Sıvı haldeki su hayat için kritik ehemmiyete sahip. Bu yüzden Güneş Sistemi’nde hayat izlerini arayan bilim insanları bu keşfi yakından takip ediyor.
Öte yandan göllerin son derece tuzlu olduğu varsayım ediliyor. Bu da orada bir ömür ihtimalini imkansız kılmasa da zorlaştırıyor.
Mars çok ince bir atmosfere sahip. Bu yüzden yüzeyde sıvı suyun bulunması neredeyse imkansız.
Ancak su, yeraltında sıvı halde var olabiliyor.
Son keşif, 2003’ten beri Kızıl Gezegen’in yörüngesinde dönen Avrupa Uzay Ajansı’nın Mars Express aracındaki radar enstrümanları sayesinde yapıldı.
2018’de araştırmacılar Mars’ın güney kutbundaki buzun 1,5 kilometre altında, 20 kilometre genişliğinde bir göl olabileceğine dair birinci bulguları elde etmişti.
2012-15 yılları ortasındaki 29 radar verisini inceleyerek yapılan o açıklamanın akabinde tıpkı grup bu sefer de 2010-19 ortasındaki 134 radar verisini karşılaştırdı ve dört gölün varlığından emin oldu.
Araştırma grubunda yer alan Roma Tre Üniversitesi’nden Elena Pettinelli, “2018’de şüphelendiğimiz gölün konumu ve büyüklüğünü onaylamanın yanı sıra üç yeni su kütlesi daha fark ettik” dedi ve ekledi:
“Ana gölün etrafında daha küçük su kütleleri de var ama bunlar birbiriyle irtibatlı mı bilmiyoruz.”
Bu keşif, bilim insanlarının Antarktika, Kanada ve Grönland üzere bölgelerde buzulların altındaki gölleri keşfetmek için kullanılan bir inceleme tekniğini Mars’ta kullanmaya karar vermesiyle yapıldı.
Roma Tre Üniversitesi’nden araştırmaya katılan bir öbür bilim insanı olan Sebastian Lauro, “Elimizdeki bilgilerle en çok örtüşen yorum, grafikteki bu bölgelerde göl olduğu yorumu” dedi.
Mars’ın güney kutbunda o derinlikte sıvı suya imkan sağlayacak bir sıcaklık yok.
Araştırmacılar bu yüzden suyun tuz oranının çok yüksek olduğunu ve bu sayede donmadan kalabildiğini kestirim ediyor.
Yemeklerde kullandığımızdan farklı yapıda olan kimyasal tuzlar suyun donma sıcaklığını düşürebiliyor.
Dünya üzerinde yapılan deneylerde magnezyum ve kalsiyum perklorat (klorine bağlı dört oksijen atomundan oluşan bir kimyasal bileşik) tuzları içeren suların -123 santigrat derecede bile donmadan, sıvı olarak kalabileceği tespit edilmişti.
Araştırmada yer alan Avustralya’daki Güney Queensland Üniversitesi’nden Graziella Caprarelli, “Bu deneyler gösteriyor ki tuzlu sular, Mars’ın kutuplarındaki üzere saf suyun donma ısısının çok daha altındaki düşük sıcaklıklarda bile jeolojik olarak uzun sayılabilecek vakit dilimlerinde varlığını sürdürebiliyor” dedi ve ekledi:
“Bu yüzden Mars’taki buz altı su kütlelerinde tuz oranının yüksek olduğunu kestirim ediyoruz.”
Mars’taki bu göllerde hayat olup olmadığı suların ne kadar tuzlu olduğuna bağlı.
Dünya’da sırf halofiller denen birtakım spesifik mikrop cinsleri en tuzlu sularda yaşayabiliyor.
Araştırma grubunun başında bulunan Roberto Orosei, bulgularla ilgi yaptığı açıklamada şu tabirleri kullandı:
“Buzun altında tek bir gölün varlığı oradaki bir volkan üzere sıra dışı şartlara bağlanabilirdi.
“Fakat biz orada bir göller sistemi keşfettik. Bu da, bu göllerin oluşumunun kolay ve sıradan bir hadise olduğu, muhtemelen Mars tarihinin büyük bir kısmında orada olduğunu ima ediyor.
“Bu nedenle Mars’ın daha ağır bir atmosfere, yüzeyinde sıvıya ve daha ılıman bir iklime sahip olduğu, Dünya’ya benzediği devirden kalma hayat formlarının izlerini taşıyabilir.”
