Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kimyasal Teknoloji Enstitüsü yürütücülüğünde Kartepe ilçesinde 3 bin metrekaresi kapalı, 8 bin metrekarelik alanda 16 yıl evvel kurulan Exitcom Recycling firmasında, ekonomik ömrünü tamamlamış bilgisayarlar, cep telefonları ve tablet bilgisayarlar, Avrupa Birliği (AB) standartlarında geri dönüştürülüp, içindeki pillerden pahalı unsurlar çıkarılıyor.
Firmanın genel müdürü Murat Ilgar, AA muhabirine, 1999’da Almanya’da, 2004 yılında Türkiye’de elektronik atıklar üzerine çalışmaya başladıklarını belirterek, gelen atıklardan yüzde 92 ila 95 geri dönüşüm sağladıklarını söyledi.
Ilgar, çeşitli firmalardan, kurum ve kuruluşlardan gelen atıkları ayrıştırdıktan sonra imhalarını gerçekleştirdiklerini ve kıymetli modüllerini ham husus olarak geri kazandırdıklarını belirtti.
Türkiye’de ve Almanya’da elektronik atıkların geri dönüşümü işini yaptıklarını anlatan Ilgar, “Tesislerimizde, firmalardan ve belediyelerden gelen piller ayrıştırıldıktan sonra uygun olarak işleniyor. Türkiye’de şu anda yaklaşık 10 bin pil var ve bu pillerin içinde yaklaşık 2 bin tonu lityum piller. Avrupa’da ise bu sayı yaklaşık 20 bin ton. Bu bahsettiğimiz piller cep telefonları, tabletler ve laptoplardan çıkan pillerdir.” diye konuştu.
Yılda 3 bin ton elektrikli araçların lityum pilinin geri dönüşümünü yapacağız
Türkiye’de yaklaşık 5 bine yakın elektrikli aracın olduğunu, 2035’li yıllarda Avrupa’nın birçok ülkesinde ve dünyada elektrikli araçlara geçileceğini aktaran Ilgar, şöyle dedi:
“Bu araçların batarlarının ham unsuru çok değerli. Bunlar Türkiye’ye yurt dışından geliyor. Ülkemizde de kimi değerli kuruluşlar pil imalatı için start verdi. İleriki periyotlarda bu ham unsura Türkiye’nin muhtaçlığı olacağını düşündük. Şu anda mevzuyla ilgili 2 AB projesi aldık. Bahisle ilgili Etraf Bakanlığında gerekli müsaadeleri alarak, pilot tesisimizi de kurduk. Yakın vakitte ana tesisimizde faaliyete geçireceğiz. Yılda yaklaşık 3 bin ton elektrikli araçların lityum pilinin geri dönüşümünü yapacağız ve buradan çıkan ham hususla de pil üretimi yapılacak. Lityum kobalt sülfat bu ham hususları ülkemizde üreteceğiz ve iktisada kazandıracağız.”
Ilgar, kelam konusu pillerin stratejik atık olduğunu, bilhassa AB ülkeleri, ABD ve Çin’de bunlarla alakalı birçok firmanın devlet dayanaklı çok önemli yatırımlar yaptığını aktardı.
Bu mevzuyla ilgili dayanak beklediklerini söyleyen Ilgar, “Bu Türkiye’de birinci tesis ve yarın elektrikli araç üreticeğimiz vakit bunun ham unsuruna muhtaçlık duyulacak. Biz çalışmalarımızda bunu başardık. Gerek AB projeleriyle gerekse kendi yaptığımız Ar-Ge’lerle şu anda ham maddeyi elde ettik. Bunu da yakın vakitte ekonomik olarak ülkemizin hizmetine sunucağız.” diye konuştu.
Tesisi Türk mühendisleriyle yerli ve ulusal imkanlarla kurduk
Atık pillerin tesiste deşarj sisteminden geçtiğini, bunların içinden elektrikli araçlar için kullanılan pillerin ayrıştırıldığını ve sınıflandırıldıktan sonra özel faal karbonlu ünitelerde özel kırıcılardan geçirildiğini belirten Ilgar, içindeki malzemeleri ayırdıklarını anlattı.
Tesisleri ve laboratuvarı, Ar-Ge çalışmaları sonucu Türk mühendisleriyle yerli ve ulusal imkanlarla kurduklarını bildiren Ilgar, Karadeniz Teknik Üniversitesi ve Isparta Üniversitesi ile Avrupa’nın birtakım ülkelerindeki üniversitelerle iş birliği içinde olduklarını, 30’un üzerinde Ar-Ge projesi ve çeşitli mükafatlar aldıklarını belirtti.
Ham maddeyi ucuza ve kısa müddette üreteceğiz
Avrupa’da ve dünyada birçok ülkenin bu stratejik bahsin yatırımlarını yıllar öncesinden yaptıklarını vurgulayan Ilgar, şunları kaydetti:
“Eğer biz yarın elektrikli araç üreteceksek onun ana kısmı, yani kalbi pilden oluşuyor. Onun ham hususu maalesef ülkemize yurt dışından geliyor. Bu elektrikli araçlar gelecekte stratejik bir ehemmiyet arz ediyor. Türkiye kendi elektrikli aracını üretecek. Bununla ilgili firmalar pil üretimine geçecek fakat bu pili üretmek için bir ham unsur gereksinimimiz var. Bu ham unsurları farklı başka almak zorundasınız. Lityumu farklı yerden kobaltı farklı yerden lakin bizim burada bu ham hususların hepsini toplu olarak üretme durumumuz var. Bu açıdan bakıldığı vakit ülkemiz için kıymeti arz etmektedir. Bu ham maddeyi ucuza ve kısa müddette almamız lazım. Bundan ötürü ülke iktisadına önemli katkılar sunacağız. Bu ham hususların yurt dışından getirilmesi ve işlenmesi kıymetli. Biz burada kısa müddette ve daha uygun fiyata elde ediyoruz. Buradan çıkan ham unsurlar elektrikli araçların bataryalarının üretiminde kullanılabilecek. Doğal bu mevzuda önümüzün açılması noktasında devlet büyüklerimizden beklentimiz var.”
