24 saatte gerçekleştirilebilinen sentezleme süreci 1 dakikaya indi

Merkezi hudut sistemi, mide, bağırsak ve idrar yolu rahatsızlıkları ilaçlarının üretiminde etken husus olarak kullanılan ve yurt dışında 24 saatte yapılabilen sentezleme süreci, İnönü Üniversitesinde Türk bilim kişileri başkanlığındaki ekip tarafından yaklaşık bir dakikada yapıldı.

Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Kısmı Tedrisat Üyesi Prof. Dr. Sedat Yaşar, Dr. Nesrin Buğday, Malatya Turgut Özal Üniversitesinden Dr. Tedrisat Üyesi Mitat Akkoç ve Pakistan’ın İslamabad Quaid-i-Azam Üniversitesi doktora mekteplisi ve Türkiye Bursları Başkanlığı bursiyeri Siraj Khan ile bir yıl evvel merkezi hudut sistemi, mide, bağırsak ve idrar yolu rahatsızlıklarının tedavisinde kullanılan ilaç etken unsurları üzerinde çalışmalara başladı.

Ekip, üniversite bünyesindeki Kataliz Araştırma Merkezi’nde yeni tip koronavirüs (Kovid-19) sürecinde de laboratuvar çalışmalarına ara vermeyerek çalışmalarını sürdürdü.

Bilim kişileri, merkezi hudut sistemi, mide, bağırsak ve idrar yolu rahatsızlıklarının tedavisinde “tachykinin reseptör” engelleyicisi olarak kullanılan “piperidin türevli” ilaç etken hususlarının üretiminde yararlanılan ve Japon bilim adamlarıncazor kurallarda sentezi gerçekleştirilen ve 2005 yılında Amerika ve Yerküre patenti alınan “sübstitüye biariler” üzere yardımcı kimyasalların sentez mühletini kısalttı.

Yurt dışında “piperidin” türevli ilaçların sentezinde kullanılan kimyasallar, oksijen ve nemden arındırılmış bir ortamda yüksek sıcaklıklarda 24 saatte sentezlenebilirken, Türk akademisyenlerin başkanlığındaki ekip, birebir kimyasal hususları oda sıcaklığında sıradan atmosfer kaidelerinde bir dakika üzere kısa müddette su-alkol karışımıyla sentezlemeyi başardı.

Prof. Dr. Sedat Yaşar, yaptığı açıklamada, Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Kısmı tedrisat üyesi Prof. Dr. İsmail Özdemir ve Kataliz Araştırma Merkezi Yöneticisi Prof. Dr. Nevin Gürbüz’ün liderliğinde ilaç etken unsurları üretmek için yeni nesil katalizörlerin sentezi ve dizaynıyla ilgili Ar-Ge girişimleri yürüttüklerini belirtti.

Üniversitenin Ilmî Araştırma Girişimleri Uyum Ünitesinin desteğiyle yaptıkları araştırmada, merkezi hudut sistemine etkileyen, etken maddeyi sentezlendiklerini aktaran Yaşar, sentezin Japon bilim adamlarının patentlerine nazaran nispeten kısa vadede su içerisinde yüksek verimlerle başardıklarını söyledi.

Ar-Ge girişimlerini farklı devletlerden bilim kişilerinin iştirakiyle yaptıklarını anlatan Yaşar, “Kardeş devlet Pakistan, Tunus ve Cezayir üzere memleketlerden yabancı araştırmacılarla nispeten pahalı ve memleketimizde üretilmeyen, merkezi ABD, Japonya, Çin ve Ukrayna üzere devletlerde üretilen (ilaç etken maddeleri) hususî kimyasallar üzerinde çalışıyoruz. Bu kimyasallar ilaç etken hususu olarak kullanılmakta, bunların üretimi için değişik girişimler yürütmekteyiz.” diye konuştu.

“Amacımız memleketimize katma pahası yüksek kimyasalları kazandırmak”

Prof. Dr. Sedat Yaşar, çalışmaları hakkında malumat vererek, şöyle devam etti:

“2005 yılında Japon bilim kişileri tarafından patentlenen bir kimyasalı biz, oda sıcaklığında olağan atmosfer koşullarında bir dakika üzere kısa müddette sentezlemeyi başardık. Etken maddeyi üretmek için çalışmalar 6 ayda sonuçlandı lakin öncesi var. Sonuçta bir noktaya varabilmek için evvel çalışmalar yapılması gerekir. Bu çalışmalar sonucuna elde edilmiş bir muvaffakiyet. Çok yüksek verimler elde ettik. Bu hususla ilgili yurt dışından etken unsur üreten şirketlerle muhabereye geçtik. Gerekli materyalleri kendileri gönderdik, medyaları çekerek firmalara gönderdik, çok etkilendiler. Ürettiğimiz materyal merkezi had sistemine tesir eden bir kimyasal, birebir devranda alzaymır illeti tedavisinde etken husus olarak kullanılıyor. Bununla ilgili biyolojik çalışmalar devam ediyor. Emelimiz memleketimize katma bedeli yüksek olan kimyasalları kazandırmak. Örnek vermek gerekirse bir gramı 1500 dolar civarında olan bir kimyasal. Bu kimyasal nispeten kıymetli.”

Merkez olarak ilaç etken unsurlarını üretmek için yeni nesil katalizörler üzerinde çalışmalara devam edeceklerine işaret eden Yaşar, “Ülkemizin gereksinim duyduğu ilaç etken hususlarını kendi imkanlarımız doğrultusunda kendi başımıza sentezleyebilmeyi ve üretebilmeyi amaçlıyoruz. Bu çok güçlükle değil başaracağımıza eminim. Sonuçta yapmış olduğumuz eserler var.” diye konuştu.