ABD’de yapılan FED anketine nazaran mart ayından bu yana devlette 38 milyondan ziyade insan işsizlik maaşı müracaatında bulundu. Global salgının ağır atlatıldığı ABD’de Lider Trump her konuşmasında Çin’i suçlamaya devam ederken, Çin Devlet Lideri Xi Jinping, mümkün global bir reaksiyon önünde memleketin eşi görülmemiş zorluklara karşı hazırlıklı olması gerektiğini belirtti. Öbür devletlerde de durum çok farklı değil. Birtakım devletlerde dijitalleşmeye süratli geçiş ve iktisattaki daralma istihdamı etkileyebilecek üzere görünüyor. Buna rağmen yerkürede ve memleketimizde pek çok şirket, çalışanlarını mağdur etmemek ismine tedbirler alıyor.
Şirketler dijitalleşme yolunda ilerlerken, pandemi periyodunda umum şirket idaresi konusunda görüşüne başvurduğum Garanti Bankası ve Demir Halk Bank Hollanda’nın Umumi Müdüriyetini yapmış, memleketler arası piyasalarda bilinen bir isim olan Merdan Araz, “Karşı zıdda kaldığımız durum, hiç kimsenin beklemediği velev iddia bile edemediği, savaşlar hariç insanoğlunun yaşadığı en trajik hikayelerden birisidir. Şirketlerin bu sorunlu günleri atlatabilmesi için verimliliği ön planda tutmaları gerekir.” dedi. Araz, yaşanmakta olan pandemi sürecinde dijitalleşen şirketler ve iktisat hakkında ise şunları söyledi, “Virüsün yayılma suratı ve insan hayatını tehdit etme mümkünlüğü kişileri meskenlerinde kalmaya zorladı. İnsanların günlük hayatlarındaki yeni nizam, eski alışkanlıklardan muayyen bir müddet vazgeçmelerine yol açtı. Bu durum direkt olarak global ticarete yansıdı. Birçok ortamda tüketim inanılmaz kademe azaldı. Sıradanlaşma başladığında ise tüketimde bir nebze artış görmemiz mümkündür lakin ilerleyen günlerde şahsen ben gerek yerkürede gerekse memleketimizde tüketim seviyelerinin düşük gideceğini düşünmekteyim. Bugün gelinen tüketim seviyesinin yaklaşık 14 ila 15 yıl öncesinin seviyelerine indiği var sayılmaktadır.”
Bu periyodu daha az zararla geçirmek mümkün
Araz, kelamlarına şöyle devam etti: “İnsanların harcamalarının azalması, şirketlerin küçülmesine neden olabileceğinden tüketim konusu çok kıymetli. Çünkü bu durum velev istemez işsizliği arttırabilir. Bütçelerini büyük maksatlar üzerine planlamış olan şirketler önemli bir kârlılık sorunu ile karşı karşı kalabilirler. Bunun neticesinde gerek günlük işleri çevirmek gerekse mevcut banka borçlarını çevirmekte önemli düşünceler yaşanabilir. Şirketlerin bu külfetli günleri atlatabilmesi için verimliliği ön planda tutmaları gerekiyor.”
Işçi idaresi, stok idaresi, fiyat siyaseti ve banka bağlarını düzgün yönetim edebilen şirketlerin bu periyodu daha az zararla geçirebileceğini lisana getiren Merdan Araz, “Kanımca kesin tedavi usulü yahut aşı bulunmadan, kişilerin eski alışkanlıklarına dönmelerini bekleyemeyiz. Toparlanma süreci başladığında birinci evvel petrol fiyatlarında yukarı tarafta bir hareket görüleceğini, daha sonra büyümenin başlayacağını varsaymaktayım. Bu vade zarfında belirli bölümler başkalarından daha çok hasar görebilir. Özellikle lüks tüketim, hava yolu taşımacılığı, turizm, besin kesiminin lokanta kısmı, hazır giysi, gayrimenkulün üst segmenti ve ticari kiralama, spor kesimlerinin sorunlu bir periyot geçireceğini düşünüyorum. Buna mukabil temel azık, konut dokuması, mesken aletleri, dijital eğitim, dijital parti üzere dalların büyüyeceğini öngörüyorum. Bu devirde banka müşteri bağlarının tekrar gözden geçirilmesi, bilhassa kredi geri ödemelerinde şirketleri çetine sokmayacak vadelerin belirlenmesi piyasaların ayakta kalması için belirleyici ögelerin başında gelecektir. Memleketimizde de işsizlik sigortasının yaygınlaşması, pahalılık, devalüasyon ve nema üçgeninin istikrarda olması durumunda bu sorunlu periyodun en az hasarla geçirileceğini düşünüyorum.” dedi.
Verimliliği artırmada dijitalleşmeden ne kadar ve nasıl faydalanılacağı ise her şirketin iş meydanına bağlı olarak değişiklik gösterebiliyor. Burada da kol odaları ve eksperlere, şirketleri hakikat yönlendirmede sorumluluklar düşüyor.
Serap TORUN
twitter.com/seraptorun73
