Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ) bünyesinde yaklaşık 20 yıl evvel kurulumuna başlanan, TÜBİTAK üzere birçok kuruluştan takviye alan İzmir Biyotıp ve Genom Merkezi (İBG), 2018’de Türkiye’nin birinci dört tematik araştırma merkezinden biri oldu.
Bir taraftan orjinal ilaç geliştirmek için çalışma yürüten İBG, başka yandan da firmaların geliştirdiği ilaç adaylarının klinik öncesi testlerden geçmesi için gerekli GLP (İyi Laboratuvar Uygulamaları) sertifikasını alarak klinik öncesi test hizmeti sunmaya başladı.
Bünyesinde Türkiye’de birinci kez GLP regülasyonlarına uyumlu İlaç Tahlil ve Denetim Laboratuvarını kuran İBG, Türkiye Akreditasyon Kurumundan geçen martta GLP sertifikasını almaya hak kazandı.
Merkezde ilaç geliştirme çalışmaları kapsamında Dr. Sibel Kalyoncu Uzunlar öncülüğünde, Prof. Dr. Mehmet İnan, Dr. Soner Gündemir ve Dr. Gülçin Çakan Akdoğan ve onların laboratuvar üyelerinin bulunduğu bir araştırma kümesi oluşturuldu. Bu kapsamda, protein bazlı yepyeni biyoteknolojik ilacını geliştirmek gayesiyle başlayan çalışmalar devam ediyor.
İBG araştırmacıları ve VSY Biyoteknoloji Idare Şurası Lideri Dr. Ercan Varlıbaş’ın insiyatifi ile kurulan bu bilimsel iştirakle, bir göz hastalığının tedavisi için ilaç geliştirilmesi hedefleniyor.
“Türkiye’nin birinci protein bazlı yepyeni ilacı olacak”
Dr. Sibel Kalyoncu Uzunlar, AA muhabirine, Türkiye’de, yurt dışında geliştirilen yepyeni ilaçların muadilinin muvaffakiyetle üretildiğini belirtti.
İBG’nin almaya hak kazandığı GLP sertifikası sayesinde, VSY Biyoteknoloji firmasıyla protein bazlı yepyeni ilaç geliştirmeyi hedeflediklerini belirten Uzunlar, şöyle dedi:
“Üzerine çalıştığımız ilaç Türkiye’nin birinci protein bazlı özgün ilacı olacak. Özgün ilaç geliştirmek uzun soluklu bir çalışma. Bu, araştırma kademesinden hastaya ulaşana kadar 10 ila 15 yıl ortasında bir süreyi kapsayabiliyor. Biz ilacın oluşması için gerekli tasarlama çalışmalarını İBG’de yürüteceğiz. Geliştirdiğimiz molekülün hedeflediğimiz göz hastalığını tedavi ettiğini hayvan modellerinde belirlememizin akabinde bunu sanayideki ortağımız firmaya aktaracağız.”
Protein temelli ilaçların, eczanelerde satılan küçük molekül ilaçlar üzere olmadığını anlatan Uzunlar, bu ilaçların bilhassa kanser ve bağışıklık sistemi hastalıklarının tedavisinde kullanılan karmaşık yapılı moleküller olduğunu anlattı.
Çalışmalarının çok kapsamlı olduğunu belirten Uzunlar, şöyle konuştu:
“Bakteri ve mayalarda bu proteini ürettireceğiz, akabinde saflaştırıp karakterize edeceğiz. Daha sonra zebra balığı deneylerinde bunların faydalı ve ziyanlı tesirlerine bakacağız. Tasarladığımız bir molekülün gerçek bir biyolojik organizmada nasıl tesir gösterdiğini zebra balığı testinde görebiliriz. Daha sonra İBG’nin sahip olduğu düzgün laboratuvar uygulaması sertifikası sayesinde çalışmaların klinik evreye geçmesine köprü olacağız. Klinik çalışmalar, ilacın hastalar üzerinde denenmesi manasına geliyor.”
Prof. Dr. Mehmet İnan da yepyeni ilaç çalışmalarına katkı sunmak hedefiyle 17 yıl sonra ABD’den Türkiye’ye döndüğünü söyledi.
İBG’nin çok değerli bir çalışmaya imza attığını vurgulayan İnan, “Türkiye’nin kıymetli bir hayali olan kendi ilacını yapma çalışmaları gerçeğe dönüşecek. Çalışmaların olumlu sonuçlanması durumunda Türk bilim insanlarının bir göz hastalığına karşı geliştirdiği ilaç tüm dünyada kullanılmaya başlanacak.” halinde konuştu.
Dr. Gülçin Çakan Akdoğan da geliştirilen ilaç moleküllerini, iki günlük zebra balığı larvalarına mikro enjeksiyon prosedürüyle verdiklerini, zebra balığı çalışmalarının çok kısa bir müddette sonuç verdiği için bu sistemi seçtiklerini bildirdi.
İBG Merkez Müdürü Prof. Dr. Mehmet Öztürk ise “Sağlıkta, ilaçta ve aşıda dışa bağımlıysanız, ulus olarak hayatınız inançta değildir. İBG’nin ulusal misyonu işte bu manada çok değerlidir. İlaç ve aşıda Türkiye’yi dışa bağımlılıktan kurtarmak. İBG olarak, VSY Biyoteknoloji firması için geliştirdiğimiz oftalmolojik bir yepyeni biyoteknolojik ilaçla ilgili Ar-Ge çalışmalarımız süratle ilerlemektedir.” sözlerini kullandı.
