Dünya Ekonomik Forumu ve Scientific American mecmuası tarafından yayımlanan “The Top 10 Emerging Technologies of 2020 (2020’nin Yükselen 10 Teknolojisi)” raporuna nazaran, artan sıhhat ve global ısınma kaygılarının akabinde bu yıl en çok etraf ve sıhhat alanındaki teknolojik gelişmeler ön plana çıktı.
Rapora nazaran, bu yıl çevreci projelerin kıymeti daha da arttı. Koronavirüs salgınının dünya gündemini uzun müddettir meşgul etmesi ve sıhhat alanındaki düşüncelerin daima artması da bu alandaki teknolojilerde gözle görülür yükselişe neden oldu.
10 teknoloji, 2020 yılında “yükselen teknoloji” olarak ön plana çıktı.
Yükselen 10 teknoloji
Kelam konusu teknolojilere ait ayrıntıların yer aldığı raporda, 10 teknoloji ile ilgili ayrıntılar şöyle sıralandı:
“Acı vermeyen mikro iğneler: Bir kağıt yaprağının derinliği ve bir insan saçı genişliğindeki küçük iğneler, insanlara ağrısız iğne yapma ve kan testi imkanı sunuyor. Mikro iğneler, altta yatan hudut uçlarına ziyan vermeden deriye nüfuz edebiliyor. Bu iğneler ayrıyeten, kan testlerinin meskende yapılarak laboratuvara gönderilmesine yahut yerinde yapılmasına da imkan sağlıyor.
Güneş güçlü kimya: Günümüzde kimyasalların birçoklarını üretmek fosil yakıtları kullanmayı gerektiriyor. Lakin bu yeni yaklaşım, atık karbondioksiti faydalı kimyasallara dönüştürmek için güneş ışığını kullanarak kesimdeki salınım oranını azaltmayı hedefliyor. Proje ile ilaçlardan deterjanlara, gübre ve dokumacılık eserlerine kadar her şeye dönüştürülebilen atık gazdan yararlı bileşikler üretmek için güneş gücü rafinerileri kurmayı hedefliyor.
Sanal organlar: Gerçek insan organlarından alınan yüksek çözünürlüklü bilgiler, o organın fonksiyonunu denetim eden sistemlerin karmaşık bir matematiksel modeline dönüştürülüyor. Daha sonra ortaya çıkan denklemleri çözen bilgisayar algoritmaları, tıpkı gerçek bir organ üzere davranmaya başlıyor. Araştırmalara nazaran, bu formda oluşturulan sanal organların, ilaçlar ve tedavilerin birinci değerlendirmeleri için daha süratli, inançlı ve daha az maliyetli sonuçlar vermesi bekleniyor.
Spatial Computing: Fizikî ve dijital dünyayı bir ortaya getirme projesi olarak görülen ‘spatial computing’ projesi, çağımızın en önde gelen teknolojilerinden biri olarak öne çıkıyor. Dijital olanla gerçek olanın adeta iç içe geçtiği bu teknoloji ile sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik örneklerinde gördüğümüz üzere kullanılacak sanal gerçeklik gözlükleri üzere araçlarla gerçek bir ortam, tıpkı vakitte sanal ögelerin de barındığı ortamlara dönüşüyor.
Dijital tıp: Dijital tıp, her ne kadar yakın vakitte tabiplerin yerini alamayacak olsa da uygulamalar, sıhhat hizmetlerine ulaşım imkanı kısıtlı olan hastalara takviye sağlama ve hastanın durumunu sistemli takip etme üzere mevzularda yardımcı oluyor. Şu anda da kullanılmakta olan dijital kol saatleri, kullanıcıların kalp atış ritimlerinden uyku sistemlerine kadar pek çok medikal aktiviteyi takip ederek kullanıcılarına muhtemel sıhhat meseleleri ile ilgili bilgiler veriyor.
Elektrikli havacılık: Elektrikle çalışan hava araçları ile ilgili başta Airbus ve NASA olmak üzere kurumlar, ağır araştırmalarına devam ediyor. Elektrikli havacılığın, karbon emisyonunu ve yakıt maliyetini azaltma yolunda büyük avantajlar sağlaması bekleniyor. Şu anda 170 elektrikli uçak projesi gelişim halindeyken, Airbus, 100 yolcu kapasiteli uçakların 2030 yılında uçuşa hazır olacağını belirtiyor.
Düşük karbonlu çimento: Bugün yıllık üretilen 4 milyar tona yakın çimento global karbon salınımının yaklaşık yüzde 8’ini oluşturuyor. Kentleşmedeki süratli yükseliş ile birlikte çimento üretiminin yıllık 5 milyar tona kadar yükselmesi bekleniyor. Bu sebeple bir çok start-up ve araştırmacı, daha az karbon salınımı yapan bir çimento üretim teknolojisi üzerinde çalışmalarını sürdürüyor.
Kuantum algılama: Kuantum algılama tekniği, bilhassa araç kullanımını daha da zenginleştirmek için geliştiriliyor. Şahısların beyin aktivitelerinden daha muteber yol takibine kadar pek çok özelliği mümkün hale getirmesi planlanan kuantum algılama tekniği ile ilgili çalışmalar devam ediyor.
Yeşil hidrojen: Yenilenebilir kaynaklı elektrikle hidrojenin sudan elektroliz yoluyla ayrılması olarak isimlendirilen yeşil hidrojen projesi ile karbon salınımının sıfırlanması hedefleniyor. Bilhassa lojistik ve üretim alanlarında karbon emisyonunun azalmasına çok büyük katkısı olması beklenen bu teknolojinin pazar pahasının 2050 yılında yaklaşık 12 trilyon dolar olması bekleniyor.
Whole-genome synthesis (Tüm genom sentezi): Özellikle virüslerin nasıl yayıldığı konusunda çok fazla bilgi vermesi beklenen teknoloji ile aşının üretilmesi konusunda bilim adamlarının eli de güçlenmiş olacak.”
