını takip ederek geleceğin mesleklerini ve becerilerini haritalandırıyor.
Dünya ikili bir yıkımla karşı karşıya kaldıkça bazı meslekler ortadan kalkacak ve yenileri ortaya çıkacak.
Söz konusu rapor, uzun vadeli teknoloji trendlerinin daha geniş bağlamında yer alan pandemiye bağlı aksaklıkların etkisine ışık tutmayı hedeflemekte.
Türkiye özelindeyse, çağı yakalamaktan uzak, sorunlu eğitim sisteminin toplum içindeki ayrışmayı artırmak için araçsallaştırılması yakın gelecekte Türkiye’nin kendi ketagorisi içindeki ülkelerin bile gerisinde kalacağını anlatıyor.
Rapor’daki bulgulara dönersek, öne çıkan beş önemli meslek alanı var:
1 – İş gücü, beklenenden daha hızlı otomatikleşiyor ve önümüzdeki beş yıl içinde 85 milyon meslekte çalışanlar iş değiştirmek zorunda kalacak. Otomasyon, COVID-19 durgunluğuyla birlikte, çalışanlar için bir “çifte kesinti” senaryosu yaratıyor. Şirketlerin teknolojiyi benimsemesi, 2025 yılına kadar görevleri, işleri ve becerileri dönüştürecek. Ankete katılan işletmelerin yaklaşık yüzde 43’ü, teknoloji entegrasyonu nedeniyle işgücünü azaltmaya hazır olduklarını belirtirken, yüzde 41’i görev konusunda uzmanlaşmış işler için sözleşmeli personel kullanımlarını genişletmeyi planlıyor. Yüzde 34’ü ise teknoloji entegrasyonunun bir sonucu olarak iş gücünü artırmayı planlıyor. Bundan beş yıl sonra, işverenler işi insanlar ve makineler arasında kabaca eşit olarak paylaştıracak.
2 – Robot devrimi 97 milyon yeni iş yaratacak. Ekonomi ve iş piyasaları geliştikçe, bakım ekonomisinde teknoloji alanlarında (yapay zeka-AI gibi) ve içerik oluşturma kariyerlerinde (sosyal medya yönetimi ve içerik yazma gibi) yeni roller ortaya çıkacak. Ortaya çıkan meslekler, yeşil ekonomi işleri de için artan talebi yansıtıyor; veri ve AI ekonomisinin ön saflarında yer alan roller ve mühendislik, bulut bilişim ve ürün geliştirmede yeni iş alanları. Gelecekteki işler, bakım ekonomisindeki roller aracılığıyla yeni ekonomide insan etkileşiminin devam eden önemini vurgulamakta; pazarlama, satış ve içerik üretiminde; ve farklı geçmişlere sahip farklı insan türleriyle çalışma becerisine bağlı işlerde.
3- 2025’te analitik düşünme, yaratıcılık ve esneklik en çok aranan beceriler arasında olacak. İşverenler eleştirel düşünme, analiz ve problem çözmenin önümüzdeki yıllarda öneminin arttığını görüyorlar, ancak bunlara anketin önceki baskılarında da sürekli olarak atıfta bulunuluyordu. Bu yıl yeni ortaya çıkan, aktif öğrenme, direnç, stres toleransı ve esneklik gibi kendi kendini yönetme becerileri. LinkedIn ve Coursera ile yapılan ölçümlerde elde edilen veriler, yarının işleri için gereken özel beceri türlerini benzeri görülmemiş bir ayrıntı düzeyinde izlememizi sağlıyor.
4 – En rekabetçi işletmeler, çalışanlarının becerilerini geliştirmeye odaklanacak. Önümüzdeki beş yıl boyunca görevlerinde kalmaya hazırlanan işçilerin neredeyse yarısının temel becerileri için yeniden eğitime ihtiyacı olacak. Anket ayrıca, kamu sektörünün risk altındaki veya yerinden edilmiş işçilerin yeniden vasıflandırılması için daha güçlü destek sağlaması gerektiğini ortaya koydu. Şu anda, işletmelerin yalnızca yüzde 21’i çalışanlarını yeniden eğitim girişimleri yoluyla desteklemek için kamu fonlarından yararlanabildiğini bildiriyor. Kamu sektörü, yarının pazarlarına ve işlerine yatırım için teşvikler sağlamalı, meslek geçişleri sırasında yerinden edilmiş işçiler için daha güçlü güvenlik ağları sunmalı ve eğitim ve öğretim sistemlerinde uzun süredir ertelenen iyileştirmelerle uğraşmalı.
5 – Uzaktan çalışma kalıcı. İşverenlerin yaklaşık yüzde 84’ü, uzaktan çalışmanın önemli ölçüde genişlemesi dâhil, iş süreçlerini hızla dijitalleştirmeye hazır. İşverenler, işgücünün yüzde 44’ünü uzaktan çalışmak için başka yerlere taşıma potansiyeli olduğunu söylüyor. Bununla birlikte, iş liderlerinin yüzde 78’i çalışanların üretkenliği üzerinde bazı olumsuz etkiler bekliyor ve birçok işletme, çalışanlarının uyum sağlamasına yardımcı olacak adımlar atıyor.
Sadia Zahidi /Dünya Ekonomik Forumu Genel Müdürü ve Forum’un Yeni Ekonomi ve Toplum Merkezi Başkanı.
