Pandemi süreci ile birlikte “sanayide millileşme” ve “dijital dönüşüm” kavramlarının yeterlice ehemmiyet kazandığını tabir eden Kaan, “Bizler öncelikle salgın sürecinin endüstride millileşmenin kıymetini bir defa daha gösterdiğine inanıyoruz. Yalnızca hizmetler bölümüne dayanan iktisatların doğal olarak bu süreçte çok daha ağır hasar aldığını, ülkemizin ise mevcut sanayi kapasitesiyle öteki ülkelerden olumlu bir biçimde ayrıştığını görüyoruz. Bu kapsamda, esnek üretim kapasitemiz ve büyük piyasalara yakınlığımız sayesinde etraf ülkelerle kıyaslandığında Türkiye’nin büyük bir üretim üssü olmaya aday olduğunu tabir edebiliriz.” halinde konuştu.
“Hem müspet hem de negatif manada ayrışan dallar olacak”
Abdurrahman Kaan, pandemi sürecinde hem müspet hem de maalesef negatif manada ayrışan dallar olacağını belirterek, şunları kaydetti:
“İlk bakışta; tıbbi materyal ve hizmetler, besin üretimi ve perakende, bilgi ve bağlantı teknolojileri ve e-ticaret dalı için büyük avantaj sağlama potansiyeli olduğunu söyleyebiliriz. Salgın sürecinden en olumsuz etkilenecek bölümlerin ise turizm ve konaklama, her türlü hava-deniz-kara nakliyeciliği, fuarcılık, cümbüş, otomotiv ve inşaat bölümleri olacağını iddia edebiliriz. Fakat bundan sonraki süreçte dal ayrımı olmaksızın bütün işletmelerin sanal çalışma ve bağlantısı destekleyen araçlara verdikleri ehemmiyet ve yatırımlar da süratli bir halde artış kaydedecektir. Çünkü salgın sürecinin global seviyede istihdam piyasalarını derinden etkileyeceği, neredeyse bütün ülkelerde işsizlik oranının önemli bir sıçrama yapacağı varsayım edilmektedir. Global iktisadın yakın geleceğine yönelik ortaya konulan projeksiyonlar, birçok ülke için yüzde 20’lere varan işsizlik oranının kelam konusu olacağına işaret etmektedir.”
“Dijitalleşme süreci, birçok avantajı da beraberinde getirecektir”
MÜSİAD Genel Lideri Kaan, iş gücünde sürekliliğin sağlanması ismine dijitalleşmeye olan ilginin artacağını vurgulayarak, “Dijitalleşme süreci, düzgün değerlendirildiği takdirde birçok avantajı da beraberinde getirecektir. Özellikle KOBİ’lerimizin dijitalleşmeye yönelik ilgi ve iştahlarının artması durumunda üretimde önemli bir verimlilik artışı sağlanacaktır. Tekrar bu kapsamda, çok karlı ve yüksek hacimli bir iş kolu olan e-ihracat da değerli bir potansiyel barındırmaktadır. Bu nedenle dinamik nüfusumuz ve iş yapabilme marifetlerimiz sayesinde bu dönüşümün gereklerini hakikat okuyarak hareket etmemiz elzemdir.” tabirlerini kullandı.
Bu anlayış doğrultusunda, dijitalleşme atılımına dayanak olmak ismine MÜSİAD bünyesinde Dijital Dönüşüm ile KOBİ Geliştirme ve Markalaşma Komiteleri oluşturduklarını aktaran Kaan, “İç piyasada gerçek dal ve tüketicilerimiz için sunulan ve sunulacak olan ek dayanaklar, dış piyasada ise oluşacak beklenen fırsat ortamlarının güzel kıymetlendirilmesi sonucu ülke olarak pandemi sürecini en az hasarla kapatacağımıza inanıyoruz. Bu vesile ile MÜSİAD ile AGS Küresel Araştırma iş birliğinde hazırlanan Dijital Dönüşümün İş Süreçlerine Tesiri araştırmamızın, geleceğe ışık tutmasını ve tüm bölümler tarafından istifade edilmesini temenni ediyorum.” diye konuştu.
“Firmaların yüzde 70,8’i iş süreçlerini etkileyecek bir dijital dönüşüm dalgası bekliyor”
MÜSİAD KOBİ Geliştirme & Markalaşma Komite Lideri ve AGS Küresel Kurucu Ortağı Abdülkadir Sıcakyüz de rapora ait şu değerlendirmelerde bulundu:
“MÜSİAD ve AGS Küresel iş birliğinde hazırlamış olduğumuz bu rapor kapsamında, 25 farklı daldan 340 iş dünyası temsilcisinin iştiraki ile geniş iştirakli bir araştırma gerçekleştirdik. Rapora nazaran, firmaların yüzde 70,8’i yakın vakitte iş süreçlerini etkileyecek bir dijital dönüşüm dalgası bekliyor. Kovid-19 süreci ile birlikte çabucak hemen tüm kesimlerde süratli bir dijital dönüşüm beklentisi oluştuğunu ve bu bahiste hazırlıklara başlandığını görmekteyiz. Araştırmaya katılan iş dünyası temsilcilerinin yüzde 91,9’luk çok büyük bir kısmı, kısa ve orta vadede dijital altyapı süreçlerini tamamlayacaklarını belirtti. Araştırmaya katılan firmaların yüzde 57,4’ü yapay zekanın hayatımıza girmesini olumlu ve kolaylaştırıcı bir öge olarak görürken, yüzde 41,8’i kolaylaştırıcı olacağını lakin tasa duyduğunu tabir etmektedir. Araştırmaya katılan firmaların yüzde 42,4’ü bütçe yetersizliğinin dijital dönüşüm süreçlerini yavaşlatan birinci öge olduğunu belirtmektedir. İnsan kaynağı yetersizliği (yüzde 40), hangi teknolojilere muhtaçlık duyulduğunun bilinmemesi (yüzde 23,8) ve muhakkak bir stratejik yol haritasının olmaması (yüzde 23,8) öbür değerli başlıklar olarak karşımıza çıkıyor.”
“10 yıl içinde rezerv para ünitesi kripto paralar olacak”
Abdülkadir Sıcakyüz, araştırmada kripto paralarla ilgili öne çıkan başlıklara değinirken, “Araştırmaya katılan firma temsilcilerinin yüzde 46,9’u önümüzdeki 10 yıl içerisinde dünyada rezerv para ünitesinin kripto paralar olacağını belirtiyor. Altını rezerv para olarak görenlerin oranı ise yüzde 33,9’dur.” dedi.
Sıcakyüz, rapor ile daha güçlü bir ekonomik model için dijitalleşmenin özendirilmesi, gerekli takviye ve teşvik sistemlerinin yine ele alınması, eğitimin tüm kademelerinde dijital yetkinliklerin artırılmasına dayalı bir perspektif ile hareket edilmesi, yerli-milli üretim ve hizmetleri güçlendirecek dijital altyapılara daha fazla dayanak verilmesi gerektiğinin ortaya çıktığını kaydetti.
“Bu teknolojilerde kelam sahibi olacak ülkeler, 100 yılın yeni başkanları olacak”
MÜSİAD Dijital Dönüşüm Komitesi Lideri ve Teknopalas AŞ Kurucu Idare Konseyi Üyesi Fahrettin Oylum ise yapay zeka, 5G ve objelerin interneti üzere teknolojilerin temel olarak tüm dallarda oluşturduğu dönüştürücü tesir çarpanının, iş dünyası için risk ve fırsatlar ortaya çıkardığını söyledi.
Oylum, devamla şunları kaydetti:
“Geleneksel iktisatta faaliyet gösteren aktörlerin günümüzdeki en büyük telaşlarından biri, ortaya çıkacak yenilikçi bir eser ile ortaya çıkan bir girişimciye karşı, yıllarca verdikleri gayret sonucu elde ettikleri kazanımlarını kaybetmek. Perakende, medya, eğitim üzere dallarda bu etkiyi net bir halde gören iş dünyası, dijital dönüşümün dışında kalmadan bu trene binmenin usulleri üzerine düşünüyor.
Yalnızca yapay zeka iktisadının 2030 yılına kadar oluşturacağı iktisadın boyutunun 15,7 trilyon dolar olacağı öngörülüyor. 3 trilyon dolarlık bir blokzincir ekonomik büyüklüğü, 500 milyar dolarlık bir objelerin interneti teknolojileri büyüklüğü ve öteki dönüştürücü teknolojileri ele aldığımızda bu sayı 20 trilyon dolarlık bir sayının üzerine çıkıyor. 133 trilyon dolarlık bugünkü dünya iktisadının büyüklüğüne baktığımızda, bu teknolojilerde kelam sahibi olacak ülkelerin önümüzdeki 100 yılın yeni dünya önderleri olacağını varsayabiliriz. 5G teknolojisi ile elde edilecek data bağlantı suratı ve hayatın her alanında yer edinecek olan objelerin interneti aygıtlarından elde edilecek dataların büyüklüğü yapay zeka şirketlerini beslerken, tüm bu teknolojiler üzerine bölüm dinamiklerini derinden sarsacak yeni şirketler, klâsik iktisatta çaba etme konusunda taviz vermeyen şirketlere pek fazla talih tanımayacak ya da bu değişimi şahsen kullanıcılar yapmış olacak. Günümüzde var olan birçok bölümde liderlik, önümüzdeki devirlerde yapay zeka teknolojisini o kesimde en âlâ biçimde kullanan şirketlere devredilecek. Burada asıl dikkat edilmesi gereken nokta ise bu yıkıcı etkiyi oluşturan şirketlerin klasik iktisat modelini tercih eden şirketlerden değil, tersine o kesim ile ilgili dönüştürücü fikirlere sahip start-uplardan karşımıza çıkacağı gerçeğidir.”
“Hizmet, sıhhat ve lojistik, yapay zekadan en çok etkilenecek sektörler”
Yapay zekanın etkileyeceği dallara işaret eden Oylum, hizmet, sıhhat ve lojistik üzere kesimlerin bu dönüşüm sürecinden en süratli etkilenecek bölümler olduğunu söyleyebileceklerini tabir etti.
Oylum, “Rapordan elde edilen dataları incelediğimizde de bu dal temsilcilerinin işlerini daha az insan gücü ile, yani dijital iş gücü ile yönetebilecekleri tespitini görüyoruz. Fakat bu durum, öbür bölümlerin bu dönüşüm sürecinden etkilenmeyeceği manasına gelmiyor. Dijital dönüşümün en kıymetli aktörleri; mikro işlemcilerin suratları ve suratlarında elde edilen üssel artış… Bu durum, dönüşümün tesir sürecine de hakikat orantılı olarak tesir ediyor. Bu kadar süratli gerçekleşen bir dönüşüm sürecinde tüm bölümlerin, mevcut durumlarını gözden geçirerek acilen dijital dönüşüm süreçlerini belirlemelerinde yarar olacağını düşünüyoruz. Tıpkı biçimde, ilgili kesim temsilcilerinin faaliyet gösterdikleri STK’lar, meslek odaları, ticaret ve sanayi odalarının da üyelerine bu hususta takviye olacak yeni sistemler oluşturmaları, bu dönüşüm sürecinin daha az hasarla atlatılmasına katkı sağlayacaktır.” diye konuştu.
Türkiye’de dijitalleşme bağlamında yapılan çalışmalara değinen Oylum, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Dijital dönüşüm, bir süreç olarak tüm dünyada ele alınıyor. Dönüşüm süreci başladığı günden bu yana güya hiç bitmeyecekmiş üzere daha da hızlanarak ve kendini yenileyerek devam eden bir süreç. Türkiye de bu dönüşümün sürekliliğinin farkında. Devletimiz, yeni Cumhurbaşkanlığı sisteminde Dijital Dönüşüm Ofisi’ni kurarak bu hususa vermiş olduğu kıymeti ve hususun ne kadar kritik olduğunu göstermiş oldu.
Raporumuzdaki datalarda, iştirakçilerin yüzde 70’e yakınının dijital dönüşüm süreçlerinde en azından birinci adımı attıklarını görüyoruz. Lakin bunu ileriye götürecek ve sürdürülebilir bir dönüşüm haline getirecek bir yapıya oturtmak için gereksinim duydukları yol haritasının oluşturulmasında dayanağa gereksinimleri olduğunu görüyoruz. Bilhassa KOSGEB üzere kurumların bu süreçte dayanak sistemlerini bu yeni periyoda nazaran şekillendirmeleri işletmelerin dönüşüm sürecine önemli bir katkı sağlayacaktır. Birebir halde TOBB, bünyesinde oluşturulacak bir bütçe ile üyelerinin bu dijital dönüşüm süreçlerini yönetmelerine katkı sağlayabilir.”
“Robotları ‘metal yakalılar’, yapay zekayı ise ‘sanal yakalılar’ olarak nitelendirebiliriz”
Fahrettin Oylum, yapay zeka çağında iş dünyasındaki tanımlamaların da değişeceğine işaret ederek, “Öncelikle yapay zekayı da bir robot olarak görmemiz gerektiğini belirtmek isterim. Günümüzde nasıl çalışanlar mavi ve beyaz yakalı olarak sınıflandırılmışsa yeni iş gücü kaynakları olarak görebileceğimiz robotları ‘metal yakalılar’, yapay zekayı ise ‘sanal yakalılar’ olarak nitelendirebiliriz. Bu iki yeni sınıfın toplum üzerinde sosyolojik olarak bir dönüşümü de tetikleyeceği aşikar. Bunun şuuru ile Japonya’da başlatılan Toplum 5.0 kavramının önemli bir formda ülkemizde de gündeme alınması gerektiğini düşünüyoruz.” dedi.
Dünyada yapay zeka alanında en fazla yatırımı olan ülkenin, ucuz insan gücüne dayalı iktisat modeli ile büyüyen Çin olmasının bir tezat olarak görülebileceğini lakin bu süreçte aktif rol almaması durumunda yaşayacağı toplumsal tesirlerin farkında olan Çin’in, bu büyük yapay zeka iktisadından aslan hissesini alarak zenginliği ülkesinde tutmayı amaçladığını kaydeden Oylum, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türkiye’deki iş dünyası olarak bu dönüşüm sürecine dahil olmak için karşımıza çıkan en aktif 2 yoldan birincisi, kesimimiz ile alakalı eserler geliştiren bilişim şirketleri ile ‘as a service’ iktisadı üzerine bölümümüze yönelik olarak yeni iş modelleri geliştirmek olmalıdır. İkinci alternatif model olarak ise tekrar bölümümüze yönelik eserler geliştiren girişimcilere sermayemiz, bilgi birikimimiz ve ilişkilerimiz ile ortak olmaktır. Bu biçimde hayata geçireceğimiz start-up yatırımcılığı modeli ile hem mevcut işletmelerimizin dijital dönüşüm süreçlerine start-upların hızlandırıcı tesirini dahil etmiş olacağız hem de yatırım yapmış olduğumuz teşebbüsün büyümesi durumunda bölümde yine düzgün bir konum elde edebilme bahtımızı arttırmış olacağız.
Türkiye olarak yeni periyotta ithalata dayalı bir ekonomik büyüme modeli yerine imalat ve inovasyona dayalı bir büyüme modeli ile hareket ediyor olacağımızı görüyoruz. Devletin en ehil isimlerinin çizdiği bu model içerisinde büyümek isteyen işletmelerimizin inovasyon ve üretim odaklı bir dijital dönüşüm planı yaparak işletmelerini dönüştürmesi, işletmelerinin geleceği için bugün atacakları en kıymetli adım olacaktır.”
