Ekonomiyi sürekli TUIK verileri üzerinden takip etmek bizi büyük hatalara düşürebilir. Özel sektörün derlediği düzenli veriler (SAMEKS PMI, BloombergHT tüketici güven endeksi, TEPAV perakende güveni) ve çeşitli meslek kuruluşlarının aylık anketleri de ekonominin yol haritasını çizmekte bize yardımcı olur. Ya da olmaz, aksine beynimizi folloş eder ve keyif verici madde alışkanlığına sürükler. Neyse, ben o aşamayı geçtim, artık rehabilitasyona gireceğim. ÇÜNKÜ:
TUIK verilerini özetle yorumlarsak, ekonomide ivme Kasım-Aralık verilerinde kaybolmuş, fakat yavaş da olsa genişleme devam etmiş. Tüm TUIK verileri külliyatının bendenizde bıraktığı izlenimi tek bir grafikte dışa vurum edebilirim. Mevsimsellikten arındırılmış sektörel ciro endeksleri:
Takdir edeceğiniz gibi, daralma yok, ama ticaret dışında yavaşlama var. Sanırım ticareti de bu güzel milletin bitmeyen araba aşkı sürüklüyor.
Bugün açıklanan BloombergHT öncü tüketici güven endeksi ise sokağa çıkma yasakları ve aşının gecikmesine rağmen tüketicinin bir ay öncesine göre ekonomiye daha güvenle baktığını müjdeliyor.
Anketin açıklama metnini aynen kopyaladım:
Bloomberg HT Tüketici Güven Ön Endeksi yıla yükselişle başladı.
Endeksin detaylarına bakıldığında, tüketicinin hem mevcut durum algısı hem de geleceğe ilişkin beklentilerinde iyileşme yaşandı. TCMB’nin Kasım ve Aralık aylarında yaptığı güçlü faiz arttırımları sonrası TL’de kısmi bir değerlenme sürecinin başlaması ve bunun finansal piyasalara olumlu yansımaları Tüketici Güvenindeki artışın bir nedeni olarak öne çıktı. Aralık ayı başında devreye giren güçlü kapanma süreci sonrası Kovid-19 vaka sayılarındaki gerileme ile aşılanma sürecinin başlıyor olması da güveni olumlu etkiledi.
Bu çerçevede, Bloomberg HT Tüketici Beklenti Ön Endeksi bir önceki aya göre yüzde 4,76 artarak 85,65 değerini aldı. Diğer taraftan, içinde bulunulan dönemin dayanıklı tüketim malları ile otomobil ve konut alımı için uygunluğunu ölçmeye çalışan Bloomberg HT Tüketim Eğilimi Ön Endeksi ise yüzde 31,96 gibi sert bir oranda artarak 52,31 değerini aldı.
Geçtiğimiz yılın Ağustos-Kasım döneminde hem faiz hem kur artışıyla olumsuz etkilenmeye başlayan tüketim eğilimi döviz kurlarının görece istikrar kazanmasıyla dipten döndü.
Bu anket de TUIK “ekolüyle”tutarlı.
İginçtir, elime geçen 2 geniş kapsamlı anket ise esnaf ve üreticilerin hiç de durumdan memnun olmadığını fısıldıyor.
İlk anketin varlığını değerli T-24.com.tr yazarı Tolga Şardan’dan öğrendim. Kendisine teşekkürlerimle, önce anketin kapsamına bakalım:
“Merkezi Ankara’da bulunan ve işletmelerdeki insan kaynağı üzerine çalışmalar yürüten İnsan Kaynakları Meslek Derneği, (İKMD) “Covid – 19 Krizinde İşletmeler Araştırması” başlığıyla geçen Aralık’ta tamamlanan özel bir anket çalışmasını gerçekleştirdi.
Anketin içeriği önemli. İşletmelerin küresel salgından etkilenme düzeylerinin yanı sıra pandemiye karşı geliştirdikleri önlemleri ve öngörülerini yansıtan çalışmada şirketlerin devletten beklentilerine yer verildi.
Ülke genelindeki 31 kentte faaliyet gösteren farklı sektörlerden 216 firma ve bu firmalardaki 462 bin 573 çalışan ankete katılarak soruları yanıtladı”.
Şimdi size sonuçları 2 grafikle özetleyeceğim:
Önce, Covid-19’un satışlara etkisine bakalım:
Valla, bu skor hiç de öyle büyüyen bir ekonomi görünümü çizmiyor, değil mi? Katılımcıların %62’si hafiften çok ağıra sıralanarak Covid-19 ciro dayağı yemişler. Peki, bu dayak onlara nasıl bir ders olmuş? O da aşağıdaki grafikte:
Mal ve hizmet üretimini azaltanlar %15, artıranlar %11. %24 ödemelerini müzakere ediyor, yani borç ve kredi ötelemek için yer döküyor. %26.5 da personelden maaş ve ücret indirimi istiyor.
Anketin girişine baktım, ortanca (medyan) 165 işçileri var, yani KOBİ’nin bir üst kademesi. Toplam 500 bin civarında çalışana ekmek sağlıyorlar, ve %67’nin gelecekten umudu yok. Sizin var mı?
Bugün de sevgili dostum Ömer Gencal Aralık esnaf barometresini gönderdi. Bu kesit KOBİ-altı, yani kendi işletmesinde çalışanların çoğunlukta olduğu bir grup.
Bakalım Aralık ayında ekonomiye güven durumları nasılmış:
Tüketici güven kazanırken, esnafın ekonomiye güveni 2020’nin en düşük düzeyine gerilemiş. Acaba çok fazla mı Müslüm Gürses dinleniyor bu kesimde de bunca karamsarlık hakim? Aralık’ta satışlar nasıl gitmiş acaba?
Rezalet: Ekmek, kişisel bakım ürünleri ve hijyen malzemeleri dışında aydan aya gerileme var. Üstelik bu döneme Yılbaşı da dahil.
Acaba büyük işletmeler daha iyi durumda mı? Yine bugün T24’te Barış Soydan “AVM’lerin iflası ve yanarak ölen 11 işçinin hayaleti” başlıklı bir makale yazdı. O makaleden alıntı değil, bir fotoğraf paylaşıyorum. Çünkü, Rahmetli Telly Savalas’ın dediği gibi bir foto bin kelimeye eşittir bazen.
Bu fotoğraf, Kanyon’u çok janti, Özdilek’i de çok proleter bulduğum için “eskiden” nerdeyse hergün gittiğim Metrocity AVM’den.
Ben gözyaşlarımı tutmadım. Sizi bilemem. TUIK’in verileri nerden bulduğunu bilemem. BloombergHT’nin neyi ölçtüğü hususunda yorum yapamam. Tek söylebileceğim benim burnuma derin bir resesyon kokusu geliyor. Umarım yanılmışımdır. Çünkü, bir kez daha daralmaya başlarsak, yukardaki anketlere katılanlar aramızdan ebediyen ayrılacak.
FÖŞ yazdı: Türkiye 2021’de de büyüyemez, 2022’de de
Prof. Şevket Pamuk’la Zaman Yolculuğu: Osmanlı’yı Anlamak
FÖŞ: Ercan Uysal’la Bankacılık, Batık Krediler, Büyüme ve 2021’de Reform
Güldem Atabay: TL yüksek faizle rahatladı, ekonomide tansiyon yükseliyor
https://twitter.com/AtillaYesilada1
