Şu anda Dünya üzerinde büyük problemlere ve önemli sayıda ölümlere yol açan Koronavirüs’ün bir laboratuvarda üretildiğini sav eden yeni bir evrak, bir anda gündeme bomba üzere düşmüştü ve internette süratle yayıldı. Ancak virologlar tarafından söylenene nazaran bu doküman, kanıtlanmamış ve çürütülmüş teorileri kullanıyor. Dahası, kaynak olarak iki tertip, şu anda bağışçıları milyonlarca dolarla dolandırma sebebiyle dava açılmış olan eski Trump danışmanı Steve Bannon tarafından kurulmuş durumda. Lakin bu durum, evrakın 400.000’den fazla defa indirilmesini ve muhtemelen pek çok kişiyi inandırmasını engellemiş değil.
14 Eylül tarihinde dört müellif, “Unusual Features of the SARS-CoV-2 Genome Suggesting Sophisticated Laboratory Modification Rather Than Natural Evolution and Delineation of Its Probable Synthetic Route” (SARS-CoV-2 Genomunun Doğal Bir Evrim Yerine Karmaşık Laboratuvar Değişikliğini Öneren Sıra Dışı Özellikleri ve Olası Sentetik Rotasının Çizimi) başlıklı bir belgeyi bilimsel makaleler için açık erişimli bir depo olan Zenodo.org‘a yüklediler. Bu evrak içerisinde Covid-19’a sebep olan SARS-CoV-2 virüsünün bir biyosilah olarak üretimini gösteren özellikleri olduğu tez ediliyordu.
Bu doküman için başlangıçta hakem denetimli olduğu söylense de, görünüşe nazaran bu yanlışsız değil.
Zenodo, bilim insanlarının data setlerini ve yazılımlarını paylaşmaları için değerli bir fonksiyona sahip. Baskı öncesi yazıları – yani şimdi inceleme sürecinde olan makaleleri – depolamak için de kullanılıyor. Covid-19 salgını sırasında olduğu üzere bilim süratli bir formda ilerlediği vakitlerde bu durum araştırmacıların, aylar süren inceleme sürecinin tamamlanmasını beklemeden birbirlerinin çalışmalarını okumalarını ve bunun üzerine ekleme yapmalarını sağlıyor.
Ne yazık ki bu da neredeyse hiçbir temeli olmayan birtakım “çalışmalara” bilimsel bir manzara katabiliyor.
Biyolojik bir silah yüzünden hepimizin tehdit altında olduğu, haber başlıkları için de hayli alımlı bir konu. Bu yüzden de kimi medya kaynaklarının bu savları eleştirel bir bakış açısı olmadan, güya kanıtlanmış üzere öne çıkartması şaşırtan değil.
Belgeyi okuyan bilim insanları, bu dokümanın ne yeni laboratuvar araştırmalarını, ne de başkalarının doğrulanmış çalışmalarını kullandığını görerek şaşırdılar. Bunun yerine evrak, Zenodo üzere sitelerde yayınlanmış fakat bilimsel incelemeler ile çürütülmüş daha evvelki savları temel alan dayanaksız bir kestirimden öteye geçmiyordu. Evrak, bu durumu savunmak için “virüsün bir araştırma laboratuvarından gelmiş olabileceği alternatif teorisi… hakemli mecmualarda sıkı bir halde sansürleniyor” cümlesini kullanıyor ve bilim insanlarının bir fikrin neden işe yaramadığını yahut gerçek olmadığını göstermeleri sansür olarak nitelendiriliyor.
Alandaki uzamanlar ise, evraktan hiç etkilenmemiş üzere gözüküyor. Bath Üniversitesi’nden Dr. Andrew Preston, Tech Times ile yaptığı görüşmede “bu baskı-öncesi rapor şu andaki biçiminde hiçbir inanılırlığa sahip olamaz” derken, öbür pek çok uzman da çeşitli sıkıntıları belirtmek için toplumsal medyayı kullandılar.
Örneğin Biyolog ve müellif Dr. Carl Bergstrom‘un dikkatini, dokümanın müelliflerinin bağlı olduklarını söyledikleri enstitüler “The Rule of Law Society” ve “The Rule of Law Foundation” (“Hukuk Esası Topluluğu” ve “Hukuk Düsturu Vakfı”) çekmiş. Bu kuruluşların ikisi de daha evvel bilimsel bir araştırma yayınlamış değil. Bergstrom, yaptığı incelemenin akabinde bu ikilinin Steve Bannon ve sürgün Çin iş adamı Guo Wengui tarafından Çin Hükumetinin berbata kullanmalarına karşı kurulduğunu fark etmiş.
Çin Hükumetinin kendisine karşı tahminen de yüzlerce kuruluşun oluşmasına sebep olacak kadar “tartışmalı” kararları ve davranışları olduğu kesin. Ancak bu kuruluşlar açık bir halde bilimsel değil, politik kuruluşlar.
Velhasıl bu evrak, şu andaki hali ile sadece medyanın (ve komplo teorisyenlerinin) ilgisini çeken ve bilim dünyası dışındaki insanların başını karıştırmaktan öte gitmeyen bir yazı olarak kalıyor. Bilim insanlarının ortak görüşüne nazaran virüsün bilhassa üretildiğine dair güzel bir delil bulunmazken, bunun aksini öneren pek çok açk delil bulunuyor.
