Chandler Guo, ulusal merkez bankaları ve hükümetlerden bağımsız olarak yaratılıp kullanılabilen kripto para ünitelerinin önde gelen isimlerinden.
2014’te Çin’in batısındaki saklı bir yerde Bitcoin üretmek için kolları sıvadı. Kripto para “madenciliği”, onlarca bilgisayarın dahil olduğu, yüksek ölçüde elektrik tüketimi isteyen bir teşebbüs olduğu için Çinli lokal idareyle iştirak kurarak, bir hidroelektrik santralini güç kaynağı olarak kullandı.
Dünyadaki Bitcoin madenciliğinin yüzde 30’unu yapacak pozisyona geldi. Bitcoin’in bir gün dünyayı değiştireceğine ve doların yerini alacağına inandı.
Lakin bugünlerde yeni bir gücün doğmakta olduğunu görüyor. Bu güç, Çin’de merkez bankası tarafından yaratılan yeni bir dijital para projesi olan, Dijital Para Elektronik Ödeme (DCEP) sistemi.
DCEP, nitekim de Çin’in resmi para ünitesi olan yuanın dijital versiyonu. “Bir gün dünyada herkes DCEP’i kullanacak” diyen Guo, DCEP’in bir gün global bir para ünitesi olarak dünyaya hükmedeceğini öngörüyor.
Guo, “DCEP başarılı olacak zira Çin’in dışında yaşayan 39 milyon Çinli var ve şayet ülkeyle kontakları sürüyorsa DCEP kullanacaklar. DCEP’i memleketler arası bir para ünitesi haline getirebilirler” diyor.
Öte yandan, para ünitesinin başarılı olup olamayacağı istikametinde hala akıllarda soru işaretleri var. Pekin’in bunu vatandaşlarını müşahede altında tutmak için kullanabileceğine yönelik telaşlar da uğraşı.
DCEP de Bitcoin üzere “blok zinciri” teknolojisinden yararlanıyor. Blok zinciri teknolojisi, bir ağda gerçekleşen tüm süreçlerin daimi bir formda kaydedilmesini sağlıyor. Dijital bir hesap defteri kullanarak ağdaki her bir iştirakçinin kendilerine ilişkin bir hesap defteri kopyasına sahip olmalarını ve tüm süreçleri görebilmelerini mümkün kılıyor.
Bu, kullanıcıların örneğin birbirlerine para gönderirken bankaya muhtaçlık duymamaları manasına geliyor.
Çin, DCEP’i bu yılın sonlarında kullanıma açmayı planlıyor. Öte yandan Çin Halk Bankası ülke genelindeki kullanımın başlaması için kesin bir tarih vermedi.
Sırf makul kentlerde denemesine başlanan dijital para ünitesi kullanıma açıldığında, elektronik cüzdanları banka kartlarına bağlamak ve para transferi yapmak mümkün olacak.
Pekin’deki dijital danışmanlık şirketi Trivium’un uzmanlarından Linghaou Bao, “Takvimi kestirim etmek güç lakin Çin Halk Bankası çabuk davranmak konusunda büyük baskı altında. Zira Facebook’un dijital para ünitesi Libra’nın global para ünitesi olmasını istemiyorlar. Bunun, ABD tarafından yönetilen mevcut global finans sisteminden daha makûs olacağı görüşündeler” diyor.
Uzmanlar Çin’in yuanı milletlerarası para ünitesi haline getirerek dolarla rekabet etmeyi arzuladığını belirtiyor.
Bitfool olarak bilinen Çinli bir anonim kripto para gözlemcisi, “Çin hükümeti şayet öbür ülkeler de Çin para ünitesi kullanırsa ABD’nin mali egemenliğini kırabileceğini düşünüyor. Günümüzün finansal sistemini ve araçlarını ABD inşa etti” yorumunu yapıyor.
Paranın geleceğinin dijital para üniteleri tarafından belirleneceğini düşünen Bitfool isimli yorumcu, “Geleneksel bankacılık sistemleri fakir bir ülke için işe yaramıyor. Klasik sistemde, şayet 10 dolarınız varsa banka sizden para kazanamaz. Lakin dijital paralarda herkesin sisteme girme hakkı vardır” diyor.
Her ne kadar Facebook kendi para ünitesi olarak tasarladığı Libra’nın kapsamını daraltmış olsa da, bu Çin için kaygı kaynağı olmaya devam ediyor. Toplumsal medya devi, bu yılın sonlarında Novi isimli bir dijital cüzdanı kullanıma sokmayı planlıyor. Novi, bağımsız çalışan bir uygulama olsa da Messenger ve Whatsapp’tan da erişilebilir olacak.
Linghao Bao, “İki kamp, şimdiye kadar görülmemiş büyüklükte bir finansal savaşın içerisinde” diyor.
Bitfool üzere gözlemciler ise paranın geleceğini belirleme yarışında Çin’in şimdiden ABD’nin önüne geçtiği görüşünde.
Dünyanın en gelişkin dijital ödeme sistemlerinin Çin’e ilişkin olduğu konusunda genel bir görüş var.
Çin, nakitsiz bir topluma dönüşmenin de eşiğinde. 2019 yılında Çin’deki her 5 ödemeden 4’ü, Tencent şirketine ilişkin WeChat ve Alibaba’nın Alipay uygulamaları üzerinden yapıldı.
Bitfool, “Amerika global finans sisteminin başkanı fakat Çin’in sahip olduğu değiştirme motivasyonuna sahip değiller. Çin, bu güçten hisse almak istiyor. Amerika için ise Libra yalnızca bir B planı” yorumunu yapıyor:
“Fakir ülkelerde ve Çin’de, köylerde yaşayan çok fazla sayıda insan var. Az paraları var lakin hepsi akıllı telefon kullanıyorlar. Şayet bir akıllı telefonunuz varsa DCEP’e de girebilirsiniz.”
Öte yandan DCEP, merkezi bir para ünitesi olarak devlet tarafından işletilecek. Bitcoin ve Ethereum üzere kripto paralar ise devlet denetiminden bağımsız.
Bitcoin meraklıları ortasında, DCEP’in Çin Komünist Partisi tarafından vatandaşları gözetlemek için bir araç olarak kullanılacağı korkusu mevcut. Otoriteler, paranın nasıl harcandığını gerçek vakitli olarak görme bahtına sahipler. DCEP üzerinde de yuanda olduğu üzere bir denetime sahip olacaklar.
Yuan, Pekin tarafından sıkı halde denetim ediliyor ve döviz kurları ABD ile Çin ortasındaki tansiyonun değerli bir boyutunu oluşturuyor. ABD, Çin’i yuanın zayıf tutulmasına yönelik para siyaseti izlemekle suçluyor.
Hong Kong’dan kripto para uzmanı Stewart Mackenzie, “DCEP, Bitcoin’in antitezi. Aslında kripto paranın kesin amacı, para ünitesi ile devletin ayrılmasıdır. DCEP’in ‘Bitcoin gibi’ olduğunu söyleseler de ortalarında dünyalar kadar fark var” diyor.
Linghao Bao da bu görüşü destekliyor: “DCEP, merkezi denetim kanısı üzerine kuruldu. Bitcoin’in bedeli ise, özerk bir tabiatının olması ve finansal sistemden izole olmasıydı.”
Bitfool ise “Bitcoin’e daha çok güveniyorum. Zira o sahiden de bana ait” yorumunu yapıyor.
