“Deprem Fatihi” girişimi kapsamında üretilen sarsıntı izolatörünün tanıtım deneyleri, Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ) İnşaat Mühendisliği Merkez Laboratuvarında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı denetiminde gerçekleştirildi.
Sönümleyici Mesnet Test Merkezindeki Sarsma Tablası üzerinde en büyük ivme kıymeti 0,4 g olan, iki tarafa birebir anda tesir eden, yaklaşık 24 saniyelik bir zelzele simüle edilerek, yapının içerisindeki eşyaların hareketleri ve zarar görüp görmediği denetim edildi.
FSM Dogan Yapı Teknolojileri Umumî Yöneticisi Adnan Dogan, “Deprem Fatihi” girişiminin kayar bir zelzele izolatörü olduğunu söyledi.
1999 Marmara sarsıntısında yapı sarsıntı mütehassısı olarak hizmet yaptığını lisana getiren Dogan, bina güçlendirme girişimleri ve performans tahlilleri yaptıklarını, binalara hasar tespit raporları verdiklerini anlattı.
Binaları güçlendirmenin gerçek olmadığını gördüğünü, bunun zayıf bir eleman ile güçlü bir elemanı ringe çıkarmak üzere bir şey olduğunu savunan Dogan, “Daha sonra ‘Depremden nasıl kurtulabiliriz?’ sorusuna yöneldim. Biz inşaat mühendisleri mahal bilimlerini çok güzel bilmeyiz. Taraf bilimci arkadaşlar bize birtakım parametreler verir, onların üzerinden statik girişimlerimizi yaparız. Öncelikle sarsıntısı araştırdım, tanıyı koydum. ‘Bina ne kadar deplasman yapıyor, nasıl bir rezonans geliyor?’ bunları ortaya koydum.” diye konuştu.
“Depremin tesirini yüzde 99 nispetinde sönümlüyor”
Dogan, lineer bir zelzelenin olmadığını, X ve Y cihetinde yahut 45, 90 noktalık açı değiştirilerek bina tahlillerinin, statik ve dinamik girişimlerinin gözden geçirilmesi gerektiğine işaret etti.
Sarsıntıda yapının merkezkaç kuvvetine maruz kaldığı için yıkıldığına dikkati çeken Dogan, “Deprem Fatihi ise büsbütün konum kuvvetlerini, deplasmanlarını baypas ediyor ve sarsıntının tesirini yüzde 99 nispetinde sönümlüyor. Tıpkı devranda da sarsıntı anında yere emniyet yığılmasını engelliyor.” haberini verdi.
“Deprem Fatihi’nde kat sınırlaması yok”
“Yüzde 99 sönümleme, yüzde yüz Türk” sloganıyla ürettikleri izolatörün patentini almak için 4-5 yıldır çalıştıklarını lisana getiren Dogan, ABD’den, Avrupa’dan, sair devletlerden ve Türkiye’den bir yıl evvel patentleri aldıklarını söyledi.
Dogan, testin akabinde izolatörün kullanılmaya başlanacağına işaret ederek, şunları kaydetti:
“Çok katlı yapılarda, bütün binalarda, köprülerde ve viyadüklerde kullanılabilecek. Yani yapıyla ilgili sarsıntının hasar verebileceği her şeyde kullanılıyor. Sarsıntı Fatihi’nde kat sınırlaması yok. Rastgele bir meslektaşım kaç katlı bina tasarlayabiliyorsa, onu en az 5 katı emniyetle Zelzele Fatihi’yle taşıyabiliyoruz. Olağan bir barajda kullanılamaz. En kıymetlisi nükleer santrallerde kullanılacak. Nükleer santrallerde yüzde 99’un üzerinde sönümleme yapabiliyoruz.”
