Bu süreçte öğretmenler ve araştırmacılar da uzaktan çalışmak zorunda kaldı.
Üniversitenin işletme fakültesinde çalışan profesörler Jonathan Dingel ve Brent Neiman için bu süratli geçiş, Zoom üzerinden ders verme ve konut işleriyle araştırmayı dengeleme üzere hususları hızla öğrenmelerini gerektirdi.
Dingel internet üzerinden ders vermeye çok çabuk alışmasının kendisini şaşırttığını söylese de, diğer mesleklerdeki emekçiler onun kadar şanslı değildi.
Kriz aylar boyunca uzamaya devam ederken uzaktan çalışmaya uygun olmayan işleri yapanlar gelirlerini ve hatta işlerini kaybetme tehdidiyle karşı karşıya kaldı.
Bunun ekonomiler üzerinde de tesiri var:
Pandeminin bir ülkenin iktisadına uzun vadeli tesiri, oradaki işlerin ne kadarının meskenden yapılabildiğiyle alakalı olacak.
Bu mevzu üzerinde araştırma yürütmeye başlayan profesörler Dingel ve Neiman, 800 iş çeşidinin hangilerinin konuttan yapılabileceğini araştırdıktan sonra bu işkollarının hangilerinin ABD’de mevcut olduğunu inceledi ve ülkedeki işlerin yüzde 37’sinin konuttan çalışmaya müsait olduğunu buldu.
Araştırmanın ortaya koyduğu bir öbür bulgu ise meskenden çalışmaya en uygun işlerin büyük kentlerdeki yüksek maaşlı, beyaz yakalı işler olduğuydu.
Tarım ve hizmet bölümünde ise konuttan çalışmak çok daha sıkıntı.
Bu da pandeminin tesirinin büyük oranda eşitsiz olacağını, birtakım kesimler ve bölgeleri derinden etkilerken, başkalarına teğet geçebileceğini gösteriyor.
Dingel meskenden çalışabilmenin bu süreçte yalnızca işini kaybetmemenin ötesinde diğer yararlar da getirdiğini söylüyor.
Birtakım şirketlerin salgın sonrasında da konuttan çalışmaya devam edecek olması, pandemi bittikten sonra da eşitsizliğin artarak sürmesine yol açabilir.
Meskenden çalışma ihtilalinin sürdürülebilirliği şimdi bilinmese de uzmanlar bunun yeni olağana dönüşmesi durumunda eşitsizlikleri azaltmak için müdahaleler gerekebileceğini söylüyor.
Eşit olmayan fırsatlar
Dingel ve Neiman’ın çalışması, ABD Çalışma Bakanlığı’nın yaptığı iki ankete dayanıyor.
Binden fazla işte çalışan 25 bin bireye yapılan ankette, işlerinin hangi hareketler ve şartları gerektirdiği soruldu.
İki profesör, şartlar ve hareketler ortasında dışarda çalışmak, ağır makine kullanımı yahut halkla yüz yüze çalışmak üzere şartları içeren meslekleri konuttan çalışmaya uygun olman meslekler olarak sınıflandırdı.
Profesörler ofis yöneticileri yahut muhasebeciler üzere “bilgiye dayalı” işlerin meskenden çalışmaya çok daha kolay geçebildiğini, inşaat emekçileri ve hizmet bölümünde çalışanlar için ise durumun bu türlü olmadığını buldu.
Meskenden çalışabilme oranı hukuk işlerinde yüzde 97, finansta yüzde 88, ulaşımda yüzde 3, tarım/balıkçılık/ormancılıkta yüzde 1 çıktı.
Meskenden yapılabilen işlerin yüzde 37’si maaşı daha yüksek olan işlerdi. Bunlar toplam maaşların yüzde 46’sını oluşturuyordu.
San Fransisco ve Washington DC’deki işlerin yüzde 45’inden fazlası konuttan yapılabilirken, Las Vegas ve Florida’daki Fort Myers’da bu oran yüzde 30’un altına düşüyordu.
Büyüyen fark
Pandeminin uzun vadeli tek tesiri bu olmayabilir.
Dingel uzun vakittir meskenden çalışmayı deneme konusunda isteksiz olan çok sayıda şirketin bu süreçte meskenden çalışmak zorunda kaldığını ve geçişin beklenenden daha başarılı olduğunu söylüyor.
Denetleme şirketi PwC’nin Haziran ayında yaptığı bir araştırmaya nazaran ABD’deki ofis çalışanlarının yüzde 83’ü, pandeminin akabinde da haftada en az bir gün konuttan çalışmak istiyor.
Patronların de yüzde 53’ünün bu seçeneği sunması bekleniyor.
Google, Amazon ve Ford üzere memleketler arası şirketler meskenden çalışmaya devam ederken, Facebook, Fujitsu ve Siemens’in de ortalarında bulunduğu çok sayıda şirket konuttan çalışmayı kalıcı hale getirdiğini duyurdu.
Büyük şirketlerin CEO’larıyla yapılan bir anket, üçte ikisinin ofislerini küçültmeyi planladığını ortaya koydu.
Pinterest Ağustos ayında San Fransisco’daki 45 bin metrekarelik ofisinin kira kontratını iptal etmek için 90 milyon dolar (yaklaşık 666 milyon TL) ödedi.
Dingel bunun çalışanlar için de büyük avantajlar sunduğunu söylüyor: yolda vakit kaybetmemek, ulaşıma para harcamamak ve ulaşımı kolay yerlerde oturmak için yüksek paralar ödememek manasına geliyor.
Meskenden çalışanlar profesyonel misyonlarıyla ailevi misyonlarını daha rahat dengeleme imkanına da sahip.
Oxford Üniversitesi’nden ekonomist Juan Palomino ise temel sorunun, bu avantajların aslında ayrıcalıklı pozisyonda olan bölümler için mümkün olduğuna dikkat çekiyor.
Araştırmasının Avrupa’da uzaktan çalışmanın yüksek maaşlarla bağlı olduğunu, mevcut eşitsizliklerin uzaktan çalışmanın avantajlarına erişimdeki farklılıklarla artacağını söylüyor.
Bu avantajlar insanların muvaffakiyetini daha da artırarak ortadaki farkın uygunca büyüdüğü bir döngüye yol açabilir.
Ofislerin terk edilmesi kalabalık kent merkezlerine muhtaçlık duyan taksi şoförleri, restoran çalışanları, temizlikçiler üzere çeşitli meslek kümelerinin iş imkanını daha olumsuz etkileyebilir.
California Üniversitesi’nden Enrico Moretti’nin yaptığı bir araştırma Silikon Vadisi üzere merkezlerde nitelikli her çalışanın üç hizmet dalı işi yarattığını gösteriyor.
Dengeyi tekrar kurmak
Dingel uzaktan çalışma ihtilalinin tesirlerinin, kimilerinin iddia ettiği kadar dramatik olmayacağına inanmak için de nedenler olduğunu söylüyor.
Bunun teknolojik altyapısı 20 yıl evvel süratli internetin ortaya çıktığı periyotlardan beri mevcuttu. Ama gelişmiş ülkelerde bile bunu tam vakitli yapanların sayısı çok azdı.
“Kentlerden kitlesel bir çıkış görmedik” diyor.
Ekonomistler ortasındaki baskın görüş, sadece ofislerde mümkün olan spontane etkileşimlerin kıymetli bir yararı olduğu istikametinde.
Dingel’e nazaran emekçilerin konuttan çalışma düzenlemelerine dair memnuniyeti, şirketlerin iş süreçlerini nasıl yapılandırdıklarıyla bağlantılı.
Uzaktan çalışma ekseriyetle esnek çalışma saatleriyle el ele gidiyor. Bu da çalışanların farklı saatlerde çalışıp birbirine bağımlı olmadan projeleri yürütebilmesini gerektiriyor.
9’dan 5’e kadar sabit saatlerde çalışmanız gerekiyorsa uzaktan çalışmanın yararları azalıyor.
Dingel uzaktan çalışmaya geçen çok sayıda işin ofise geri dönmeyeceğini düşünüyor.
Bu yüzden uzaktan çalışabilenlerle ofise gitmek zorunda olanlar ortasında açılan farkı kapatmak için yaratıcı yaklaşımlar bulmak gerekeceğini söylüyor.
Hükümetin eşitsizliklerle başa çıkmasının standart yolu vergi sistemiyle tekrar dağıtım yapmak.
Dingel “Esnekliğe erişim yahut hayattan tatmin olmadaki eşitsizliği giderme konusunda mevcut vergi sistemlerinde kullanılabilecek bir araç yok” ikazında bulunuyor.
Palomino bir seçeneğin meskenden çalışamayanların sıkıntılarına odaklanmak olduğunu söylüyor. Bu sübvansiyonlu toplu taşıma, şirketlerin daha düzgün çocuk bakımı sunmasını sağlama üzere uygulamalarla denenebilir.
“Evden çalışanları vergilendirip parayı başkalarına dağıtmak yerine daha maksat odaklı, detaylı siyasetler üretilebilir” diyor.
Muhtemelen daha değerlisi ise bu insanların daha yüksek maaşlı, uzaktan yapılabilir işlere erişimini artırmak.
Dabla-Norris bunun için pek çok ülkenin yüksek süratli internet ve muteber elektrik çizgileri üzere büyük altyapı yatırımlarına gereksinim duyacağını, çocuk bakımının da bir başka kıymetli mevzu olduğunu söylüyor.
Pandemi okulları ve kreşleri kapattığından beri dayanak almadan konut ve aile misyonlarını profesyonel iş ile birlikte yürütmek zorlaştı, bilhassa de bu yükün büyük kısmını taşıyan bayanlar için.
Palomino araştırmasında bir kişinin uzaktan çalışmaya erişiminin olup olmamasını belirleyen en büyük faktörün yüksek eğitime erişim olduğunu ortaya koydu. Tıpkı faktör, maaş potansiyelini de belirliyor.
Bu da hükümetlerin yapabileceği en kıymetli yatırımın eğitim ve kurs yatırımı olduğuna işaret ediyor.
Palomino “Eğitim her vakit anahtar kıymete sahipti lakin gelecekte bu kıymetin daha da artacağını düşünüyorum” diyor.
