Yeni düzenlemelerle toplumsal medya şirketlerinin Türkiye’de ofis açması ve vergiye tabi olması gerekecek, sakıncalı bulunan içeriklerin kaldırılmaması durumunda platformlara ceza kesilebilecek.
Bahisle ilgili yapılan tartışmalarda dünyanın farklı yerlerinde emsal düzenlemeler olduğunun altı çiziliyor.
Kimi ülkeler, kendi kanunlarına terslik taşıyan içerik ve paylaşımların kaldırılmasından toplumsal medya platformlarını sorumlu tutan ve gerekli adımların atılmaması halinde de şirketlere cezai yaptırım öngören düzenlemelere sahip.
Daha sıkı denetimlerin olduğu ülkelerde ise data paylaşımı taleplerinin yerine getirilmemesi halinde bu platformların yasaklanmasını öngören düzenlemeler bulunuyor.
Dünyada hangi ülkede, toplumsal medya konusunda nasıl düzenlemeler var?
İngiltere
İngiltere’de toplumsal medya platformlarındaki içerikler üzerindeki kontrolün artırılması konusu Şubat ayında 14 yaşındaki genç bir kızın Instagram’da şiddet içeren imgelere baktıktan sonra hayatına son vermesinin akabinde gündeme geldi.
Hükümet, medya kontrol kurumu Ofcom’un toplumsal medya platformları üzerindeki kontrol yetkisinin artırılabileceğini açıkladı.
Fakat bu düzenlemenin ayrıntıları ve kontrol yetkisinin verileceği kurumun Ofcom olup olmayacağı şimdi katılaşmış değil.
Hususla ilgili süreç hala devam ediyor. Yapılacak düzenlemeler kapsamında, teknoloji şirketlerinin platformları üzerindeki içeriklerden ve öteki kullanıcıların ziyanlı içeriklere karşı korunmasından sorumlu tutulması öngörülüyor.
Ayrıyeten, şiddet içeren, terör irtibatlı, siber zorbalık ve çocuk istismarı üzere kategorilere girebilecek içeriklerin süratli bir biçimde kaldırılması talep ediliyor. Buna uymayan şirketlere ise ceza uygulanması da planlanıyor.
Ofcom Lideri Melanie Dawes, Haziran ayında Parlamento’nun Dijital, Kültür, Medya ve Spor Komitesi’nde yaptığı açıklamada, ziyanlı içerikler konusunda harekete geçmeyen toplumsal medya şirketlerine dava açılması yahut erişimin engellenmesi ihtimallerini safdışı bırakmadıklarını söyledi.
Almanya
Almanya’da NetzDG ismiyle bilinen yasal düzenleme 2018 yılının başında yürürlüğe girdi. Bu yasa, ülke genelinde iki milyondan fazla kayıtlı kullanıcıya sahip teknoloji şirketleriyle ilgili düzenlemeler içeriyor.
Yasa uyarınca, bu şirketlerin platformları üzerinde yer alan içeriklere yönelik şikayetlerin değerlendirilmesiyle ilgili prosedürler oluşturması, kanunlara açıkça terslik taşıyan içeriklerin 24 saat içerisinde kaldırılması ve bu bahiste attıkları adımlarla ilgili altı aylık raporlar yayımlamaları gerekiyor.
Düzenlemelere uymayanlara ise cezai yaptırım öngörülüyor. Bireyler için azami para cezası 5 milyon, şirketler için ise 50 milyon euro olarak belirlendi.
Yasa kapsamında birinci ceza Temmuz 2019’da Facebook’a kesildi. Hükümet, Almanya’daki platformlarında var olan yasadışı faaliyetlerle ilgili kâfi bildirim yapmadığı için Facebook’a 2 milyon euro ceza verdi.
Facebook ise yasanın muğlak olduğunu ve netleştirilmesi gerektiğini söyleyerek, itiraz etti.
Avustralya
Avustralya, 2015 ve 2019 yıllarında toplumsal medya şirketlerinin içeriklerle ilgili sorumluluklarını tanımlayan ve cezai yaptırımlar öngören yasal düzenlemeler yaptı.
Birinci düzenleme, 2014 yılında televizyon sunucusu Charlotte Dawson’ın Twitter üzerinden maruz kaldığı siber zorbalığın akabinde hayatına son vermesinin akabinde yapıldı.
İnternet Güvenliğinin Artırılması Kanunu kapsamında, eGüvenlik Komiserliği oluşturuldu ve bu komiserliğe, toplumsal medya platformlarından diğerlerine hakaret ya da aşağılama içeren içerikleri kaldırmalarını talep etme yetkisi verildi. 2018 yılında intikam pornosu da yasa kapsamına alındı.
Bu içerikleri 48 saat içerisinde kaldırılmayan şirketlere 300 bin euroya kadar; içeriği yayınlayan şahıslara de 60 bin euroya kadar para cezası verilmesi öngörülüyor.
İkinci düzenleme de Yeni Zelanda’da Mart 2019’da iki mescide düzenlenen ve toplumsal medyadan canlı yayınlanan atakların akabinde yapıldı.
Nefret Uyandırıcı Şiddet İçeren Gereç Kanunu ile toplumsal medya şirketlerin içerik kaldırma taleplerine uymaması halinde yöneticilerine üç yıla kadar mahpus cezası verilmesi öngörülüyor. Ayrıyeten şirketlere de global cirolarının yüzde 10’una kadar para cezası kesilebilecek.
Fransa
Fransa Parlamentosu, Mayıs 2020’de internette nefret telaffuzunu engellemeye yönelik bir yasal düzenleme kabul etti.
Yapılan yeni düzenlemeler kapsamında, 24 saat içerisinde ırk, din, cinsel yönelim ve cinsiyet temelli nefret telaffuzunun yanı sıra cinsel taciz kapsamına giren içeriklerin kaldırılması isteniyor.
Terör ve çocuk istismarı alanlarındaki içeriklerin kaldırılması için öngörülen mühlet ise bir saat olarak tanımlanıyor.
Bu içerikleri kaldırmayan toplumsal medya şirketlerine 1,25 milyon euroya kadar para cezası kesilebilecek.
Bu yasa, Fransa’da tartışma yarattı. Hukuk uzmanları ve tabir özgürlüğü alanında faaliyet gösteren kuruluşlar, bu yasanın hükümete internetteki içerikleri sansürlemek konusunda büyük bir yetki alanı tanıdığı eleştirisi yöneltiyor.
Rusya
Rusya’da son birkaç yıl içerisinde internete yönelik bir dizi düzenleme getirildi.
Son olarak Kasım ayında yürürlüğe giren düzenlemeler, düzenleyici kurumlara “acil bir durum anında” internetin fişini çekme yetkisi veriyor. Lakin bunun nasıl uygulanabileceğine dair maddede netlik bulunmuyor.
Bir öbür düzenleme de 2015 yılında yapıldı. Bu düzenlemeyle toplumsal medya şirketlerinin Rus vatandaşlarıyla ilgili bilgilerin bulunduğu sunucuları Rusya’da tutmaları zarurî hale getiriliyor.
Bu zorunluluğa uymadığı gerekçesiyle LinkedIn’e erişim kapatılırken, Facebook ve Twitter’a da bu zorunluluğa nasıl ahenk göstereceklerine dair net bir plan ortaya koymadıkları için para cezası verildi.
Çin
Dünyadaki en katı kısıtlamalar ve düzenlemelerin uygulandığı yerlerin başında Çin geliyor.
Çin’de Twitter, Google ve WhatsApp üzere sitelere erişim yasağı bulunuyor. Birçok kullanıcı VPN kullanarak, bu yasağı aşmaya çalışıyor.
Bu ülkede yüklü olarak Weibo, Baidu ve WeChat üzere Çinli şirketler tarafından geliştirilen toplumsal medya platformları kullanılıyor.
Çin Siber Alem Yönetimi, geçen yıl içerisinde 700’den fazla web sitesini kapattığını ve 10 bine yakın taşınabilir uygulamayı da “temizlediğini” açıkladı. Kapatılanlar ortasında yasadışı bahis uygulamaları ve sitelerinin yanı sıra şahsî bilgileri çalmak emeliyle geliştirilen uydurma uygulamalar da yer alıyor.
Çin’de toplumsal medya platformlarını ve mesajlaşmalarını takip eden ve siyasi açıdan hassas olarak bedellendirilen içerikleri tespit eden 100 binlerce siber polis bulunuyor.
Ayrıyeten, 1989 Tiananmen Meydanı hadisesi kimi tabirlere filtre uygulanıyor ve bu tabirlerin geçtiği içerikler rastgele bir müdahaleye gerek olmadan otomatikman yasaklanıyor. Yasaklı sözler listesi tertipli olarak güncelleniyor.
Avrupa Birliği
Avrupa Birliği (AB), bilhassa terör propagandasını önlemeye yönelik yeni, bir dizi kısıtlayıcı tedbir almaya hazırlanıyor.
Böylelikle, toplumsal medya platformlarının radikal fikirlerle ilgili içerikleri bir saat içerisinde kaldırmamaları halinde para cezası kesilmesine imkan tanınması öngörülüyor.
AB’de yürürlükte olan Genel Bilgi Müdafaa Düzenlemesi (GDPR) ile ortalarında toplumsal medya platformlarının da bulunduğu teknoloji şirketlerinin kullanıcıların bilgilerini depolaması ve kullanımına yönelik düzenlemeler getiriyor.
AB’de ayrıyeten telif haklarıyla ilgili de sıkı düzenlemeler bulunuyor. Telif haklarının ihlal edilmesi halinde bu içeriği kaldırmayan teknoloji şirketlerine yaptırım uygulanması öngörülüyor.
Toplumsal medya konusunda kozmik bir kontrol sistemi bulunmuyor. Genel olarak ülkeler kendileri yasal düzenlemelere giderken, toplumsal medya şirketleri de kendi platformlarıyla ilgili kontrolleri yaptıklarını söylüyor.
YouTube, sistemli olarak “uygunsuz içeriklerin” kaldırılmasıyla ilgili bilgileri içeren şeffaflık raporu açıklıyor.
YouTube, Temmuz-Eylül 2019 periyodunda 8,8 milyon görüntüyü platformundan kaldırdığını ve bunların yüzde 93’ünün konulan filtreler ve algoritmalar sayesinde otomatik olarak silindiğini açıkladı.
Dünya genelinde sakıncalı içerikleri takip etmek için 10 bin kişiyi istihdam eden YouTube ayrıyeten, 3 milyondan fazla kanalı, 500 milyondan fazla yorumu sildiğini bildirdi.
Instagram ve WhatsApp’ı da bünyesinde bulunduran Facebook, geçtiğimiz aylarda BBC’ye yaptığı açıklamada, siber güvenlik konusunda 35 bin kişilik bir grubunun olduğunu söyledi.
Facebook, Temmuz-Eylül 2019 periyodunda 30 milyondan fazla içerik konusunda harekete geçtiğini ve bunların 98’inin kullanıcı şikayetlerinden evvel, kendi algoritmaları tarafından tespit edildiğini belirtti.
