Yakın tarihli bir araştırma, blok zincirin 2030 yılına kadar yaklaşık 3 trilyon dolarlık pazarı olabileceğini gösteriyor. Şimdi yeni bir sistem olsa da günümüzde ilgi gören bu teknoloji eser tedarik zincirinde şeffaflaşma sağlayarak satın alma tercihlerimizi etkileyebilir.
Tüketiciler olarak bizler bilinen bir markayı satın aldığımızda o eserin sağlam, sağlıklı veyahut sağlam olduğunu düşünüyoruz. Artık bu kıstaslarımıza “Bockchain” de ekleniyor. Böylece hem tüketicilere hem de üreticilere yarar sağlayabilecek, eser tedarik zincirleri hakkında daha emniyetli bilgi sunabilen bir kriterimiz daha oluyor. Blockchain bilhassa eser tedarik zincirinde farklı üreticilerin yer aldığı markalar açısından kullanışlı bir model üzere görünüyor. Meselâ; modülleri farklı yerlerde üretilen, monte edilen bir eser aldığımızda hangi modülün hangi basamakta nerede nasıl yapıldığını doğrulamak çok da sıkıntı olmayacaktır. Veyahut bir besin unsurunun topraktan soframıza hangi kademelerden geçtiğini, nerede nasıl üretildiğini bu sistem üzerinden denetim etmek de mümkün olabiliyor.
Kripto para üniteleri ile ismini duyuran bu sistem kayıtları bir bilgisayar ağında depoluyor her kayıt daha evvelkilere bağlanıyor ve şifreleniyor. Böylece kayıtlarla oynamak zorlaşıyor. Bu da zincir üzerindeki akışa müdahaleyi önlüyor. Özetle tutulan defter kayıtlarını isteyen istediği üzere değiştiremiyor. Münasebetiyle marka tüketiciye istediği anda bu tedarik zincir akışını göstererek güvenilirliğini ispatlayabiliyor. Hangimiz satın alırken bir eserin nereden geldiğini bilmek istemeyiz ki? Yalnızca paket üzerinde bit kadar yazan “menşei“ibaresi ile yetinmeyebiliriz. Tüm tedarik zinciri şeffaflaşabilir.
Yaşadığımız salgından örnek vermek gerekirse besin üreticisi markanın tedarikçilerinden birinde Covid -19 çıkması hâlinde eser ne vakit oradan çıktı, hangi parti orada üretildi, nereye sevk edildi, nerede satıldı, kimlere ulaştı bilgisini bu sistem üzerinden çok kısa müddette elde edebilir ve anında müdahale etme talihi oluşabilir. Bu şu an da yapılıyor ancak tüm bu süreç ticari evraklar üzerinden ilerliyor. Yapılan araştırmalara nazaran bu ticari dokümanların maliyeti nakliye maliyetlerinin yaklaşık beşte birini oluşturuyor. Blok zincir kullanımı bu süreci kısaltıyor ve maliyeti düşürüyor öte yandan elle yapılan müdahaleleri engellemede yarar sağlıyor.
Blokchain her vakit düzgün olmayabilir
Olumlu taraflarına karşın blok zincir için de yerleşik sistemleri değiştirmek zordur. Devlet siyasetleri ve yasalar sistemin kullanılmasına her vakit müsaade vermeyebilir. Ayrıyeten ortacılar, komiteciler vb. için çok da istenen bir model olmayabilir. Çünkü uçtan uca takibi sağlayan bu zincir pek birçoklarını işinden edebilir. Ayrıyeten bu sistem üzerinde mümkün bir kusur yaşandığında yanılgıyı örtmen kolay olmayacaktır. Meselâ, tedarikçilerden biri önemli bir yanılgıya sebep olduğunda bu başka şirketlerce de görülebileceğinden o tedarikçi durumu düzeltip yoluna devam etmek istediğinde yaşanmış olan olumsuz durum ona ileride zorluk çıkartabilir. İsmini paka çıkarmak ve tekrar prestij kazanmak şimdiki kadar kolay olmayabilir. Bu ve gibisi nedenlerle bazıları bu kadar şeffaf ve denetim edilebilir olmayı yanlışsız bulmuyor.
Şayet şirketiniz farklı coğrafyalarda bir tedarik ağı kullanmıyorsa bu sisteme muhtaçlığı da olmayabilir. Öte yandan şu an için ticari evraklar üzerinden yürüyen bu sistemlerin dijitalde bu türlü bir uygulamaya geçmesi ve yasal olarak da bunun kabul görmesi vakit alacaktır.
En kolay hâliyle bu sistemi e-faturaya geçiş üzere de düşünebiliriz. Sistem hükümet siyaseti, yasalar, şirketler tedarik zinciri bu türlü bir değişikliği benimsediği takdirde daha işlevsel kullanılabilir. Lakin ne vakit fonksiyonel olur derseniz daha vakti var üzere duruyor. Yeniden de bu türlü bir sistem üzerinden güvenilirliğini ispatlamak orta ölçekli ve küçük markalar açısından büyüklerle yarışırken kullanabilecekleri yeni bir argüman olabilir.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
