Yeni yasal düzenlemelerle toplumsal medya platformlarının paylaşılan içeriklerden sorumlu tutulmaları, Türkiye’de temsilci bulundurmaları ve sakıncalı görülen içerikleri 24 saat içerisinde platformdan kaldırmaya zorlanmaları gerekecek.
Düzenleme taslağı hazırlanırken, Almanya’da 2017’den bu yana yürürlükte olan uygulamaların temel alındığı söz edilmişti. Pekala Almanya’daki durum ne?
Almanya neden toplumsal medya düzenlemesine gitti?
Almanya’nın toplumsal medya alanında düzenlemelere gitmesinin ardında, yükselen çok sağcı ve göçmen aykırısı hareket yatıyor.
Bilhassa son yıllarda, çok sağcı kümelerin toplumsal medya üzerinden palavra haberler yaymaları, mevt tehditlerinde bulunmaları, terör atakları öncesinde toplumsal medya üzerinden bildiriler vermeleri ve bu platformlar üzerinden örgütlenmeleri nedeniyle harekete geçen Merkel hükümeti, yeni düzenlemelerle bunları engellemeyi amaçlıyor.
Almanya modelinin ayrıntıları neler?
Merkel hükümeti birinci olarak 2017 yılında çıkardığı ve kısa ismi NetzDG olan maddeyle, Facebook, Twitter üzere toplumsal medya platformlarını kullanıcıların yayınladıkları içerik konusunda sorumlu hale getirdi.
“Sosyal Ağlarda Maddelerin Uygulanmasının İlerletilmesi Kanunu”, Batılı demokrasilerde, bu alandaki en kapsamlı birinci tüzel düzenlemelerden biri olarak görülüyor.
Yasa, toplumsal ağlarda nefret söylemi, geçersiz haberler, hakaretler, tehditler, insanları suça yahut şiddete teşvik eden yasadışı içeriklerle çabayı hedefliyor.
Kanunla birlikte, Almanya’dan erişilebilen tüm toplumsal ağlara, kullanıcıların bu üslup içerikleri şikayet edebilecekleri bir sistem kurmaları zaruriliği getirildi.
Şikayete mevzu olan içeriklerin kanunları ihlal edip etmediğini incelemekle yükümlü olan toplumsal ağların, ihlal tespit etmeleri durumunda bu içeriği 24 saat içinde silmeleri ya da erişime kapatmaları gerekiyor.
NetzDG uyarınca toplumsal medya platformlarının, duruşma kararı olması halinde, cürüm teşkil eden paylaşım yapan kişi hakkındaki bilgileri, şahsî hakları ihlal edilmiş olan şikayetçiye iletmelerinin de yolu açıldı.
Yasal düzenlemelere nazaran, Almanya’da en az 2 milyon kullanıcısı olan toplumsal medya platformlarının, kullanıcıların hukuka karşıt içerikler hakkındaki şikayetleriyle ilgili ne yaptıkları konusunda altı ayda bir Almanca rapor hazırlamaları, bunu internet sayfalarında yayımlamaları, Alman makamlarına da iletmeleri gerekiyor.
Almanya modelinde hangi cezalar var?
NetzDG yasasında, kullanıcıların taleplerini inceleyecek şikayet sistemi oluşturmayan, kabahat niteliği taşıyan içerikleri vaktinde silmeyen toplumsal ağlar için para cezaları öngörülüyor.
Ağır ve sistematik ihlallerde, şikayet düzeneği sorumlusuna 5 milyon euroya kadar, toplumsal medya platformuna da 50 milyon euroya kadar çıkabilen para cezaları uygulanabiliyor.
Yasanın toplumsal medya ağlarına getirdiği kıymetli bir diğer yükümlülük de, Alman makamları nezdinde temsil ile yetkilendirilmiş bir kişi ile tekrar Alman isimli kovuşturma makamlarının bilgi taleplerine karşılık verebilecek bir irtibat görevlisinin, Almanya’da görevlendirilmesi zaruriliği. Toplumsal medya platformlarının hukuken Almanya’da en az bir temsilciye sahip olmaları gerekiyor.
Yasa koyucu bunun “düzenlemelerin aktif biçimde uygulanması” için gerekli olduğuna vurgu yapıyor.
Bugüne kadar NetzDG yasasını ihlalden sadece Facebook’a para cezası verildi. Facebook, geçen yıl Temmuz ayında kesilen 2 milyon euro cezaya itiraz ettiği için yasal süreç devam ediyor.
Facebook’un 2018 yılının birinci yarısına ait raporunu değerlendirdikten sonra para cezası verme kararı alındığını açıklayan Alman makamları, NetzDG maddesine nazaran oluşturulması gereken şikayet sisteminin yetersiz bulunduğuna, raporlamanın da gereğince şeffaf olmadığına dikkat çekmişti.
Ayrıyeten Federal Adalet Bakanlığı’nın Haziran ayında Federal Meclis’e sunduğu bilgilere nazaran, NetzDG yasasını ihlal ettikleri gerekçesiyle bugüne kadar toplumsal medya platformları hakkında yaklaşık 1440 soruşturma açıldı, bunların 583’ü kapatılırken, birçok belge üzerinde soruşturmalar devam ediyor.
Almanya’daki toplumsal medya maddesine bu yıl hangi eklemeler yapıldı?
NetzDG maddesine karşın son üç yılda çok sağcıların toplumsal medyadaki ırkçı nefret telaffuzları ve mevt tehditlerinin önüne geçilememesi, Alman hükümetinin üzerindeki baskıyı artırdı.
Çok sağcıların geçen yıl Haziran ayında Merkel’ın sığınmacılara açık kapı siyasetini destekleyen Kassel Valisi Walter Lübcke’yı öldürmeleri, bu yıl Halle ve Hanau kentlerinde düzenlenen ırkçı akınları, hükümetin çok sağı bir numaralı tehdit olarak tanımlamasını beraberinde getirdi.
Nefret kabahatleriyle çaba emeliyle, toplumsal medya alanında da, daha kapsamlı yeni düzenlemelere gidildi.
Bu ay parlamentoda kabul edilen nefret hataları ve çok sağla gayret yasa paketi, NetzDG yasasında ve ceza kanununda kıymetli değişiklikler getiriyor.
Yalnızca toplumsal ağlar değil, görüntü paylaşım platformları da NetzDG yasası kapsamına dahil ediliyor.
Yeni düzenlemelere nazaran, toplumsal platformlar mevt tehdidi ve şiddete davet bahisli içerikleri yalnızca silmekle yükümlü olmayacak, ayrıyeten cürüm teşkil eden bu paylaşımları Federal Emniyet Teşkilatı’na (BKA) bildirilecek.
Halkı düşmanlığa ve şiddete teşvik eden, barışçıl kamu sistemini amaç alan, çocuk pornografisi içeren ya da terör örgütü propagandası niteliği taşıyan içerikler, emniyete bildirilmesi gerekenler toplumsal medya paylaşımları ortasında yer alıyor.
Şüphelilerin kimliklerinin süratli tespiti için IP adresleri ve ilişki noktası numaraları da güvenlik güçlerine iletilecek.
Cinayet ya da terör saldırısı planı üzere ağır hatalar kelam konusu olduğunda, hakimin onay vermesi kuralıyla, güvenlik üniteleri ilgili kullanıcıların şifrelerini de toplumsal platformlardan talep edilebilecek.
Ceza kanununda yapılan değişiklikle de katalog hataların kapsamı genişletildi. Bundan sonra fiziki şiddet ve cinsel hücum tehditleri de, vefat tehdidi üzere hata sayılacak, internet üzerinden bu tıp tehditlerde bulunan toplumsal medya kullanıcıları üç yıla kadar mahpus cezasına mahkum edilebilecek.
İnternet üzerinden hakaret kabahatinin işleyenlerin de iki yıla kadar mahpus ile cezalandırılması öngörülüyor.
Almanya’daki düzenlemelere getirilen tenkitler neler?
Almanya’nın son üç yılda toplumsal medya alanında getirdiği düzenlemelerin kimi tartışmalı kısımları, ortalarında İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) ve Hudut Tanımayan Gazeteciler Örgütü’nün de bulunduğu STK’lar tarafından eleştiriliyor.
Toplumsal platformlara getirilen para cezalarının zıt sonuçlar doğuracağı, ceza riskinden kaçınmak isteyen platformların şikayet edilen içerikleri gereğince incelemeden direkt silmeye yöneleceği, bunun da söz özgürlüğünü çok önemli olarak sonlandıracağı, bir manada sansüre yol açacağı en çok lisana getirilen tenkitler ortasında.
Hükümetin, bir içeriğin hukuka alışılmamış olup olmadığına ait değerlendirmeyi toplumsal medya platformlarına bırakması da kaygı yaratıyor.
Dijital hak savunucuları, bir içeriğin tabir özgürlüğü kapsamında olup olmadığını şirketlerin değil, yargının değerlendirmesi gerektiğini savunarak, hükümetin, yargının sorumluluk alanındaki vazifeleri bir manada “özelleştirdiğini” kaydediyorlar.
Bu ay kabul edilen düzenlemelerle, toplumsal medya platformlarına hata teşkil edebilecek paylaşımları emniyete bildirme yükümlülüğü getirilmesi de hem muhalefet partilerinin hem de insan hakları savunucularının kaygılarına yol açıyor.
Rastgele bir yargı kararı olmadan, yalnızca bir toplumsal medya şirketinin değerlendirmesine dayanan kuşku üzerine, kullanıcılarla ilgili detaylı bilgilerin güvenlik ünitelerine iletilmesinin sakıncalarına dikkat çekiliyor.
Hak savunucuları, Facebook ve Twitter üzere toplumsal ağların polise verecekleri kullanıcı bilgileri ile devletin elinde “şüpheliler data tabanı”, yani bir manada fişlenenler listesi olacağına işaret ediyorlar.
Merkel hükümeti düzenlemeleri nasıl savunuyor?
Alman hükümeti ise tüm bu tenkitlere karşı çıkardığı düzenlemelerle toplumsal medyada nefret kabahatleriyle çabayı güçlendirmek istediğini, bunu yaparken de demokratik özgürlüklerin korunması gayesinin gözetildiğini savunuyor.
Adalet Bakanı Christine Lambrecht, bu yasal düzenlemelerle “ırkçılar ve çok sağcılar tarafından tehdit edilen her bireyi müdafaayı hedeflediklerini” söylerken, bu adımlarla tıpkı vakitte artan nefret hataları ve şiddet hareketlerinin cezalandırılması konusunda yargının elinin güçlendirildiğini vurguladı.
Resmi internet sitesinde toplumsal medya düzenlemelerini savunan Merkel hükümeti de bireylerin tabir özgürlüğünü muhafazanın, devletin vazifesi olduğunun altını çizdi.
Hükümetin açıklamasında, “Her bireyin kendi kanısını, hiç bir tesir altında kalmadan, özgür bir halde ve açıklıkla söz edebilmesi, özgürlükçü demokratik bir anayasal nizamın temel taşlarından biridir. Devletin misyonu, elindeki tüm imkanlarla, bu özgürlüğü savunmaktır. Kabul edilen yasa paketiyle bu amaç doğrultusunda kararlılıkla ilerlenecektir” tabirleri kullanıldı.
