28 ARALIK 2020, PAZARTESİ
KASIM AYI MEMLEKETLER ARASI REZERVLER VE DÖVİZ LİKİDİTESİ
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından açıklanan memleketler arası rezerv varlıkları Ekim ayında aylık 4,8 milyar dolarlık artışla 84,5 milyar dolar seviyes ine yükselmişti. Milletlerarası rezervlerin değerli bir kısmını altın (42,2 milyar dolar), nakit ve mevduatlar (31,9 milyar dolar), menkul değerler (8,9 milyar dolar) oluşturuyor. Menkul değerler Nisan 2013’te gördüğü tepe olan 103,8 milyar dolardan Ekim 2020’de 8,9 milyar dolar düzeyine gerilemişken, altın rezervleri tıpkı devirde 20,2 milyardan dolardan 42,2 milyar dolar düzeyine yükseldi. Nakit ve mevduatlar birebir periyotta 8,4 milyar dolardan 31,9 milyar dolara yükselmiş durumda. Böylelikle Nisan 2013’ten Ekim 2020’ye kadarki periyotta Türkiye’nin milletlerarası rezervleri 134,0 milyar dolardan 84,5 milyar dolar düzeyine gerilemiş oldu.
Pekala, memleketler arası rezervlerdeki erimenin Türkiye iktisadı üzerinde nasıl bir tesiri oldu? İktisat yavaşladı: Memleketler arası rezervlerin arttığı 2010-2013 devrinde Türkiye GSYH’si yıllık ortalama %8,3 büyürken, rezervlerin azaldığı 2014-2018 devrinde büyüme yıllık ortalama %5,0’e geriledi. Gelelim TCMB’nin kasasında nette ne kadar rezervi olduğuna. Yani, TCMB’nin varlıklarının yükümlülüklerini karşılayıp karşılamadığına. TCMB’nin Kasım 2016’da başladığı (0,3 milyar dolar) ve Mart 2019’da ağır olarak kullanmaya başladığı (13,1 milyar dolar) vadeli döviz süreçlerinden (swap, forward ve futures) doğan yükümlülükleri en son Ekim 2020’de 61,3 milyar dolara yükselmiş durumda.
Altın rezervlerini ayırdığımızda, Ekim 2019’da TCMB’nin likit olan döviz varlıkları (40,8 milyar dolar) ile vadeli döviz süreçlerinden doğan döviz yükümlülüklerinin (61,3 milyar dolar) farkını gösteren net durum açığı 20,4 milyar dolar düzeyinde bulunuyor. Yani, TCMB’nin likit döviz varlıkları döviz yükümlülüklerini karşılamaya yetmiyor.
ARALIK AYI GLOBAL İMALAT KESİMİ PMI BİRİNCİ İDDİALARI
IHS Markit tarafından açıklanan imalat dalı PMI dataları Almanya ve Euro Bölgesinde Kasım ayında sürat kaybederek büyümeye devam etmiş, ABD ve İngiltere’de ise imalat dalı artan süratte büyümeye devam etmişti. Kovid-19 dalgasının artması ile devreye alınan kısıtlamaların Aralık ayında imalat kesimlerindeki birinci tesirini IHS Markit birinci kestirimlerinden edineceğiz. Ülke ve bölge olarak en büyük ticaret ortağımız olan Almanya ve Euro Bölgesi imalat dallarıyla Kasım ayında emsal bir performans gösteren Türkiye’nin imalat kesimi sürat kaybı yaşamış olsa da büyümesini sürdürmüştü. Aralık ayının birinci üç haftasında ticari kredilerdeki artış suratının Kasım ayının birebir periyoduna nazaran artış kaydetmesi imalat dalına destekleyici bir tesir yapmış olabilir. 31 Aralık’ta açıklanacak olan Aralık ayı SAMEKS sanayi dataları ve 4 Ocak’ta açıklanacak olan İSO ve IHS Markit işbirliğiyle yayınlanan Türkiye imalat kesimi PMI bilgileri kelam konusu tesirin destekleyici olup olmadığını gösterecek.
Ek olarak Ocak ayının birinci haftasında Dış Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanacak olan dış ticaret datalar dei imalat kesiminin Aralık ayı performansına ait değerli bir ipucu olacak.
29 ARALIK 2020, SALI
ARALIK AYI EKONOMİK İTİMAT ENDEKSİ
TÜİK tarafından açıklanan Ekonomik İnanç Endeksi, Kasım ayında bir evvelki aya nazaran 3,3 puan düşüşle 89,5 düzeyine gerilemişti. TÜİK’in açıklamasına nazaran ekonomik inanç endeksinin 100’den büyük olması ortalama üzeri inancı, küçük olması ise ortalama altı itimadı göstermektedir. Aralık ayında Ekonomik İtimat Endeksinde en büyük yüke sahip olan Gerçek Kesim İtimat Endeksinin evvelki aya nazaran %2,8 artış kaydetmesi ve Tüketici İtimat Endeksinin evvelki ayla tıpkı kalmasına karşın Hizmet Dalı İtimat Endeksinin aylık %9,2’lik düşüşü Ekonomik İnanç Endeksini aşağı çekecektir.
31 ARALIK 2020, PERŞEMBE
TÜİK KASIM AYI DIŞ TİCARET BİLGİLERİ
TÜİK bilgilerine nazaran Ekim ayında ihracat 17,3 milyar dolar, ithalat 19,7 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Dış Ticaret Bakanlığı Aralık ayı başında Kasım ayı süreksiz bilgilerine ait olarak ihracatın 16,1 milyar dolara gerilediğini, ithalatın ise 21,2 milyar dolara yükseldiğini duyurmuştu. Ocak ayı birinci haftasında Bakanlık, Aralık ayı dış ticaret bilgilerini açıklayacak.
ARALIK AYI SAMEKS SANAYİ VE HİZMET ENDEKSLERİ
Kasım ayında mevsim ve takvim tesirlerinden arındırılmış SAMEKS Sanayi Endeksi bir evvelki aya nazaran 2,1 puan düşüşle 46,3 düzeyine gerilemişti. SAMEKS Hizmet Endeksi ise evvelki aya nazaran 1,9 puan artışla 50,4 düzeyine yükselmişti. Endeksin 50 düzeyinin altında olması kesimin evvelki aya nazaran daraldığını, 50 düzeyinin üzerinde olması dalın evvelki aya nazaran büyüme kaydettiğini gösteriyor. Sanayi ve hizmet dallarının bileşiminden oluşan SAMEKS Bileşik Endeksi ise Kasım ayında 0,5 puan azalışla 49,0 düzeyine geriledi.
2020 YILI 3. ÇEYREK DIŞ BORÇ STOKU
Haziran 2020’de Türkiye’nin dış borç stoku 421,8 milyar dolar ile Haziran 2016 düzeylerine gerilemişti. Dış borç stokunun 123,7 milyar dolarını kısa vadeli, 298,2 milyar dolarını orta ve uzun vadeli dış borçlar oluşturuyor. Toplam dış borç stokunun yaklaşık %39’u kamuya, %33’ü finansal olmayan kuruluşlara, %24’ü finansal kuruluşlara, %5’i TCMB’ye ilişkin bulunuyor. Türkiye’nin toplam dış borç stoku Mart 2018’de 466,9 milyar dolar ile tepe yapmıştı. Dış borç stokunun Mart 2018’den Haziran 2020’ye olan devirde 45,1 milyar dolar azalmasında finansal kuruluşların dış borç stokunun tıpkı periyotta 65 milyar dolar azalması, kamu dalının dış borç stokunun 22,8 milyar dolar artması ve TCMB’nin dış borç stokunun 18,2 milyar dolar artması tesirli oldu.
TCMB VE BDDK, 25 ARALIK 2020 TARİHLİ HAFTALIK PARA VE BANKA DATALARI
18 Aralık ile biten haftada, döviz tevdiat hesapları (DTH, döviz cinsinden mevduatlar) yeni rekorunu kırdı. DTH’lar bir evvelki haftaya nazaran 2,4 milyar dolar artışla tarihi doruğu olan 223,8 milyar dolar düzeyine yükseldi. TL cinsinden ortalama mevduat faiz oranı %15’i geçerken, TL mevduatları evvelki haftaya nazaran 6,4 milyar dolar düşüşle 1 trilyon 557 milyar TL’ye geriledi. 1-3 ay vadeli TL mevduatlarının faiz oranı evvelki ortalama %16,12’den %15,98 düzeyine geriledi. TL cinsinden tüketici kredi faizleri %22,26 düzeyi ile Ağustos 2019 düzeylerine yükseldi. TL cinsinden ticari kredi faizleri de %18,96 ile Eylül 2019 düzeylerine yükseldi. 24 Aralık’ta 2020 yılının son para siyaseti toplantısını gerçekleştiren TCMB, siyaset faizini %15’ten %17 düzeyine yükseltti. Aralık ayı başından itibaren %15 düzeyinde bulunan TCMB’nin ortalama fonlama faizi, siyaset faizindeki artışın akabinde 25 Aralık’ta %15,48 olarak gerçekleşti. Milletlerarası rezervler ise 18 Aralık’ta 91,8 milyar dolar ile Ağustos 2020 düzeylerine yükseldi.
Rezervlerdeki artışta yabancı yatırımcıların Türkiye’nin pay ve tahvil piyasalarında evvelki haftaya nazaran 3 milyar dolarlık alım yapmaları tesirli oldu. En son 13 Mart tarihinde yabancı yerleşiklerin pay ve tahvil stoku 36,8 milyar dolar düzeyindeyken 18 Aralık’ta tekrar 34,5 milyar dolar düzeyine yükselmiş bulunuyor.
18 Aralık 2020 tarihli para ve banka bilgileri aşağıdaki üzeredir:
1 OCAK 2021, CUMA
YENİ YILDA ÜLKEMİZE SIHHAT, MEMNUNLUK, RAHMET DİLİYORUM.
Dr. Fulya Gürbüz
Dr Fulya Gürbüz: İktisatta büyümenin anahtarı aşıda
Atilla Yesilada: Sıcak para resesyonu engelleyemez
Sektörel İtimat Endeksleri Aralıkta azaldı
YORUM: Gerçek Kesim İtimat Endeksi Aralık’ta yükseldi, amma
