Global iktisatta dijital platformların ve hizmetlerin hissesi her geçen gün artarken, dünyada pek çok ülke vergi, güvenlik, özgürlük, içerik üzere mevzularda ilgili servis sağlayıcılarla uyuşmazlık yaşıyor. Ana hedefi kâr elde etmek olan şirketler ile ülke idareleri karşı karşıya gelebiliyor.
Milyonlarca kullanıcısı ve birtakım ülkelerin ulusal gelirini geçen piyasa bedelleri ile global ekonomik güç olan Google, Apple, Facebook, Netflix, Twitter üzere dünyanın en büyük BigTech şirketleri; milyonlarca kullanıcının online aktivitelerinden elde ettiği big veri ile toplumun davranış kalıplarını ve algısını yönlendirme kabiliyetine sahip olabiliyor.
Toplumsal medya siteleri birebir vakitte kullandıkları algoritmalar ile de kullanıcılar üzerinde tesirli olabiliyor. The Atlantic sitesinde yer alan habere nazaran Facebook’un 2012 yılında 700 bin Facebook kullanıcıların bir kısmına yalnızca olumlu bir kısmına yalnızca olumsuz gönderiler gösteriyor. Deney sonucuna nazaran, kullanıcıların olumlu gönderiler ile karşılaştıklarında birebir biçimde olumlu gönderiler paylaştığı; olumsuz gönderiler ile karşılaştıklarında ise tekrar birebir biçimde daha çok olumsuz gönderiler paylaştığı ortaya çıktı.
Türkiye’deki aboneliklerden 53 milyon dolar gelir
ABD merkezli online medya hizmetleri sağlayıcısı Netflix, son devirde içerikleri ile hem dünya da hem Türkiye’de gündem olmayı sürdürüyor. Netflix, toplumsal medya platformlarından farklı olarak üretimlerinin içeriklerinin lokal otoriteler tarafından denetlenmesi ve vergilendirmeyle ilgili problemlerle gündeme geliyor.
Netflix’in geçen yıl sonu prestijiyle Türkiye’de etkin 1,5 milyon abonesi bulunuyor. İngiltere merkezli Comparitech şirketinin derlediği datalara nazaran, Netflix’in en fazla fiyatlı abonesinin olduğu ülke sıralamasında Türkiye, 23 ülke ortasında 18. sırada bulunuyor. Listenin birinci üç sırasını 61 milyon aboneyle ABD, 15 milyonla Brezilya, 13 milyonla Birleşik Krallık oluşturuyor.
Comparitech’in varsayımı hesaplamasına nazaran Netflix, bu yılın birinci çeyreğinde Türkiye’deki aboneliklerden 53 milyon dolar, ikinci çeyrekte 56 milyon doların üzerine gelir elde etti.
Netflix’in 23 ülkedeki aboneleri üzerinden derlenen bilgiye nazaran, şirket yılın ikinci çeyreğinde kelam konusu ülkelerdeki abonelerinden 5,6 milyar dolar gelir sağladı.
Netflix’in gelirinin yüzde 52,7’si milletlerarası yayın hizmetlerinden
ABD’li tahlil şirketi Investopedia’nın datalarına nazaran Netflix’in gelirlerinin yüzde 53’ü memleketler arası yayın hizmetinden, yüzde 46’sı ABD içi yayın hizmetinden ve yüzde 1’i öbür kaynaklardan oluşuyor.
Netflix, geçen yıl 20,2 milyar dolar gelir sağlarken, abonelikleri de kapsayan milletlerarası yayın hizmeti gelirleri 10,6 milyar doları aştı.
Twitter’ın gelirlerinin yüzde 86,5’i reklamdan
Toplumsal ağ sitelerinin gelir kaynakları platformun yapısına nazaran şekilleniyor. Twitter, 2019’da toplam 3,5 milyar dolar gelir elde etti. Twitter’ın gelir kaynaklarının yüzde 86,5’ini reklam gelirleri, yüzde 13,5’ini ise bilgi lisansları ve başka ögeler oluşturdu.
Gelirlerinin 3 milyar dolara yakınını sponsor twitter ve hesaplar üzere çeşitli reklam servisleriyle elde eden platform, 0,5 milyar dolarını ise şirketlere ve geliştiricilere sağladığı gerçek vakitli data kullanımına yönelik abonelik satışını içeren data lisanslarından sağladı.
Twitter, yıllar içinde gelirlerini artırsa da platformdaki nefret telaffuzlarının ve düzmece hesaplar aracılığıyla çeşitli maksatlara yönelik yapılan teşebbüslerin önüne geçecek tesirli bir güvenlik sistemi geliştiremedi.
Platform belirli aralıklarla siyasi gayelere hizmet eden, birtakım ülkelerin hükümetleriyle alakalı olduğunu duyurduğu çok sayıda hesabı kapatsa da uzmanlar bu prosedürün tesirli bir tahlil yolu olmadığını savunuyor.
Facebook’un geliri 70 milyar doları aştı
ABD merkezli toplumsal medya devlerinden Facebook, geçen yıl 70,7 milyar dolar gelir sağlarken, gelirlerinin tamamına yakınını (yüzde 98,5) reklam servislerinden oluştu.
Toplumsal ağ sitesi Facebook’u, fotoğraf ve görüntü paylaşım uygulaması Instagram’ı, iletileşme uygulamaları Messenger ve WhatsApp’ı bünyesinde barındıran şirketin, bu platformlar üzerinden yaptığı reklam satışları ana gelir kaynağını oluşturuyor.
Şirket, yapay zeka, kripto para üzere alanlarda çok sayıda yatırım yapıyor. Şirketin kripto para teknolojisine yönelik geliştirdiği Libra isimli kripto para ünitesi, memleketler arası kuruluşlardan ve ülkelerden kontrole ve monopolleşmeye yönelik çekinceler sebebiyle tenkit almıştı.
Reklam servislerinin siyasi ve ticari olarak makûs maksatlı kullanımı sebebiyle sıklıkla gündeme gelen Facebook, 70,7 milyar dolarla toplumsal medya platformları ortasında en çok gelir elde eden şirket oldu.
Dünya nüfusunun yarısı toplumsal medya kullanıcısı
İngiltere merkezli We Are Social sitesinde yayımlanan “Digital 2020” raporu bilgilerine nazaran 7,8 milyara ulaşan dünya nüfusunun 5 milyar 190 milyonu taşınabilir telefon kullanıcısı, 4 milyar 540 milyonu internet kullanıcısı ve 3 milyar 800 milyonu etkin toplumsal medya kullanıcısı pozisyonunda bulunuyor.
Facebook, 2 milyar 449 milyonla aylık faal kullanıcı sayı bakımından birinci sırada yer alıyor. Facebook’u 2 milyar kullanıcıyla Youtube, 1,6 milyar kullanıcıyla WhatsApp, 1,3 milyar kullanıcıyla Facebook Messenger, 1,15 ile WeChat, 1 milyar kullanıcıyla Instagram ve 800 milyon kullanıcıyla TikTok takip ediyor.
Kullanıcılar günde ortalama 6 saat 43 dakikalarını internette geçirirken, bunun 2 saat 24 dakikasını toplumsal medya platformlarında harcıyor. Türkiye ise günlük 2 saat 51 dakika toplumsal medya kullanımı ve 7 saat 29 dakika internet kullanım ile dünya ortalamasının üzerinde yer alıyor.
Toplumsal medya siteleri birebir vakitten dünyanın en çok ziyaret edilen siteleri ortasında yer alıyor. Google ve Youtube birinci iki sırada yer alırken Facebook, Wikipedia, Netflix, Amazon üzere Türkiye’de de tanınan olan siteler birinci 20 içerisinde yer alıyor.
Rapor, Türkçe’nin internet ortamındaki yaygınlığını da gözler önüne seriyor. İngilizce, internette kullanılan en yaygın lisan olurken, Türkçe, Çince’nin iki basamak önünde 9. sırada yer alıyor. Türkiye 13 yaş ve üzeri toplumsal medya kullanıcı oranı yüzde 81’le dünyada 21. sırada bulunuyor.
Türkiye, işini geliştirmek için toplumsal medya araçlarını kullananlar sıralamasında ise yüzde 44’le dünyada 17. sırada bulunuyor.
Türkiye Twitter’da da dünya ortalamasının üzerinde
“Digital 2020” raporuna nazaran Facebook’un Türkiye’de 37 milyon kullanıcısı bulunuyor. Bu haliyle Türkiye dünyada 10. sırada yer alıyor. Facebook’un dünyada potansiyel olarak reklam gönderebilir halde olan yaklaşık 1 milyar 949 milyon kullanıcısı bulunuyor.
Türkçe ise Facebook’ta 57 milyon Türkçe konuşan kullanıcı ile 12. sırada yer alıyor. Facebook çatısı altında faaliyetlerine devam eden Instagram’ın ise Türkiye’de 38 milyon kullanıcısı bulunuyor. Bu haliyle Türkiye dünyada Instagram’ı en çok kullanılan 6. ülke pozisyonunda bulunurken, tepede 120 milyonluk kullanıcı ile ABD bulunuyor. Buna nazaran 13 yaş üzeri nüfusa oranlandığında Türkiye nüfusunun yüzde 57’sine potansiyel reklam gönderilebilir kullanıcı oranı ile dünyada 5. sırada yer alıyor.
Türkiye’de Twitter’da da dünya ortalamasının üzerinde yer alıyor. Dünyada Twitter kullanımında 59 milyon ile ABD dorukta yer alırken, Türkiye 11 milyon 800 bin ile 6. sırada bulunuyor.
Toplumsal medya reklamları süratle artıyor
Dijitalleşmenin baş döndürücü bir süratle büyümesi ve ve taşınabilir aygıt kullanımının artması, ticaretin ve reklamlar mecralarının da değişimini beraberinde getirdi.
Yapılan araştırmaya nazaran geçen yıl taşınabilir aygıtlarla bir eser alanların sayısı dünya nüfusunun yüzde 52’si oldu. Dünyanda şirketten tüketiciye (B2C) alanında e-ticaretin toplam bedeli 3,4 trilyon dolara ulaştı.
Dünyada yeni bir eseri arama motorlarıyla tanıdığını söyleyenler yüzde 35’le birinci sırada yer aldı. Televizyon reklamlarıyla tanıdığını söyleyenler yüzde 34 ile 2. sırada, tavsiye ile tanıdığını belirtenler 3. sırada ve toplumsal medya reklamları ile tanıdığını söyleyenler 4. sırada yer aldı.
Rapora nazaran dünyada 2019 yılında dijital reklamcılığı toplamda 334 milyar dolar harcanırken, bunun yaklaşık 90 milyar doları toplumsal medya platformları aracılığıyla yapıldı. 2018 ve 2019 yılları karşılaştırıldığında toplumsal medya yüzde 18 artışla reklam artışlarında en çok artış kaydeden mecra haline geldi. Özel platform bazında bakıldığında Google 103,7 milyar dolar, Facebook 67,4 milyar dolar Alibaba 29,2 milyar dolar ve Amazon 14 milyar dolar reklam hisseleri ile sıralanıyor.
“Sosyal medya siteleri, reklam verenlerden yüksek gelir elde ediyor”
İstanbul Medipol Üniversitesi İşletme ve Idare Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Serhat Yüksel, AA muhabirine hususa ait yaptığı değerlendirmede, toplumsal medya sitelerinin bilhassa son yıllarda insanların hayatlarının kıymetli bir modülü haline geldiğini söyledi.
İnsanların değerli bir kısmının vakitlerinin önemli bir kısmını bu sitelerde geçirdiğini tabir eden Yüksel, birtakım insanların yalnızca cümbüş maksatlı bu siteleri kullanırken, kimilerinin ise yeni haber almak ve şirketler/ürünler hakkında bilgi edinebilmek emeliyle tercih ettiğini belirtti.
Yüksel, kimi ülkelerde bankacılık süreçleri üzere kıymetli konuların da toplumsal medya siteleri üzerinden yapılabildiği, belirtilen bu durumun da bahsi geçen toplumsal medya sitelerinin popülerliğini daha da arttırdığını kaydetti.
Bu toplumsal medya sitelerinin kullanıcılardan hiçbir fiyat talep etmediğine işaret eden Yüksel, şöyle devam etti:
“Bu çerçevede akla gelen sorulardan biri de toplumsal medya sitelerinin gelir kaynaklarının neler olduğudur. Toplumsal medya sitelerinin en kıymetli gelir kaynağının reklam gelirleridir. Bu sitelerde birçok farklı firmanın logolarını ve kampanyalarını görebilmek mümkündür. Toplumsal medya siteleri, reklamlarını yayımladıkları bu şirketlerden fiyat tahsil etmektedirler.
Kullanıcılardan fiyat talep edilmemesi ve birçok değerli bilgiye süratli bir biçimde ulaşılabilmesinin sağlanabilmesi üzere birçok avantajlarından ötürü toplumsal medya siteleri çok sayıda beşere hitap etmektedir. Belirtilen bu durum da müşterilerin tüketicilerine ulaşabilmesi için çok değerli bir yoldur. Toplumsal medya siteleri sayesinde, şirketlerin isimlerini ve kampanyalarını çok yüksek sayıda beşere ulaştırabilmeleri kelam mevzusudur. Bu konu da toplumsal medya sitelerinin ilgili şirketlerden çok yüksek ölçülerde reklam fiyatı talep etmesine yol açmaktadır.”
Yüksel, aslında fiyatsız üzere görünen toplumsal medya sitelerinin, reklam veren şirketlerden çok yüksek gelir elde edebildiğini söyledi.
Şirketlerin de reklam konusunda bilhassa son devirlerde bu siteleri tercih etmesi sonucunda, toplumsal medya sitelerinin yüksek cirolara ulaştığını ve ülke ekonomileri için epey kıymetli hale geldiklerini belirten Yüksel, “Belirtilen bu konulardan ötürü, toplumsal medya şirketlerinin yakın gelecekte ülke ekonomilerinin istikrarı için daha güçlü bir role sahip olacağı varsayım edilmektedir.” tabirlerini kullandı.
