Yapay zeka rutin işleri kendi başına yapacak

Tarih boyunca her büyük teknolojik gelişme beraberinde toplumsal yapıyı ve ekonomik işleyişi de değiştirirken, en büyük kaygı de mahsusen meslekler kelam konusu olduğunda ortaya çıkıyor. 

Carl Benedikt Frey’in “The Technology Trap: Capital, Labor, and Power in the Age of Automation” kitabından derlenen haberlere nazaran, 19. yüzyılın başlarında sanayi devrimi ile bir arada uzayan çalışma saatleri, evlat çalışanların sayısındaki artış ve şahısları ömür standartlarındaki büyük düşüş sonrası “makine kırma” hareketi ortaya çıkıyor. Çalışanların makinelere ve fabrikalara saldırdığı isyanı bastırmak için İngiltere’nin 12 bin kişilik bir ordu görevlendirdiğini belirten Frey, Belçika’da sokaklardaki gaz lambalarını her akşam tertipli olarak yakan kimselerin belediyenin elektrikli lambalara geçişi ile işsiz kalma korkusu yaşadığını ve isyan çıkardığını vurguluyor.

Yapay zeka da tasarruf yerlerinin süratle artması ile insan hayatında büyük değişimlerin önünü açıyor. Yapılan araştırmalar yakın gelecekte bugün yapılmakta olan birçok mesleğin yok olacağını ve bugün var olmayan yeni mesleklerin gelecekte yapılacağını ortaya koyuyor. 

İstanbul Medipol Üniversitesi Mühendislik ve Tabiat Bilimleri Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Kısmı Tedrisat Üyesi Prof. Dr. Selim Akyokuş, 20 ve 21. yüzyıldaki teknolojik gelişmelerin insan hayatında büyük değişikliklere ve refahın artmasına yol açtığını söyledi. Son yıllarda malumat ve muhabere teknolojilerindeki gelişmelerin ve internetin her kesimdeki iş modellerini değiştirdiğini vurgulayan Akyokuş, “Her geçen gün daha çok yaygınlaşan yapay zekâ tasarrufu hayatımızda ve mesleklerde değişiklere yol açmaya devam edecek ve tesirini önümüzdeki yıllarda daha çok artıracaktır.” tabirini kullandı. 

Yapay zekanın sahip olduğu teknolojik alt yapıdan bahseden Akyokuş, şunları söyledi:

“Yapay zekâ umumide ses algılama, imaj tanıma, meale, öğrenme ve mantık yürütme üzere insan davranışlarını taklit eden yazılım ve donanım sistemleridir. Yapay zekânın son devirlerde ağır bir formda gündeme gelmesinin nedeni makine öğrenmesi ve yeni makine öğrenmesi metodu olan derin öğrenme algoritmalarının birçok yerde ortaya çıkardığı başarılı pratiklerdir. Makine öğrenmesi algoritmaları olgulardan, pratik ve tecrübelerden öğrenme yeteneği sağlamaktadır. Bugün sayısal cihaz ve sistemlerin artması ile çok büyük ölçüde data üretilmektedir. Geçmiş datalar ve tecrübelerden çıkarılan malumatlar, kestirimler, eğilimler ve örüntüler birçok ortamda daha hassas ve hakikat kararların alınmasına imkân sağlamaktadır.” 

“2030’larda yüzde 29 iş kaybı ve yüzde 13 de yeni iş imkânı ortaya çıkacak”

Yapay zekâ metotları kullanan robotların, otomatikleştirilmiş makinelerin ve akılı yazılımların birçok sahada kullanıldığını belirten Akyokuş, şu değerlendirmede bulundu:

“Şu an sanayide kullanılan robotlar üretim ile ilgili mesleklerde istihdam sayısının azalmasına yol açmıştır. Gelecekte yapay zekânın daha da çok istihdam kaybına yol açacağı iddia edilmektedir. Örneğin, Forrester Research isimli araştırma şirketi 2030’larda yüzde 29 orantısında iş kaybı ve bunun yanında yüzde 13 nispetinde yeni iş imkânlarının ortaya çıkacağını varsayım etmektedir. Genel olarak mekanik, rutin, yinelenen ve el ile yapılan yahut kavramsal işlerde; büyük ölçüdeki dataların işlenmesinde ve organize edilmesinde yapay zekâ ve bilgisayar tabanlı sistemler kişilerden daha yeterli çalışmaktadır. Bunun yanında beşerler stratejik, rutin olmayan, tasarım ve yenilik gerektiren işlerde daha başarılıdır ve bu iş tipleriyle ilgili mesleklerde insanların noktasına geçmeyecektir.”

“Rutin işler robotlar, akılı makine ve yazılımlarla gerçekleştirilecektir”

Yaygın halde kullanılacak yapa zekânın gelecekteki meslekler ve istihdam üzerindeki tesirlerinin bölüm bazında ve mesleklere göre  kıymetlendirilmesi gerektiğini söyleyen Akyokuş, şöyle konuştu:

“Örneğin, sıhhat meydanında radyoloji konusunda uzmanlaşan hekimlere imaj tanımada yardımcı olacak, daha süratli ve gerçek karar vermelerine yarar sağlayacaktır. Sağlanan sürat ve aktiflikle tabipler daha çok hasta imgesini değerlendirebileceklerdir. Bu tahminen istihdam sayısını azaltacak, ancak radyoloji bilirkişilik yerini meslek olarak ortadan kaldırmayacaktır. Bugün finans ortamında borsadaki payların alım-satım süreçlerinin büyük bir kısmı makul stratejiler çerçevesinde yapay zekâ kullanan algoritmalar tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu umumide müşterileri ismine süreç yapan borsa aracılarının (broker) sayının düşüşüne yol açmıştır. Gelecekte işte işten-işe pazarlarda çalışacak akıllı alım ve satım ajanları en uygun eseri, ajanlar arasındaki pazarlıklar sonrası en düzgün fiyattan en emniyetli tedarikçiden alım/satımını gerçekleştirecektir. Bu tip tatbikler satış ve alım süreçlerinde çalışan elemanların azalmasına yol açacaktır. Yeniden umum olarak sekreterlik üzere rutin süreçler yapan meslek kollarında uzun vadede istihdam sayısında azalma beklenmektedir. Tanımlanan rutin işler robotlar, akılı makine ve yazılımlarla gerçekleştirilecektir.”

Yapay zekânın yeni iş alanlarının açılmasına ve mevcut mesleklerin değişmesine de neden olacağı ihtarında bulunan Akyokuş, “Bilgisayar, yazılım ve yapay zekâ sahalarında yeni sistemleri geliştirecek, programlayacak ve kullanacak daha çok iş mühendislik iş gücüne muhtaçlık duyulacaktır. Birçok alan ve meslekte akılı yazılım, araç, makine ve robotlar kullanılacaktır. Bu sistemleri faal ve verimli bir formda kullanabilmek için farklı mesleklerdeki bireylerin hazırlanması ve eğitilmesi gerekecektir.” sözlerini kullandı. 

“Robotlardan toplanacak vergiler, işsizlikle ilgili meselelerin tahlilinde kullanılabilir”

Devletlerin yapay zekâ tasarrufu ile ilgili kuralları ve toplumsal siyasetleri belirlemesi gerektiğini vurgulayan Akyokuş, “Örneğin, Microsoft’un kurucusu Bill Gates, şayet bir robot insanın yaptığı işi yaparsa ondan vergi alınması gerektiğini söz etmiştir. Robot ve akılı sistemlerden toplanacak vergilerin işsizlikle ortaya çıkabilecek meselelerin tahlilinde kullanılabilmesi düşünülmektedir. Şu an yapay zekânın iktisat, istihdam ve birçok farklı yanlardaki tesirlerinin anlaşılması konusunda daha erken aşamalardayız. Her kol yapay zekâ teknolojilerinin yol açacağı gelişmeleri anlamalı ve kendisini bu gelişmelere nazaran uyarlamalıdır.” değerlendirmesinde bulundu.