Yönetmelikle, Antarktika Andlaşma Yerindeki Türkiye Cumhuriyeti faaliyetlerinin, 2017 yılında kabul edilen Antarktika Andlaşması Çevre Himaye Protokolü’nde belirtilen koşullara makul yürütülmesine ait yöntem ve esasları belirlendi.
Ilmî, resmi yahut lojistik faaliyetlerde bulunmak üzere, Türkiye Cumhuriyeti tarafından Antarktika Andlaşma Ortamına giriş yapmasına müsaade verilen faaliyet sahipleri ile bu şahıslarca muhitin korunmasına yönelik gerçekleştirilecek faaliyetlere ait hizmet ve sorumlulukları kapsayan yönetmelikle belirlenen kriterler çerçevesinde, Antarktika’da ilmî çalışma yapmak isteyen gerçek ve hukuksal şahıslara, Muhit ve Şehircilik Bakanlığınca müsaade verilecek.
Buna nazaran, maden ve paleontolojik buluntuların ilmî faaliyet için Antarktika Andlaşma Yeri’nden çıkarılması, Antarktika flora-faunası ile mikroorganizmalardan örnekleme yapılarak, bu örneğin Antarktika Andlaşma Yeri dışına çıkarılması, lokal bitki ve hayvan çeşitlerinin habitatları yahut popülasyonuna müdahale edilmesi, lokal olmayan bitki hayvan yahut mikroorganizmaların ilmî maksatlar dahilinde Antarktika Andlaşma Kesimine sokulması, pestisitler, poliklorlu bifeniller, ambalaj gereci olarak kullanılan polistiren kürecikler yahut dolgu gereci cipsler, steril olmayan topraklar ile Antarktika etrafı için zararlı olabileceği öngörülen gayrı unsur ve preparatların Antarktika Andlaşma Kesimine sokulması, ilmî üs, ilmî araştırma kampı üzere yapıların inşası, onarımı yahut sökümü üzere süreçlerde çalışılması için faaliyet sahibi tarafından müsaade alınması gerekecek.
Bakanlık, Antarktika Andlaşma Ortamı’nda gerçekleştirilecek faaliyetlerin Antarktika etrafı üzerinde olumsuz tesirleri olması yahut tehdit oluşturması durumunda, faaliyete ait müsaadesi askıya alınabilecek yahut iptal edilebilecek.
Gerekli müsaadeleri alarak Antarktika Andlaşma Kesimi’ne giden faaliyet sahipleri, yaptığı çalışmaları husus alan ve Bakanlık web sahifesinde ilan edilen format çerçevesinde hazırlanacak haberlendirme raporunu, sefer bitiminden sonraki bir ay içinde Bakanlığa sunmak zorunda olacak.
Verilen müsaadeler çerçevesinde çalışma yapmayan, yönetmeliğin öngördüğü hizmet yahut yasakları ihlal ettiği tespit edilen faaliyet sahiplerine ise 10 yıl mühlet ile Antarktika’ya gidişi yasaklanacak.
Antarktika’da gerçekleştirilmesi planlanan her girişim, bir faaliyet olarak ele alınacak ve tüm faaliyetler için seferden evvel ÇED raporu hazırlanarak, Etraf ve Şehircilik Bakanlığına sunulacak.
Bakanlık tarafından müsait bulunan kapsamlı ÇED raporu taslağı, Antarktika Andlaşması Istişare Toplantısı’ndan en az 120 gün evvel taraf memleketlerin ve Komitenin görüşlerine iletilecek ve kapsamlı ÇED raporları halkın erişimine ve taraf devletlerin görüşüne açılacak.
Kapsamlı ÇED raporuna bahis olan faaliyetin tesirinin kıymetlendirilmesi ve doğrulanması için temel çevresel göstergeler, faaliyet sahibince münâsib halde izlenecek. İzleme sonuçları, faaliyet sahibince Bakanlığa yıllık olarak en geç ağustos ayı sonuna kadar raporlanacak.
İzleme çalışmaları sonucunda, faaliyetin çevresel tesir değerlendirmesinde belirtilen esaslara müsait olmadığının belirlenmesi halinde, olumsuz tesirlerin en aza indirilmesi faaliyet sahibi tarafından sağlanacak. Gerekli olduğu hallerde, faaliyet, Bakanlık tarafından askıya alınabilecek, değiştirilebilecek yahut iptal edilebilecek. Bakanlık, gerekli görmesi halinde yeni bir kapsamlı ÇED raporu hazırlanmasını da isteyebilecek. Sahanın eski haline getirilmesi de faaliyet sahibi tarafından sağlanacak.
Son kapsamlı ÇED raporu, Antarktika Andlaşma Yeri’nde faaliyete başlanmadan en az 60 gün evvel Bakanlık tarafından tüm taraf memleketlere dağıtılacak.
Antarktika’da Ilmî Üs Kurulması Girişimi
Cumhurbaşkanlığı himayelerinde yürütülen “Antarktika’da Ilmî Üs Kurulması Projesi” kapsamında kurulacak ilmî üssün faaliyetlerinde muhitin korunması da bu yönetmelik kararları çerçevesinde sağlanacak.
Antarktika’da bu üssün kurulmasıyla kıtada üssü bulunan ABD, İngiltere, Rusya başta olmak üzere 29 memleketin arasına Türkiye de katılacak.
Öte yandan yönetmelikle Türkiye’nin Antarktika’da oy hakkına sahip olabilmesi için kıymetli kriterlerden biri olan Antarktika Muhit Müdafaa Protokolü’ne entegrasyon sağlanması kaidesi da gerçekleştirilmiş ve Türkiye’nin Antarktika’daki varlığı açısından kıymetli bir adım atıldı.
