Vodafone Türkiye İcra Heyeti Yönetici Yardımcısı Hasan Süel, içtimada yaptığı konuşmada, Vodafone’un elektronik atıklar konusuna verdiği kıymete işaret ederek, yerkürede en süratli artış gösteren atık kollarından biri olan e-atıkların, hakikat yönetilmediğinde hem etrafa hem de insan sıhhatine büyük zarar verdiğini söyledi.
Bu tespitten hareketle, bu kere farklı düşünerek geleceğin dijital yerküresinin gereksinimlerine yeniden dijitalleşmeyi kullanarak karşılık veren bir platform tasarladıklarını aktaran Süel, şu haberleri verdi:
“Platformumuzun çıkış noktasını elektronik atıklar, rotasını inovasyon olarak belirledik. Açık İnovasyon Platformumuz ile karmaşık bir sorun olan elektronik atık konusunda çok paydaşlı bir tahlil ortamı oluşturmak, hayata geçirilecek somut tahliller üretmek istiyoruz. Aslında alışılmışın dışına çıkarak, bir karar verip girişim yapmıyoruz, ne yapacağımıza karar vermek için bir platform kuruyoruz. e-atık konusunda radikal bir iş birliğine gereksinim var. Açık İnovasyon Platformu ile farklı bakış açılarını harmanlayıp sistemsel bir dönüşümün öncüsü olmayı hedefliyoruz. Iştirakçi bir anlayışla herkesi kapsayan bir platform kurarak ve dijitalleşmenin de gücünü kullanarak, daha organik, daha sürdürülebilir bir teknikle sonuca ulaşmak istiyoruz. Bu platform kanalıyla ortaya çıkacak fikirleri akıllıca bir biçimde olgunlaştırıp hayata geçirmek gayesindeyiz.”
Süel, platformu oluştururken, hem açık inovasyon sürecinde karşılık arayacakları sorulara taban oluşturması hem de e-atık konusunda kamuoyunda farkındalık yaratılması emeliyle kapsamlı bir araştırma yaptıklarını da bildirdi.
e-atık üzere çok boyutlu ve paydaşlı bir mevzuyu derinlemesine irdeleyerek hem bu mevzudaki sorumluluklarını mahalline getirmek hem de kesimin güzelleşmesine öncülük etmek istediklerini tabir eden Süel, “Geleceğin dijital yerküresinin toplumsal, çevresel, ekonomik gereksinimlerine yeniden dijitalleşmeyi kullanarak karşılık veren bir platform tasarladık. Açık İnovasyon Platformu ile e-atık konusunda çok paydaşlı ve bütünsel tahlil ortamı oluşturmak, gençlerle somut tahliller üretmek istiyoruz. Yaptığımız araştırmaya nazaran, e-atıklar mütenasip tekniklerle geri dönüştürülürse yerküre çapında yılda 62,5 milyar doların üzerinde bir ekonomik fırsat yaratabilir.” sözlerini kullandı.
“e-atıklar, yerkürede olduğu kadar devletimizde de en kavi atık idaresi başlıklarından birisi”
REC Türkiye Idare Heyeti Üyesi Onur Akpulat da çok süratli artış gösteren e-atıkların idaresinin çok boyutlu ve çok taraflı bir süreç olduğuna işaret etti.
Etkin yönetildiği takdirde etraf ve insan sıhhati üzerindeki olumsuz tesirleri asgariye indirmenin yanı sıra direkt yahut dolaylı ekonomik ve toplumsal kazanımlar elde etmenin mümkün olduğunu vurgulayan Akpulat, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Ancak geldiğimiz noktada eserlerin yalnızca ömrünü tamamlayıp e-atığa dönüştüğü son aşama değil, döngüsel iktisat yaklaşımı çerçevesinde ham husus eldesi, imalat, tasarruf ve atık idaresi üzere farklı hayat döngüsü aşamalarındaki ekonomik, çevresel ve toplumsal tesirler bir bütün olarak ele alınmalı. Ham husus ve kuvvet gereksiniminin her zamankinden daha ziyade öne çıkacağı bir periyotta e-atık idaresinin aksamaması için gaye ve önlemlere sıkı sıkıya bağlanmalıyız.
e-atıklar, yerkürede olduğu kadar memleketimizde de en kuvvetli atık idaresi başlıklarından birisi. Yaptığımız araştırma ile Türkiye’de e-atık oluşumunu azaltabilmenin ve aktif bir e-atık idaresi sağlayabilmenin önündeki en önemli mahzurları ortaya koyduk. Takip eden süreçte bu sıkıntılara yaratıcı tahliller ve döngüsel iş modelleri arayışı içinde olacağız.”
Açık İnovasyon Platformu
Verilen malumata nazaran, Açık İnovasyon Platformu ile iştirakçiler, geliştirecekleri tahlil tekliflerinde eser ve hizmet sistem tasarımı, geri kazanım ve yekuna süreçlerinin aktifleştirilmesi, kolay geri dönüşüm için tasarım ve elektronik cihazların ömür müddeti üzere bahislere odaklanacak.
Alınan müracaatlar, seçici heyet tarafından ön elemeye tabi tutulduktan sonra seçilen fikirler için ön kuluçka süreci başlayacak.
Bu devirde, kadroların sıkıntının özüne dair derinleşmeleri ve tahlil tekliflerini test etmeleri sağlanacak. Ayrıyeten, seçilen fikirler için İTÜ Vodafone Future Lab’de eğitim, koçluk, mentorluk desteği de sunulacak. Ardından en tesirli 2-3 fikir belirlenecek ve seçilen gruplar Vodafone’un desteğiyle tahlil tekliflerini test edecek. Yaklaşık 6 ay sürmesi planlanan süreç, külliyen dijital ortamlarda ve online olarak yürütülecek.
Cep telefonu ve gayrı bilişim ekipmanlarının yüzde 85’ini geri dönüştürüyor
Tüm yerkürede 2025 yılına kadar e-atıkların yüzde 100’ünün geri dönüştürülmesini hedefleyen Vodafone, Türkiye’de de operasyonlarından kaynaklı çevresel tesirini daha az atık üretimi ve daha az doğal kaynak tasarrufu ile azaltırken, ürettiği atığı geri dönüştürüyor.
Bu kapsamda, en önemli e-atıkları olan cep telefonu ve öteki bilişim ekipmanlarının yüzde 85’ini geri dönüştürüyor, yüzde 14’ünü ise tekrar kullanıyor.
Öteki yandan, arızalı yahut hasarlı, kullanılmayan şebeke ekipmanlarını 2. el olarak satarak tekrar kullanılmasını hedefleyen 2. el girişimi, akıllı telefon kiralama hizmeti, cep telefonu değişim kampanyası üzere çalışmalarla da döngüsel iktisada ekte bulunuyor.
Vodafone başkaca, geçen yıl hayata geçirdiği “Bu Atıklar Kod Yazıyor” girişimiyle, çalışanlarının ve iş ortaklarının getirdiği, tasarruf ömrünü tamamlamış, çalışmayan elektronik atıkları topluyor ve bu atıkların lisanslı geri dönüşüm firması tarafından geri dönüştürülmesini sağlıyor.
Vodafone, geri dönüşümden elde edilen ekonomik gelirle, Türkiye Vodafone Vakfı ve Habitat Derneği iş birliğiyle yürütülen “Yarını Kodlayanlar” girişimi kapsamında Mardin, Samsun, Gaziantep ve Adana’da kodlama sınıfları açtı.
Vodafone, e-atık idaresinin kıymetine dikkati çekmek amacıyla REC Türkiye iş birliğiyle bir rapor hazırladı. Içtimada, raporun bulguları da paylaşıldı.
“Atığın Ötesinde” isimli araştırma raporunda, yerkürede ve Türkiye’de e-atıkların mevcut durumu tahlil ediliyor, bu ortamda acil tahlil bekleyen problemlere işaret ediliyor.
Rapora nazaran, yerkürede en süratle artan atık tipi olarak e-atıkların yanlışsız yönetilmesi gitgide daha kıymetli hale geliyor.
Yerküre Ekonomik Forumu datalarına nazaran, e-atık ölçüsünün yılda yüzde 3-4’lük bir artış suratı ile 2021’de 52 milyon tona, 2050’de ise 120 milyon tona ulaşması bekleniyor.
Öte yandan, Avrupa Encümeni, Türkiye’deki yekun e-atık ölçüsünün 2024 yılına gelindiğinde 672 bin tona ulaşacağını iddia ediyor.
e-atıklar tutarlı sistemlerle geri dönüştürülürse yerküre çapında yılda 62,5 milyar doların üzerinde bir ekonomik fırsat yaratabilecek.
Atılan tüm elektronik eserlerin toplandığı ve sonrasında pahalı materyallerin yahut bileşenlerin yeni eserlere tekrar entegre edildiği bir sistem; ham husus, güç ve atık bertarafı muhtaçlığını azaltacak, ekonomik büyüme ve yeni iş fırsatları yaratacak.
Raporda başkaca, tüm yerkürenin sıkıntısı haline gelen e-atık idaresi konusunda odaklanılması gereken 7 ana başlığa işaret ediliyor.
Bu başlıklardan kritik olanlar “sınırlı kamuoyu bilinci, hayat döngüsü pratiklerindeki belirsizlikler, ehliyetsiz yekuna altyapısı olarak sıralanırken, başkaları ise kayıt dışı faaliyetler, piyasaya sürülen eser ve oluşan e-atık ölçülerinin tespitine ait belirsizlikler, hudutlu kamu kapasitesi ve mevzuat eksikliği, standart-altı ve ehliyetsiz sürece tesisi” olarak tabir ediliyor.
Kelam konusu 7 unsurun süratli formda tahlile kavuşturulması gerekiyor.
