Uzmanlar, bayram periyotlarında dijital objelerle bağlantısı artan yaşlılar ile çocukların kendilerine gelen aramalara ve manzaralı içeriklere dikkat etmesi gerektiğini belirterek, tanımadıkları şahıslardan gelen bağlantının, tehdit ve şantajla dolandırıcılık faaliyetlerine taban hazırlayabileceğini söz etti.
Dijital Bağımlılıkla Çaba Derneği Genel Lideri Prof. Dr. Tuncay Dilci, yaptığı açıklamada, siber zorbalığın son yıllarda çok yaygınlaştığını söyledi.
Sanal zorbalığın, elektronik ortamda sanal kaynaklar üzerinden maksat şahsa yöneltilen, gerçekliği tartışılan, samimiyetsiz, gereğinden fazla içerik ve sunumla karşı tarafı meşgul ve rahatsız etme, tuzağa düşürme manalarının bulunduğunu belirten Dilci, “Tatilde ve yaz aylarında siber zorbalığın arttığını söyleyebiliriz. Bu hareket, olağan vakitlerde da çalışma esnasında da karşımıza çıkıyor. Bu bağlamda, internette şuurlu kullanıcı sayısının artırılması, dijital mecralar ve sanal ortamlar konusunda içerik tahlili yapılması, paylaşımları düzenleme, engelleme, biçimlendirme ve gibisi yetkinliklere sahip olunması gerekiyor.” değerlendirmesini yaptı.
Prof. Dr. Dilci, dijital mecralar üzerinden siber zorbalık ve mobbinge maruz kalınabildiğini, bayram ve tatil devirlerinin sanal mecra korsanlar aracılığıyla duygusal özelliklerinin suistimal edildiğini söyledi.
“En fazla risk kümesi yaşlılar ve çocuklar”
Duygusallığın olduğu her ortamda kusur hissesinin olduğunu lisana getiren Prof. Dr. Dilci, “Sanal mecraların dikkat tacirliğine dönüştürülmesi ve beraberinde birtakım dolandırıcılık faaliyetlerinin kurgulanması öteki olağan vakitlere nazaran tatillerde daha fazla görülüyor. Bu bahiste en fazla risk kümesi yaşlılar ve çocuklar. Birtakım bahis oyunlarının, kumar tertiplerinin, sanal bankacılık teması üzerinden dolandırıcılıkların bu sıralarda daha çok ağırlaştığını söyleyebiliriz. Örneğin Kurban Bayramı üzere dini hislerin ağır olduğu devirlerde fırsat tacirleri birtakım dernek isimlerini, logosunu, sanal görselleri kullanarak insanlarımızı dolandırılıyor.” diye konuştu.
Prof. Dr. Dilci, “duygu tacirlerinin” düzgün niyetle kurulan bağlantının sonlarına yanlışsız siber zorbalık için harekete geçebildiğini belirtti.
Bayramlaşma etkinliklerinde gönderilen görsel içeriklerin kimi bireylerce makûs hedefler için kullanıldığını lisana getiren Prof. Dr. Dilci, şöyle devam etti:
“Bu nedenle Kovid-19’u da dikkate alarak bayramlaşmaların sesli ve manzaralı, kısa süren aramalarla gerçekleştirmesinde yarar var. Bununla bir arada yaşlılarımızın tanımadıkları insanların aramalarına ve kendilerine gelen manzaralı içeriklerine dikkat etmeleri gerekir. Mümkünse tanımadığı bireylerin telefonuna bakmamaları değerli. Zira tanımadıkları şahıslarla irtibatta, olumsuz bir içerik paylaşımına maruz kalınma sonrasında bunun tehdit ve şantaja dönüştürülmesi, para sızdırma ve dolandırıcılık faaliyetlerine yer hazırlayabilir.”
Prof. Dr. Dilci, dijital objelerle sık temas kurulan bağlantının denetimli ve şuurlu ilerlemesi gerektiğini, bu çağda tek bir tuşla gerçekleştirilen sürecin sorumluluğunu taşımak gerektiğini belirtti.
Irtibatta kullanılan programın da siber zorbalığa ortam hazırlayan etkenlerden olduğunu kaydeden Prof. Dr. Dilci, “Siber zorbalar bilhassa bayram ve tatil üzere bu devirlerde fırsatları kolluyor diyebiliriz. Kullandığımız program yahut uygulama sayesinde aygıta erişim sağlayanlar, şahsî bilgilerimize basitçe ulaşabiliyor. Bilhassa 50 yaş üstü bireylerin yeterli niyeti kullanılarak baskı ve tehditle bir çıkar sağlanma yoluna gidiliyor. Ferdî hesaplara ulaşan dolandırıcılar bilhassa 50 yaş üstünü tercih ediyor.” dedi.
Prof. Dr. Dilci, sanal ortamda yapılan indirimli alışverişlerin, link paylaşımı ve kullanımı ve kargo sürecinin de başlı başına siber zorbalık konusu olduğunu vurguladı.
Siber güvenlik uzmanı Sedat Coşkun ise bayram devirlerinde ağırlaşan siber zorbalığın vatandaşları huzursuz ettiğini söyledi.
İnsanların pahaları ile dalga geçme, alaya alma, kötüleme, hor görme, çağ dışı duyuru etme, ötekileştirme üzere aksiyonların bayram devirlerinde tepeye ulaştığına dikkati çeken Coşkun, “Yapılan araştırmalara nazaran siber zorbalık hareketlerinin yüzde 40’ı cinsel, yüzde 20’si politik, yüzde 25’i şahsî, yüzde 15’i inanç ve fikir bahisli zorbalıklar oluyor.” dedi.
Coşkun, siber zorbalığa maruz kalan bireylerin kelam konusu yorum, ileti ve paylaşımları okuduktan sonra yükselecek olan öfkelerini denetim etmeyi öğrenmeleri gerektiğini söz etti.
Siber zorbaların gerçek hayatta farklı kimliklerde olduğunu aktaran Coşkun, şöyle devam etti:
“Mağdur olanlar; tedavi olmaya gereksinim duyan, dijital kimliğine sığınan, ruhsal sıkıntıları olan beşerlerle muhatap olduklarının farkındalığıyla hareket etmeliler. Onlara karşı ruhsal bir savunma sınırı oluşturmalılar. Siber zorbaya karşılık verirken makul yanıtlar verilmeli. Şayet onur ve kişiliğinize yahut hayatınıza dair bir hakaret ve tehdit varsa bununla ilgili ekran fotoğrafları ve görüntülerini kanıt olarak alıp türel olarak ilgili makamlara şikayet edilebilir. Şahıslar, siber zorbalık yaptığı tespit edilen bireyleri takipten çıkabilir, engelleyebilir ve toplumsal ağ sitesine husus ile ilgili şikayette bulunabilirler. Siber zorbalığa maruz kalan çocuklar ise çok dikkatli olunmalıdır. Ebeveynlerin çocuklarıyla uygun bir irtibat kurması gerekir. Çünkü çocuk siber zorbalık mağduru olduğunda aileleri yahut öğretmenleriyle konuşma konusunda çekimser haller sergileyebilir.”
Ebeveynlerin çocuklarını online tehlikelerden uzak tutmak için bilgisayara aile filtresi yüklemesi gerektiğini, yaşına uygun oyunlarla vakit geçirmesi için teşvik edebileceğini kaydeden Coşkun, “Anne ve babalar, internet kullanımı konusunda çocuklarına makul hudutlar getirmeli, muhakkak saatlerde ve sitelerde vakit geçirmelerini sağlamalıdır.” halinde konuştu.
