YÖK’ün internet sitesinden “Geleceğin Bilim İnsanları İçin YÖK-Gelecek Projesi”ne ait yapılan açıklamada, bilhassa gelişmesini büyük ölçüde tamamlayan üniversitelerde, daha özel alanlarda uzman insan gücüne muhtaçlık duyulduğuna işaret edildi.
Bu gereksinimin karşılanmasının hakkaniyet ve fırsat eşitliği çerçevesinde olması gerektiği vurgulanan açıklamada, problemin öteki tarafının de üniversitelerin bilimsel faaliyetleri ve misyonlarının, Türkiye’nin kalkınma yolundaki tercihleri ve öncelikleriyle uygun biçimde ilişkilendirilmesi olduğu aktarıldı.
Bütün üniversitelerin ve bilhassa takım rejimi prestijiyle farklı statüdeki devlet üniversitelerinin, takım kullanımı konusunda Türkiye’nin kalkınma yolundaki yürüyüşüne uygun merkezi bir planlamaya muhtaçlığı bulunduğuna işaret edilen açıklamada, üniversitelerde öğretim üyesi ve öğretim elemanı istihdamının YÖK tarihi boyunca merkezi sistemin, yükseköğretim kurumlarına toplam takım sayısı belirleyerek tahsis etmesi, unvan bazında belirlenen takımların kurumlarda kullanım müsaadesinin kamu faydası gözetilerek YÖK tarafından müsaadeye bağlanması, üniversitelerin bunlar için aradıkları özel kuralları belirleyip duyuruya çıkarak atama süreçlerini kendi kararlarıyla sonlandırmaları halinde sürdüğü anımsatıldı.
Birinci defa uygulanacak proje üç etapta gerçekleştirilecek
Açıklamada, “Bu sene yükseköğretim tarihimizde akademik takım kullanımında yeni bir yol hayata geçirilecektir. Bu formül, ‘yeni YÖK’ tarafından bir proje mantığı içinde kurgulanmıştır. Projenin ismi YÖK-Gelecek Projesi’dir. İlk defa uygulanacak proje üç kademede gerçekleştirilecek. Birinci evre öncelikli alan araştırma vazifelisi istihdamı, ikinci evre öncelikli alan öğretim üyesi istihdamı, üçüncü etap akademik liyakat-kariyer platformu.” bilgisi paylaşıldı.
“Bugün yeni bir projenin haberi değil, hayata geçirilen birinci adımının kamuoyuyla paylaşıldığı” vurgulanan açıklamada, “Yeni YÖK olarak, koyduğumuz gaye doğrultusunda yeni bir kurguyu hayata geçiriyoruz. İnşallah öbür projelerimiz üzere bunda da kısa vakitte kıymetli aralar katedeceğiz. Bu projenin bir çıktısı da sistem içinde ülkenin öncelikli alanlarında nitelikli bilgi üretmeye aday olan gençlere imkan tanıma, onlara sahip çıkma ve onların muvaffakiyetin ödüllendirileceğine dair inançlarını pekiştirmek olacaktır.” değerlendirmesinde bulunuldu.
Açıklamada, yeni YÖK tarafından öncelikli alanlar, ihtisaslaşma, açık bilim, üniversitelerde çeşitlilik, araştırma üniversiteleri, bölgesel kalkınma odaklı, mesleki uygulama yüklü ve tematik üniversiteler, temel bilimlerde üstün muvaffakiyet sınıfları, YÖK 100/2000- öncelikli alanlarda doktora, dijital dönüşüm, geleceğin meslekleri üzere kavramların da daha evvel Türk yükseköğretim sistemine kazandırıldığı anımsatıldı.
Birinci defa “öncelikli alanlarda” araştırma vazifelisi duyurusuna çıkılacak
Açıklamada, projeyle ilk defa öncelikli alanlarda araştırma vazifelisi duyurusuna çıkılacağı bildirildi.
Uzun yıllardır var olan sistemin genel ve cari uygulama olarak yeniden süreceği, 2020’de merkezi olarak belirlenen toplam atama müsaade sayılarının üniversitelere tahsis edildiği belirtilen açıklamada, projenin birinci kademesine ait, “Fakat bunun yanı sıra, yani devam etmekte olan bu ana yola ek olarak, hacim prestijiyle daha küçük/daha az sayıda takımın tahsis edileceği farklı bir yol daha uygulamaya sokulmaktadır. Birinci kere uygulanacak bu sistem başka projelerimizde olduğu üzere YÖK tarafından kolay, sade ve yalın bir biçimde kurgulanmıştır.” sözlerine yer verildi.
Açıklamada, bu metodun özelliklerine ait şunlar kaydedildi:
“Ülkemizin öncelikli alanlarının belirlenmesi ve bu alanlarda doktora programlarına açılması. Ek takım tahsisi yapılacak (ilave atama müsaadesi verilecek) üniversitelerin, YÖK tarafından belirlenen, ülkemizin öncelikli alanlarında doktora eğitimi verebilme yetkinliğine sahip olması. Tanım edilen takım için muhakkak bir kişinin değil, muhtaçlık duyulan profilin tanımlanması. Hak ve adalet hissini zedelemeyecek, fırsat eşitliğini gözetmek üzere duyuru edilen takım için müracaat yapabilecek gereğince adayın sistemde bulunuyor olmasına dikkat edilmesi. Adayların kıymetlendirilmesi ve seçiminin cari metoda nazaran üniversitelerimiz tarafından yapılması.”
Açıklamada, “Türk yükseköğretim sisteminin ‘liyakat ve ehliyet’ çerçevesinde şekillendirilmesine ve üniversitelerimizin ihtisaslaşmasına katkı sağlayacak ‘Öncelikli Alan Araştırma Görevlisi’ atamalarıyla, iki üç sene zarfında yükseköğretimde hissedilebilir düzgünleşme hedeflenmektedir.” değerlendirmesine yer verildi.
YÖK tarafından belirlenen şartların dışında özel kaide koşulamayacak
“Proje kapsamında, Türkiye’nin öncelikli alanları belirlenmiş ve ‘adrese teslim’ olmamak kaydıyla bu alanlarda doktora eğitimi yapan öğrencilere araştırma vazifelisi takımlarına atanma imkanı tanınmıştır.” bilgisi paylaşılan açıklamada, genel takım kullanımı üniversitelerce sürdürülürken, bu daha az sayıdaki araştırma görevlisinin atanmasında Türkiye’nin önceliklerine odaklanıldığı ancak YÖK tarafından belirlenen şartların dışında kaide koşmamak kaydıyla süreçlerin yürütülmesinin tekrar üniversitelere bırakıldığı belirtildi.
Açıklamada, “Öncelikli alanlara araştırma vazifelisi atanmasını hedefleyen ve ‘yeni YÖK’ tarafından sade ve yalın biçimde kurgulanan bu proje, öbür pek çok projemiz üzere Türk yükseköğretimi için bir birincidir.” tabirleri kullanıldı.
“Öncelikli Alanlar Araştırma Görevlisi” takımı için ek atama müsaadeleri verildi
2020’de “yeni YÖK” anlayışı çerçevesinde Türkiye’nin muhtaçlık duyduğu alanlardaki nitelikli insan gücünü karşılayabilmek için “Öncelikli Alanlar Araştırma Görevlisi” takımı için “ek” atama müsaadelerinin de verildiği bildirilen açıklamada, müsaade verilen öncelikli alanlardan kimileri şu formda sıralandı:
“Yapay Zeka, Data Bilimi, Mikro ve Nanoteknoloji, Akıllı ve Yenilikçi Gereçler, Besin Üretimi, Sürece ve Teknolojisi, Besin Biyoteknolojisi, Sürdürülebilir Tarım, Zootekni ve Hayvan Besleme, Moleküler Farmakoloji, İlaç Araştırmaları ve Aşı, Biyoteknoloji, Milletlerarası Güvenlik ve Terör, Eğitimde Dijitalleşme, İnsan Beyni ve Nörobilim.”
“Öncelenen ‘kişiler’ değil, ‘öncelikli alanlar’dır”
Açıklamada, şu değerlendirmelerde bulunuldu:
“Yükseköğretim sisteminde 2 bin 200 öğrencimiz, çeşitli üniversitelerde, öncelikli alan olarak belirlenen bu alanlarda doktora eğitimlerine devam etmektedir. Öteki bir ifadeyle hiçbir pozisyon/kadro duyurusu belirlenmiş şahıslar için olmayıp, belirlenmiş alanlar içindir. Burada öncelenen ‘kişiler’ değil, ‘öncelikli alanlar’dır.
Bu projeyle ülkemizin öncelikli alanlarında nitelikli insan gücü muhtaçlığını ve öğretim üyesi eksikliğini gidermek için kıymetli bir adım atılmaktadır. Bu takımlara yapılacak atamaların külliyen ‘liyakat’ çerçevesinde olması için, muhakkak bir üniversitenin havuzundan değil, Türkiye’nin havuzundan yararlanılarak gerçekleştirilecek olması, bu değerli adımı daha da pahalı kılmaktadır.”
Açıklamada, ayrıyeten yeni YÖK’ün teşebbüsleri sonucunda temel bilimler, ziraat, orman, veterinerlik, su eserleri, astronomi ve uzay bilimleri, yer bilimleri ve ideoloji alanlarında lisans bursları ve “YÖK 100/2000 Doktora Projesi” ile de doktora bursu verildiği anımsatıldı.
“Öncelikli alan öğretim üyesi istihdamı” da yakında açıklanacak
YÖK-Gelecek Projesi’nin ikinci basamağına ait de açıklamada şu bilgilere yer verildi:
“Projenin ikinci ayağı ise ülkemizin kalkınma yolundaki öncelikli ve özellikli alanlarında öğretim üyesi atamaları için verilecek olan ‘ek’ izinlerden oluşacaktır. Üniversitelerimizin bu alanlarda temayüz eden ilgili kısımlarına tahsis edilecek olan ‘ek’ öğretim üyesi takım duyuruları ile ‘başarılı bölümler’ daha da güçlendirilmek suretiyle ödüllendirilecektir.
Projenin ‘Öncelikli Alan Öğretim Üyesi’ ayağı önümüzdeki günlerde akademi topluluğu ve kamuoyuyla paylaşılacaktır. Bu paylaşımda üniversitelerin ve alanların nasıl seçildiğine dair bilgilendirme de yapılacaktır. Böylelikle bu ay içinde YÖK-Gelecek Projesi’nin üç kademesi da hayata geçirilerek sisteme kazandırılmış olacaktır. ”
