Yeşil bitki üzerinden aşı geliştiriliyor

Mammedov, 2014’ten bu yana Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ziraî Biyoteknoloji Kısmı Enzim ve Mikrobiyel Biyoteknoloji Kısmı’nda oluşturduğu Süreksiz Bitki Ekspresyon Sistemi ile tütün bitkisi familyasına ilişkin “Nicotiana Benthamiana” üzerinde yeni nesil aşı çalışmaları yapıyor. 

ABD’de 14 yıl ve Japonya’da 5 yıl aşı üretimi üzerine çalışan, bugüne kadar sıtma, şarbon ve kuduz aşılarının üretiminde birincilere imza atarak patentini alan ve çalışmaları dünyaca ünlü bilim mecmualarında yayımlanan Mammedov, bitkileri yetiştirdikleri ve aşı çalışmalarını yaptıkları laboratuvarın kapılarını Anadolu Ajansına (AA) açtı.

Mammedov, aşı, antikor ve ziraî olarak tedavi emeliyle kullanılan her türlü protein üretimi için bitki ekspresyon sistemini kullandıklarını, bitkiyi de kendilerinin yetiştirdiğini söyledi.

Nicotiana Benthamiana’yı iklim odasında 22-24 noktada yüzde 50-60 nem nispetinde kişisel formülasyon içeren gübrelerle yetiştirdiklerini aktaran Mammedov, “Bitki, muayyen bir seviyeye ulaştıktan sonra istenen proteinleri üretmesi için bitki yaprağının içine solüsyon veriyoruz. Daha sonra proteinleri, enzimleri yapraklarından çıkartıp, saf hale getiriyoruz. Aşı genlerini yeşil bitki yaprakları hücrelerine aktarıyoruz, yeşil bitkiden gen aktarımı yaparak virüslere, bakterilere ve parazitlere karşı müdafaa gücüne sahip aşı antijenleri üretiyoruz.” tabirlerini kullandı.

Ürettikleri çalışmaları tahlil ettikten sonra evvel hayvanlar üzerinde denediklerine değinen Mammedov, bağışıklık yatkınlıklarına nazaran de klinik çalışmalara geçtiklerini bildirdi.

“Sıtma aşısı çalışmasıyla tıp literatüründe kayıtlara geçtik”

Mammedov, yeşil bitki üzerinden şarbon, kuduz ve sıtma aşılarında başarılı sonuçlar aldıklarını lisana getirdi.

Akdeniz Üniversitesinde sıtmaya neden olan “Plasmodium falciparum” proteinini canlı hale getirmeyi başardıklarını vurgulayan Mammedov, “ABD Ulusal Sıhhat Enstitüsü’nde yaptığımız testlerle de son sonuca ulaştık. Sıtma aşısıyla ilgili çalışmamızla tıp literatüründe kıymetli bir adım olarak kayıtlara geçtik.” dedi.

TÜBİTAK girişimi kapsamında insan ve veteriner tasarrufu için yeşil bitki yapraklarında geliştirilen şarbon aşı antijenlerinde de başarılı sonuçlar aldıklarını belirten Mammedov, şarbon aşısı için klinik öncesi çalışmaları tamamlama aşamasında olduklarını kaydetti.

“Yeni bitki arayışları içerisindeyiz”

Tıpkı sistemi tüm yerküreyi tesiri altına alan yeni tip koronavirüs (Kovid-19) virüsüne yönelik de kullanmak için çalışmalara başladıklarını lisana getiren Mammedov, genlerin, bitkilerin yapraklarına işlenmesi aşamasında olduklarını tabir etti.

Aşı üretimine elverişli ve Nicotiana Benthamiana bitkisine alternatif yeni bitki üzerinde de çalıştıklarına dikkati çeken Mammedov, “Yeni bitki arayışları içerisindeyiz. İklim odasında buna ait de çalışmalar yapıyoruz. İşlerimizi kolaylaştıracak, gen aktarımında daha avantajlı olacak bir bitki üretmeyi planlıyoruz.” diye konuştu.