We Are Social’ın 2020 raporunda yer alan bilgilere nazaran, dünya üzerinde 3,8 milyar etkin toplumsal medya kullanıcısı var. Türkiye’deki kullanıcı sayısı ise 54 milyon. Evet, 83 milyonluk nüfusumuzun yarısından fazla. Üstelik kullanıcıların 1 günde internette geçirdiği ortalama müddet 8 saate yaklaşmış durumda. Pekala bu kadar kullanıcı, her gün saatlerce vakit geçirdiği toplumsal medya mecralarında ne yapıyor? Son periyotta bu sorunun tek bir yanıtı var: Linç ediyor!
Nereden çıktı bu linç kültürü?
Öncelikle toplumsal medya mecralarındaki tüm linç hareketlerini, sosyo-politik bir eksende ele almak, “ben ve öteki” kavramlarının toplumdaki yansımalarıyla pahalandırmak gerekiyor. Zira bu yalnızca son periyotta toplumsal medyada gördüğümüz örneklerden ibaret bir kavram değil. Ancak günümüzdeki versiyonunu, en uygun haliyle, bir temas ve fizikî yok etme kastı olmadan gerçekleşen toplumsal aksiyonlar olarak tanımlamak mümkün. Bu noktada aksiyonda bulunan kişinin, amaç aldığı öbür kişiyi öldürmek değil aşağılamak, küçük düşürmek ve karalamak istediğini söyleyebiliriz. Bu sembolik şiddet, aslında bir çeşit manipülasyon sürecinin de modülü. Temelde amaçlanan şey kendinden farklı olanı, farklı düşüneni, yani ‘ötekini’ cezalandırmak. Sebebi ise toplum içindeki farklı kümelerin, toplumsal manada bir baskınlık kurma güdüsüyle hareket etmesi, bir hiyerarşi içinde katmanlaşması ve küme büyüklüğü, yapısı dahil birçok etkenden ötürü baskın olmayı arzulaması… Hani derler ya “mahalle baskısı”, işte tam da ona misal bir çıkış noktası var bu linç kültürünün.
Linç kültürünün günümüzdeki “dijital” versiyonunda baskı kurmanın, ötekini aşağılamanın, güç gösterisi yapıp üstünlük sağlamanın dışında, toplumun çoğunluğunda onay görmüş fikirlerin, kararların körü körüne desteklenmesi de belirleyici oluyor. Günün sonunda baktığımızda herkes, her şey hakkında fikir sahibi, her bahiste kanaat başkanı, eksper, uzman olduğunu düşünüyor ve kesinlikle kendini bir topluluğa daha yakın hissediyor. Tabi bu da direkt ters bir görüşe komşu olma durumunu beraberinde getiriyor.
Anonimlik, nefret telaffuzlarını ve linç kültürünü besliyor mu?
Hem de nasıl beslemek! Artık bu yazıyı okuyanlardan rica ediyorum; çabucak toplumsal medya kısıtlamalarını savunduğumu düşünmeyin, o denli bir çizgide değilim lakin anonimliğin bu linç kültürünü beslediğini de söylemek durumundayım. Perdenin akabinde konuşmak her vakit daha kolay ve inançlı. Bunu ki inkar edebilir ki? Yapılması gereken, kısıtlamalar yerine kullanıcıların bilinçlenmesine yardımcı olmak, cezalarla göz korkutmak yerine toplumsal kutluplaşmaların önüne geçmek. Bu linç aksiyonlarının ruhsal bir baskı ortamında doğduğunu, bireylerin dışa vurum muhtaçlıklarını karşılamak için bu derece saldırganlaştığını, gerçek hayattaki sindirilmişliklerin sanal dünyada bir meydan okumaya dönüştüğünü unutmamak lazım.
Yarın, rastgele bir sebepten, haksız yere “linç edilen” tarafta olmayacağınızın garantisi yokken, körü körüne “linç eden” tarafta da olmayın. Daha doğrusu, her şeye taraf olmayın, olmak zorunda hissetmeyin. Yalnızca kendiniz olun. Toplumsal medyanın kendi kanunlarıyla, kendi cezasını kesen yargıçları ortasına katılmayın. Siz, biricik ve özelsiniz. Sürüye uymak, saldırganlaşmak, aynılaşmak zorunda değilsiniz. Hepimizin biraz sükunete muhtaçlığı var…
Şinasi Furkan AVCI
twitter.com/snsfrknvc
