1077 kişi üzerinde yapılan denemeler, aşının insan vücudunun antikor ve koronavirüse karşı savaşacak akyuvarlar üretmesini sağladığını gösterdi.
Uzmanlar birinci bulguların çok umut verici olduğunu, lakin tekrar de aşının korunmak için kâfi olacağını söylemek için daha kapsamlı araştırmaların sonuçlarının beklenmesi gerektiğini vurguluyorlar.
Birleşik Krallık şimdiden 100 milyon doz aşı siparişi verdi.
Aşının nasıl bir tesiri var?
Tam ismi ChAdOx1 nCoV-19 olan aşı görülmemiş bir süratle geliştirildi.
Aşının geliştirilmesinde şempanzelerde sıradan gribe neden olan bir virüsün genetiğiyle oynanmış hali kullanıldı.
Virüs, genetiğiyle hem koronavirüse benzeyecek lakin hem de insanları hasta edemeyecek halde oynandı.
Bilim insanları bunu koronavirüsün üzerindeki dikensi protein özelliğini bu virüse taşıyarak başardılar. Bu dikensi çıkıntılar virüsün insan hücrelerine girişinde kıymetli rol oynuyor.
Bu şu manaya geliyor. aşı koronavirüse benziyor ve bağışıklık sistemi ona karşı ne yapması gerektiğini öğrenebiliyor.
Antikor ve T hücresi ne demek?
Koronavirüsle ilgili olarak dikkatler şu ana kadar çoğunlukla antikorlara odaklıydı. Lakin antikorlar bağışıklık sistemimizin modüllerinden yalnızca biri.
Antikorlar bağışıklık sistemimiz tarafından virüslerin yüzeyine yapışmak üzere üretilen küçük proteinler ve koronavirüsü etkisizleştirerek bizi savunabiliyorlar.
T hücreleri ise akyuvarların bir tipi. Bunlar bağışıklık sisteminin, virüsten etkilenen hücreleri belirleyip imha etme sürecini gerçekleştirmesinde değerli rol oynuyorlar.
Çabucak bütün tesirli aşılar hem antikor geliştirme hem de T hücresi çoğaltma tesiri yaratır.
Oxford deneyinde T hücreleri aşıdan 14 gün sonra, antikor seviyesi ise 28 gün sonra en üst seviyesine çıktı. Deney bağışıklığın ömrünün ne kadar uzun olacağını anlayabilecek kadar uzun mühlet yapılmadı.
Inançlı mi?
Evet ama yan tesirleri var.
Aşı tehlikeli bir yan tesir yaratmadı fakat aşı yapılanların yüzde 70’i baş ağrısı ya da ateş yükselmesi yaşadı.
Uzmanlar her iki yan tesirin de paracetamol alınarak hafifletilebileceğini söylüyor.
Oxford Üniversitesi’nden profesör sarah Gilbert, “Aşımızın Covid-19 salgınıyla başa çıkmakta yararlı olup olamayacağını tam olarak söyleyebilmek için daha çok çalışma yürütülmesi gerekiyor. Lakin birinci sonuçlar umut verici” diye konuştu.
Bundan sonra ne olacak?
Şu ana kadar sonuçlar umut verici ancak asıl emel aşının inançlı olup olmadığını mutlaklığa kavuşturmak.
Yapılan araştırmalar şimdi aşının insanların hasta olmasını mutlaka engelleyeceğini ya da hastalığın belirtilerini hafifletebileceğini göstermiş değil.
Bundan sonraki kademede Birleşik Krallık’ta yürütülecek kapsamlı deneylere 10 bini aşkın insan katılacak.
Lakin şu anda İngiltere’de koronavirüs olay sayısı düştüğü için aşı öteki ülkelerde de denenecek.
Münasebetiyle ABD, Güney Afrika ve Brezilya’da da yapılacak deneylerle toplam 30 bin kişi aşıyı kullanmış olacak.
Bir de istekli olacak şahısların aşıyı olduktan sonra bilerek virüse maruz bırakıldığı “meydan okuma denemeleri” davetleri var. Ancak böylesi bir deney konusunda önemli etik dertler var.
Aşı bize ne vakit ulaşacak ?
Koranavirüs aşınının tesirli olduğunun yıl sonuna kadar kanıtlanması mümkün ama bu çabucak bulunabileceği manasına gelmiyor.
Sıhhat ve bakım kesiminde çalışan yani yüksek riskli işler yapanlara ve sıhhat durumu yahut yaşından ötürü riskli kümeye giren insanlara öncelik verilmesi planlanıyor.
Ne var ki yaygın bir aşı kampanyasının her şey yolunda gitse bile gelecek yıldan evvel başlaması mümkün görünmüyor.
Oxford aşı çalışması yapılan tek yer değil. ABD ve Çin’de aşı denemelerinden emsal olumlu sonuçlar alan kümeler var.
ABD şirketi Moderna geliştirdiği aşının antikorlar ürettiğini bildirdi. BioNtech ve Pfize firmaları da aşı deneylerinde olumlu sonuçlar aldıklarını bildiriyorlar.
Dünya çapında klasik ve deneysel yeni tekniklerle toplam 23 aşı projesi üzerinde çalışmalar sürüyor.
140 aşı adayı ise ön klinik araştırma basamağında.
