Pandemide en büyük gelişmeyi gösteren e-ticaret sektörü 2021 yılında halka arzlarda da adından söz ettirecek. E-ticaret sektörü 2020 yılında yüzde 85 büyüyerek 250 milyar lira hacme ulaştı ve 2021 yılında 400 milyar liralık hacim hedefliyor. ÜNLÜ&Co Yönetim Kurulu Üyesi ve Yönetici Direktörü İbrahim Romano’ya göre 2021 e-ticaret siteleri, teknolojik hizmet, yazılım, siber güvenlik, iş yazılımları şirketlerinin halka arzının görüleceği bir yıl olacak. 2020’de 6 milyar dolar seviyesinde olan toplam birleşme ve satın almaların hacminin 2021’de ise 7 milyar dolar seviyesinde olmasını öngören Romano, 15-20 milyar dolarlar seviyesine çıkılması gerektiğine de dikkat çekti.
İbrahim Romano, 2020 yılı işlemleri ve 2021 yılı öngörülerini Dünya ile paylaştı. Birleşme ve satın almalar açısından 2020 yılının 2019 ile karşılaştırıldığında kötü geçmediğini ifade eden Romano, ancak halen Türkiye gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 1’nin altında hacme sahip olduğunu vurguladı.
Yerlide konsolidasyon iştahı var
Romano, “Birleşme ve satın alma hacmi Türkiye’de bunun en az üç katı, GSYH’nin yüzde 2’lerinin üzerinde olmalı. Bu işin en büyük olduğu ülkelerde yüzde 4’lere yakın. Son dönemin birleşme ve satın almalar bakımından başka bir özelliği de yurtiçi alım satım işlemlerinin daha öne çıkması oldu. Tek seferlik büyük işlemleri ve gayrimenkulü dışarıda bırakırsak büyük ölçüde yerli işlemleri içeren 6 milyar dolar seviyesinde bir net satın alma birleşme işlemine ulaşıyoruz. Yerli yatırımcıda konsolidasyon iştahı var ve bu kötü değil. Hem konsolidasyon hem de yabancı sermaye artarsa bu Türkiye için oldukça iyi bir resim yaratacak” diye konuştu.
Romano, halka arzlarda dünyada da büyük bir ivme yaşandığına dikkat çekerek tüm dünyada 25 yaş altı insanların borsada yatırım hesabı açtığını Türkiye’de de her ilden yeni yatırımcının borsaya girdiğini belirtti. Bunun önemli bir etken olmasının yanı sıra Romano, halka arzın sermaye ihtiyacına alternatif bir kanal yarattığını vurguladı. Halka arz pazarında en büyük işlemin 50 milyon dolar seviyesinde olduğunu mart ayında da 20 tane işlemin beklendiğini söyleyen Romano, şöyle devam etti: “20 işlemin büyüklüğü 500-600 milyon dolar olur. Yabancıların da borsada satın alımları var. Tekrar büyük halka arzlar da olabilir. Türkiye’de arz değişmiyor, Türkiye’de şirketler büyümedi, büyümemeye devam etti. 2018 sonundan itibaren kur oynaklığıyla sıkıntılı dönemler yaşadı, hizmet sektörü sanayiden daha kötü durumda. Şirketler küçük kaldı. 300 milyon liralık çok şirket var, küçük kalmaya başladılar. Eskiden 300 milyon dolarlık şirketler vardı şimdi 300 milyon lira. Yabancı yatırımcının o kadar vakitleri az ki iş yaparken mutlaka değsin istiyor. 50 milyonluk bir şey Türkiye’de işi olan yabancı gruplara cazip ve iyi bir fırsat oluyor ama sıfırdan girmek için büyük boyutlu işlemler arıyorlar.” Büyük boyutlu şirket arzını göremediğini, 2020 birleşme ve satın almalarında da ilk 10 işlemin toplam hacmin yüzde 92’sini oluşturduğunu hatırlatan Romano, teknolojide hızlı büyüme olsa da diğer katma değerli şirketlerde arz tarafını büyütmek gerektiğini kaydetti.
Enerji ve internet altyapısı inanılmaz talep alır
Türkiye’de markalı olup, ihracat potansiyeli olan, düzgün yönetilen üretim şirketlerinin büyük halka arzlar için yine ön plana çıktığını vurgulayan Romano, şunları söyledi: “Hem iç pazara hem de ihracata hitap etmek önemli. İç pazar verimlilik getiriyor, onunla da ihracat yapabiliyorsunuz. Üretimin yanı sıra teknoloji sektörü de halka arzlarda öne çıkacak. Yabancı girer mi girmez mi bilmiyorum ama büyük teknoloji şirketleri, yeni büyüyen gruplar var. Özellikle teknolojik hizmet alanında iyi gidiyorlar, onlardan büyük halka arz olabilir. Yani teknoloji üretimden sonra ikinci alan. Enerji altyapısı tarafında halka arzlar olabilir. Özellikle elektrik ve doğalgaz dağıtımında bekliyorum. Bunlarda enflasyonun üzerinde getiri garantisi var. Enerji, doğalgaz ve internet altyapısı inanılmaz talep alır. Fiber optik şirketleri var, bunlar da halka arz olanakları var.”
Türkiye’de talep değil arz sorunu var
İbrahim Romano, yabancılar tarafından Türkiye’ye bir talep problemi olmadığını yaşanan sorunların dünyanın dört bir tarafında da gerçekleştiğini belirterek “Bizim en büyük sorunumuz menümüz çok dar. Biz bir kafe isek müşterimiz hiç eksik olmaz, manzarası güzel falan ama menümüz çok dar. Arz problemimiz var. Kim alır diye değil hangi şirketi satmalıyım diye bakıyorum. Yerli şirketlerin halka arz veya ortaklıklar ile büyüyüp namzet şirketler yaratılsa sorun çözülecek. 40 milyon dolar cirolu şirketler arz sorunu yaratıyor. Büyük doğru düzgün şirket gösterdiğinizde kesinlikle yabancıdan ilgi görüyor” dedi.
Alıcı ve satıcı birbirini görmeden işlemler yapıldı
2020 yılında değişen en büyük şeyin hiç ofise gitmeden, alıcı ve satıcının birbirini hiç görmediği ve başka ülkelerde olduğu işlemleri online olarak gerçekleştirmek olduğunu vurgulayan Romano, “Zoom’dan pazarlıklar yaparak işlemleri gerçekleştirdik. Bu konuda birtakım değişiklikler olmuştu, teknoloji daha çok kullanılıyordu ama hiç yüz yüze gelmeden el ele dokunmadan da birleşme ve satın almaların yapılabildiğini gördük. Bu çalışma biçimi değişikliği sürecek.” Romano, dünyada kartların tekrar dağıtıldığını, değişmeyen tek şeyin ise sanayinin gücü olduğunu dile getirerek şunları söyledi: “Sanayi hala işin ortasında duruyor. İnsanların üretmesi lazım, hangi kanaldan satılırsa satılsın üretim şart. Bunun çok büyük etkilerini iş seçerken de görüyoruz. Bir tek bu da değil birçok alanda yabancılar da sektörü silkeleyen şirket arayışında. Önceden otomotiv yan sanayi deyince ihracatı var mı diye bakıyorduk şimdi elektrikli, otonom araçlarda kullanılan üretimi var mı diye bakıyoruz. Buna sinyal etkisi diyorum. Şu anda bu tarz işlerin pazar payı sıfıra yakın olsa da 20 yıllık süreçte bakılıyor yatırım için. Elektrikli aracın payı düşük ama sinyal etkisi var. Bu hemen işin sürecini etkiliyor.”
